శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహఙ్కారేణ వా పునః
క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతమ్ ॥ ౨౪ ॥
యత్తు కామేప్సునా కర్మఫలప్రేప్సునా ఇత్యర్థః, కర్మ సాహఙ్కారేణ ఇతి తత్త్వజ్ఞానాపేక్షయాకిం తర్హి ? లౌకికశ్రోత్రియనిరహఙ్కారాపేక్షయాయో హి పరమార్థనిరహఙ్కారః ఆత్మవిత్ , తస్య కామేప్సుత్వబహులాయాసకర్తృత్వప్రాప్తిః అస్తిసాత్త్వికస్యాపి కర్మణః అనాత్మవిత్ సాహఙ్కారః కర్తా, కిముత రాజసతామసయోఃలోకే అనాత్మవిదపి శ్రోత్రియో నిరహఙ్కారః ఉచ్యతేనిరహఙ్కారః అయం బ్రాహ్మణఃఇతితస్మాత్ తదపేక్షయైవసాహఙ్కారేణ వాఇతి ఉక్తమ్పునఃశబ్దః పాదపూరణార్థఃక్రియతే బహులాయాసం కర్త్రా మహతా ఆయాసేన నిర్వర్త్యతే, తత్ కర్మ రాజసమ్ ఉదాహృతమ్ ॥ ౨౪ ॥
యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహఙ్కారేణ వా పునః
క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతమ్ ॥ ౨౪ ॥
యత్తు కామేప్సునా కర్మఫలప్రేప్సునా ఇత్యర్థః, కర్మ సాహఙ్కారేణ ఇతి తత్త్వజ్ఞానాపేక్షయాకిం తర్హి ? లౌకికశ్రోత్రియనిరహఙ్కారాపేక్షయాయో హి పరమార్థనిరహఙ్కారః ఆత్మవిత్ , తస్య కామేప్సుత్వబహులాయాసకర్తృత్వప్రాప్తిః అస్తిసాత్త్వికస్యాపి కర్మణః అనాత్మవిత్ సాహఙ్కారః కర్తా, కిముత రాజసతామసయోఃలోకే అనాత్మవిదపి శ్రోత్రియో నిరహఙ్కారః ఉచ్యతేనిరహఙ్కారః అయం బ్రాహ్మణఃఇతితస్మాత్ తదపేక్షయైవసాహఙ్కారేణ వాఇతి ఉక్తమ్పునఃశబ్దః పాదపూరణార్థఃక్రియతే బహులాయాసం కర్త్రా మహతా ఆయాసేన నిర్వర్త్యతే, తత్ కర్మ రాజసమ్ ఉదాహృతమ్ ॥ ౨౪ ॥

రాజసం కర్మ నిర్దిశతి -

యత్త్వితి ।

ఫలప్రేప్సునా కర్త్రా యత్ కర్మ క్రియతే, తత్  రాజసమ్ ఇతి ఉత్తరత్ర సమ్బన్ధః ।

తత్త్వజ్ఞానవతా నిరంహఙ్కారేణ, సాహఙ్కారేణ తు అజ్ఞేన క్రియతే కర్మ ఇతి వివక్షాం వారయతి -

సాహఙ్కారేణేతి ।

తత్త్వాజ్ఞానవతా నిరహఙ్కారేణ కృతం కర్మ అపేక్ష్య, సాహఙ్కారేణ అజ్ఞేన కృతమ్ ఎతత్ కర్మ ఇతి న వివక్ష్యతే చేత్ తర్హి కిమ్ అత్ర వివక్షితమ్ ? ఇతి పృచ్ఛతి -

కిం తర్హి ఇతి ।

యో హి దురితరహితః శ్రోత్రియః లోకాత్ అనపేతః తస్య యత్ అహఙ్కారవర్జితం కర్మ, తదపేక్షయా ఇదం సాహఙ్కారేణ కృతం కర్మ ఇతి ఉక్తమ్ ఇత్యాహ -

లౌకికేతి ।

నను తత్త్వజ్ఞానవతః నిరహఙ్కారస్య కర్మకర్తృత్వమ్ అపేక్ష్య సాహఙ్కారేణ ఇత్యాది కిం న ఇష్యతే ? తత్ర ఆహ -

యో హీతి ।

విశేషణాన్తరవశాదేవ తత్త్వవిదః నివారితత్వాత్ న తదపేక్షం ఇదం విశేషణమ్ ఇత్యర్థః ।

సాహఙ్కారస్యైవ రాజసే కర్మణి కర్తృత్వమ్ ఇత్యేతత్ కైముతికన్యాయేన సాధయతి -

సాత్త్వికస్యేతి ।

నను ఆత్మవిదః అన్యస్య నిరహఙ్కారత్వాయోగాత్ కథం తదపేక్షయా సాహఙ్కారేణ ఇతి ఉక్తమ్ ? తత్ర ఆహ -

లోక ఇతి

॥ ౨౪ ॥