ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಕಾರ್ಯಮಿತ್ಯೇವ ಯತ್ಕರ್ಮ
ನಿಯತಂ ಕ್ರಿಯತೇಽರ್ಜುನ ।
ಸಂಗಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಫಲಂ ಚೈವ
ಸ ತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಮತಃ ॥ ೯ ॥
ನನು ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಃ ತ್ರಿವಿಧಃ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಇತಿ ಚ ಪ್ರಕೃತಃ । ತತ್ರ ತಾಮಸೋ ರಾಜಸಶ್ಚ ಉಕ್ತಃ ತ್ಯಾಗಃ । ಕಥಮ್ ಇಹ ಸಂಗಫಲತ್ಯಾಗಃ ತೃತೀಯತ್ವೇನ ಉಚ್ಯತೇ ? ಯಥಾ ತ್ರಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಆಗತಾಃ, ತತ್ರ ಷಡಂಗವಿದೌ ದ್ವೌ, ಕ್ಷತ್ರಿಯಃ ತೃತೀಯಃ ಇತಿ ತದ್ವತ್ । ನೈಷ ದೋಷಃ ತ್ಯಾಗಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಸ್ತುತ್ಯರ್ಥತ್ವಾತ್ । ಅಸ್ತಿ ಹಿ ಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಫಲಾಭಿಸಂಧಿತ್ಯಾಗಸ್ಯ ಚ ತ್ಯಾಗತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಮ್ । ತತ್ರ ರಾಜಸತಾಮಸತ್ವೇನ ಕರ್ಮತ್ಯಾಗನಿಂದಯಾ ಕರ್ಮಫಲಾಭಿಸಂಧಿತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕತ್ವೇನ ಸ್ತೂಯತೇ ‘ಸ ತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಮತಃ’ ಇತಿ ॥ ೯ ॥
ಕಾರ್ಯಮಿತ್ಯೇವ ಯತ್ಕರ್ಮ
ನಿಯತಂ ಕ್ರಿಯತೇಽರ್ಜುನ ।
ಸಂಗಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಫಲಂ ಚೈವ
ಸ ತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಮತಃ ॥ ೯ ॥
ನನು ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಃ ತ್ರಿವಿಧಃ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಇತಿ ಚ ಪ್ರಕೃತಃ । ತತ್ರ ತಾಮಸೋ ರಾಜಸಶ್ಚ ಉಕ್ತಃ ತ್ಯಾಗಃ । ಕಥಮ್ ಇಹ ಸಂಗಫಲತ್ಯಾಗಃ ತೃತೀಯತ್ವೇನ ಉಚ್ಯತೇ ? ಯಥಾ ತ್ರಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಆಗತಾಃ, ತತ್ರ ಷಡಂಗವಿದೌ ದ್ವೌ, ಕ್ಷತ್ರಿಯಃ ತೃತೀಯಃ ಇತಿ ತದ್ವತ್ । ನೈಷ ದೋಷಃ ತ್ಯಾಗಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಸ್ತುತ್ಯರ್ಥತ್ವಾತ್ । ಅಸ್ತಿ ಹಿ ಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಫಲಾಭಿಸಂಧಿತ್ಯಾಗಸ್ಯ ಚ ತ್ಯಾಗತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಮ್ । ತತ್ರ ರಾಜಸತಾಮಸತ್ವೇನ ಕರ್ಮತ್ಯಾಗನಿಂದಯಾ ಕರ್ಮಫಲಾಭಿಸಂಧಿತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕತ್ವೇನ ಸ್ತೂಯತೇ ‘ಸ ತ್ಯಾಗಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಮತಃ’ ಇತಿ ॥ ೯ ॥

ಕರ್ಮತತ್ಫಲತ್ಯಾಗಸ್ಯ ತ್ಯಾಗಸಂನ್ಯಾಸಶಬ್ದಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಕೃತಸ್ಯ, ‘ತ್ಯಾಗೋ ಹಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೮-೪) ಇತಿ ತ್ರೈವಿಧ್ಯಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಯ, ಪ್ರತಿಜ್ಞಾನುರೋಧೇ ದ್ವೇ ವಿಧೇ ವ್ಯುತ್ಪಾದ್ಯ, ತೃತೀಯಾಂ ವಿಧಾಂ ತದ್ವಿರೋಧೇನ ತ್ರ್ಯುತ್ಪಾದಯತಃ ಭಗವತಃ ಅಕೌಶಲಮ್ ಆಪತಿತಮ್ ಇತಿ ಶಂಕತೇ -

ನನ್ವಿತಿ ।

ಪ್ರಕ್ರಮಪ್ರತಿಕೂಲಮ್ ಉಪಸಂಹಾರವಚನಮ್ ಅನುಚಿತಮ್ ಇತಿ ಅತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ-

ಯಥೇತಿ ।

ಪೂರ್ವೋತ್ತರವಿರೋಧೇನ ಪ್ರಪ್ತಮ್ ಅಕೌಶಲಂ ಪ್ರತ್ಯಾದಿಶತಿ -

ನೈಷ ದೋಷ ಇತಿ ।

ಕರ್ಮತ್ಯಗಫಲತ್ಯಾಗಯೋಃ ತ್ಯಾಗತ್ವೇನ ಸಾದೃಶ್ಯಾತ್ , ಕರ್ಮತ್ಯಾಗನಿಂದಯಾ ತತ್ಫಲತ್ಯಾಗಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮ್ ಇದಂ ವಚನಮ್ ಇತಿ ಉಪಗಮಾತ್ ನ ವಿರೋಧಃ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ಉಕ್ತಮೇವ ವ್ಯಕ್ತೀಕುರ್ವನ್ ಆದೌ ತ್ಯಗಸಾಮಾನ್ಯಂ ವಿಶದಯತಿ -

ಅಸ್ತೀತಿ ।

ಸತಿ ಸಾಮಾನ್ಯೇ ನಿರ್ದೇಶಸ್ಯ ಸ್ತುತ್ಯರ್ಥತ್ವಂ ಸಮರ್ಥಯತೇ -

ತತ್ರೇತಿ

॥ ೯ ॥