శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ
కుశలే నానుషజ్జతే
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో
మేధావీ చ్ఛిన్నసంశయః ॥ ౧౦ ॥
ద్వేష్టి అకుశలమ్ అశోభనం కామ్యం కర్మ, శరీరారమ్భద్వారేణ సంసారకారణమ్ , ‘కిమనేన ? ’ ఇత్యేవమ్కుశలే శోభనే నిత్యే కర్మణి సత్త్వశుద్ధిజ్ఞానోత్పత్తితన్నిష్ఠాహేతుత్వేనమోక్షకారణమ్ ఇదమ్ఇత్యేవం అనుషజ్జతే అనుషఙ్గం ప్రీతిం కరోతి ఇత్యేతత్కః పునః అసౌ ? త్యాగీ పూర్వోక్తేన సఙ్గఫలత్యాగేన తద్వాన్ త్యాగీ, యః కర్మణి సఙ్గం త్యక్త్వా తత్ఫలం నిత్యకర్మానుష్ఠాయీ సః త్యాగీకదా పునః అసౌ అకుశలం కర్మ ద్వేష్టి, కుశలే అనుషజ్జతే ఇతి, ఉచ్యతేసత్త్వసమావిష్టః యదా సత్త్వేన ఆత్మానాత్మవివేకవిజ్ఞానహేతునా సమావిష్టః సంవ్యాప్తః, సంయుక్త ఇత్యేతత్అత ఎవ మేధావీ మేధయా ఆత్మజ్ఞానలక్షణయా ప్రజ్ఞయా సంయుక్తః తద్వాన్ మేధావీమేధావిత్వాదేవ చ్ఛిన్నసంశయః ఛిన్నః అవిద్యాకృతః సంశయః యస్యఆత్మస్వరూపావస్థానమేవ పరం నిఃశ్రేయససాధనమ్ , అన్యత్ కిఞ్చిత్ఇత్యేవం నిశ్చయేన చ్ఛిన్నసంశయః
ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ
కుశలే నానుషజ్జతే
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో
మేధావీ చ్ఛిన్నసంశయః ॥ ౧౦ ॥
ద్వేష్టి అకుశలమ్ అశోభనం కామ్యం కర్మ, శరీరారమ్భద్వారేణ సంసారకారణమ్ , ‘కిమనేన ? ’ ఇత్యేవమ్కుశలే శోభనే నిత్యే కర్మణి సత్త్వశుద్ధిజ్ఞానోత్పత్తితన్నిష్ఠాహేతుత్వేనమోక్షకారణమ్ ఇదమ్ఇత్యేవం అనుషజ్జతే అనుషఙ్గం ప్రీతిం కరోతి ఇత్యేతత్కః పునః అసౌ ? త్యాగీ పూర్వోక్తేన సఙ్గఫలత్యాగేన తద్వాన్ త్యాగీ, యః కర్మణి సఙ్గం త్యక్త్వా తత్ఫలం నిత్యకర్మానుష్ఠాయీ సః త్యాగీకదా పునః అసౌ అకుశలం కర్మ ద్వేష్టి, కుశలే అనుషజ్జతే ఇతి, ఉచ్యతేసత్త్వసమావిష్టః యదా సత్త్వేన ఆత్మానాత్మవివేకవిజ్ఞానహేతునా సమావిష్టః సంవ్యాప్తః, సంయుక్త ఇత్యేతత్అత ఎవ మేధావీ మేధయా ఆత్మజ్ఞానలక్షణయా ప్రజ్ఞయా సంయుక్తః తద్వాన్ మేధావీమేధావిత్వాదేవ చ్ఛిన్నసంశయః ఛిన్నః అవిద్యాకృతః సంశయః యస్యఆత్మస్వరూపావస్థానమేవ పరం నిఃశ్రేయససాధనమ్ , అన్యత్ కిఞ్చిత్ఇత్యేవం నిశ్చయేన చ్ఛిన్నసంశయః

కామ్యకర్మణి త్యాజ్యత్వేన ద్వేషమ్ అభినయతి -

కిమితి ।

ఉభయత్ర  ద్వేషం ప్రీతిం చ న కరోతి ఇతి సామాన్యేన ఉక్తం కర్తారం ప్రశ్నపూర్వకం విశేషతః నిర్దిశతి -

కః పునరితి ।

త్యాగీ ఇతి ఉక్తం త్యాగినమ్ అభివ్యనక్తి -

పూర్వోక్తేనేతి ।

కర్మణి సఙ్గస్య తత్ఫలస్య చ త్యాగేన ఇతి యావత్ ।

ఉక్తమేవ త్యాగినం వివృణోతి -

యః కర్మణి ఇతి ।

తత్ఫలం త్యక్త్వా ఇతి సమ్బన్ధః । కామ్యే నిషిద్ధే చ కర్మణి బన్ధహేతుః ఇతి న ద్వేష్టి, నిత్యే నైమిత్తికే చ మోక్షహేతుః ఇతి న ప్రీయతే ।

తత్ర కాలవిశేషం పృచ్ఛతి -

కదేతి ।

నిత్యాదికర్మణా ఫలాభిసన్ధివర్జితేన క్షపితకల్మషస్య సత్త్వం - యథార్థగ్రహణసామర్థ్యమ్ ఉద్బుధ్యతే, తేన సమావేశదశాయామ్ ఉక్తప్రీతిద్వేషయోః అభావః భవతి ఇత్యాహ -

ఉచ్యతే ఇతి ।

అత ఎవేతి -

సముద్బుద్ధయథార్యగ్రహణసమర్థసమావిష్టత్వాత్ ఇత్యర్థః ।

ఛిన్నసంశయత్వమేవ విశదయతి -

ఆత్మేతి ।

పరం నిఃశ్రేయసం తస్య చ సాధనం సమ్యగ్జ్ఞానమేవ ఇతి యోజనా ।