ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஸித்³தி⁴ம் ப்ராப்தோ யதா² ப்³ரஹ்ம ததா²ப்நோதி நிபோ³த⁴ மே
ஸமாஸேநைவ கௌந்தேய நிஷ்டா² ஜ்ஞாநஸ்ய யா பரா ॥ 50 ॥
தே³ஹசைதந்யவாதி³நஶ்ச லோகாயதிகா:சைதந்யவிஶிஷ்ட: காய: புருஷ:இத்யாஹு:ததா² அந்யே இந்த்³ரியசைதந்யவாதி³ந:, அந்யே மநஶ்சைதந்யவாதி³ந:, அந்யே பு³த்³தி⁴சைதந்யவாதி³ந:ததோ(அ)பி ஆந்தரம் அவ்யக்தம் அவ்யாக்ருதாக்²யம் அவித்³யாவஸ்த²ம் ஆத்மத்வேந ப்ரதிபந்நா: கேசித்ஸர்வத்ர பு³த்³த்⁴யாதி³தே³ஹாந்தே ஆத்மசைதந்யாபா⁴ஸதா ஆத்மப்⁴ராந்திகாரணம் இத்யதஶ்ச ஆத்மவிஷயம் ஜ்ஞாநம் விதா⁴தவ்யம்கிம் தர்ஹி ? நாமரூபாத்³யநாத்மாத்⁴யாரோபணநிவ்ருத்திரேவ கார்யா, நாத்மசைதந்யவிஜ்ஞாநம் கார்யம் , அவித்³யாத்⁴யாரோபிதஸர்வபதா³ர்தா²காரை: அவிஶிஷ்டதயா த்³ருஶ்யமாநத்வாத் இதிஅத ஏவ ஹி விஜ்ஞாநவாதி³நோ பௌ³த்³தா⁴: விஜ்ஞாநவ்யதிரேகேண வஸ்த்வேவ நாஸ்தீதி ப்ரதிபந்நா:, ப்ரமாணாந்தரநிரபேக்ஷதாம் ஸ்வஸம்விதி³தத்வாப்⁴யுபக³மேநதஸ்மாத் அவித்³யாத்⁴யாரோபிதநிராகரணமாத்ரம் ப்³ரஹ்மணி கர்தவ்யம் , து ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநே யத்ந:, அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴த்வாத்அவித்³யாகல்பிதநாமரூபவிஶேஷாகாராபஹ்ருதபு³த்³தீ⁴நாம் அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴ம் ஸுவிஜ்ஞேயம் ஆஸந்நதரம் ஆத்மபூ⁴தமபி, அப்ரஸித்³த⁴ம் து³ர்விஜ்ஞேயம் அதிதூ³ரம் அந்யதி³வ ப்ரதிபா⁴தி அவிவேகிநாம்பா³ஹ்யாகாரநிவ்ருத்தபு³த்³தீ⁴நாம் து லப்³த⁴கு³ர்வாத்மப்ரஸாதா³நாம் அத: பரம் ஸுக²ம் ஸுப்ரஸித்³த⁴ம் ஸுவிஜ்ஞேயம் ஸ்வாஸந்நதரம் அஸ்திததா² சோக்தம்ப்ரத்யக்ஷாவக³மம் த⁴ர்ம்யம்’ (ப⁴. கீ³. 9 । 2) இத்யாதி³
ஸித்³தி⁴ம் ப்ராப்தோ யதா² ப்³ரஹ்ம ததா²ப்நோதி நிபோ³த⁴ மே
ஸமாஸேநைவ கௌந்தேய நிஷ்டா² ஜ்ஞாநஸ்ய யா பரா ॥ 50 ॥
தே³ஹசைதந்யவாதி³நஶ்ச லோகாயதிகா:சைதந்யவிஶிஷ்ட: காய: புருஷ:இத்யாஹு:ததா² அந்யே இந்த்³ரியசைதந்யவாதி³ந:, அந்யே மநஶ்சைதந்யவாதி³ந:, அந்யே பு³த்³தி⁴சைதந்யவாதி³ந:ததோ(அ)பி ஆந்தரம் அவ்யக்தம் அவ்யாக்ருதாக்²யம் அவித்³யாவஸ்த²ம் ஆத்மத்வேந ப்ரதிபந்நா: கேசித்ஸர்வத்ர பு³த்³த்⁴யாதி³தே³ஹாந்தே ஆத்மசைதந்யாபா⁴ஸதா ஆத்மப்⁴ராந்திகாரணம் இத்யதஶ்ச ஆத்மவிஷயம் ஜ்ஞாநம் விதா⁴தவ்யம்கிம் தர்ஹி ? நாமரூபாத்³யநாத்மாத்⁴யாரோபணநிவ்ருத்திரேவ கார்யா, நாத்மசைதந்யவிஜ்ஞாநம் கார்யம் , அவித்³யாத்⁴யாரோபிதஸர்வபதா³ர்தா²காரை: அவிஶிஷ்டதயா த்³ருஶ்யமாநத்வாத் இதிஅத ஏவ ஹி விஜ்ஞாநவாதி³நோ பௌ³த்³தா⁴: விஜ்ஞாநவ்யதிரேகேண வஸ்த்வேவ நாஸ்தீதி ப்ரதிபந்நா:, ப்ரமாணாந்தரநிரபேக்ஷதாம் ஸ்வஸம்விதி³தத்வாப்⁴யுபக³மேநதஸ்மாத் அவித்³யாத்⁴யாரோபிதநிராகரணமாத்ரம் ப்³ரஹ்மணி கர்தவ்யம் , து ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநே யத்ந:, அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴த்வாத்அவித்³யாகல்பிதநாமரூபவிஶேஷாகாராபஹ்ருதபு³த்³தீ⁴நாம் அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴ம் ஸுவிஜ்ஞேயம் ஆஸந்நதரம் ஆத்மபூ⁴தமபி, அப்ரஸித்³த⁴ம் து³ர்விஜ்ஞேயம் அதிதூ³ரம் அந்யதி³வ ப்ரதிபா⁴தி அவிவேகிநாம்பா³ஹ்யாகாரநிவ்ருத்தபு³த்³தீ⁴நாம் து லப்³த⁴கு³ர்வாத்மப்ரஸாதா³நாம் அத: பரம் ஸுக²ம் ஸுப்ரஸித்³த⁴ம் ஸுவிஜ்ஞேயம் ஸ்வாஸந்நதரம் அஸ்திததா² சோக்தம்ப்ரத்யக்ஷாவக³மம் த⁴ர்ம்யம்’ (ப⁴. கீ³. 9 । 2) இத்யாதி³

தே³ஹே லௌகிகம் ஆத்மத்வத³ர்ஶநம் ந்யாயாபா⁴வாத் உபேக்ஷிதம் இதி ஆஶங்க்ய, ஆஹ-

தே³ஹேதி ।

ததா²பி கத²ம் இந்த்³ரியாணாம் ந்யாயஹீநம் ஆத்மத்வம் இஷ்டம் இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -

ததே²தி ।

ததா²பி மநஸ: யத் ஆத்மத்வம், தத் ந்யாயஶூந்யம் இதி ஆஶங்க்ய, ஆஹ -

அந்ய இதி ।

பு³த்³தே⁴: ஆத்மத்வம் அபி ந்யாயோபேதம் இதி ஸூசயதி -

அந்யே பு³த்³தீ⁴தி ।

தே³ஹாதௌ³ பு³த்³த்⁴யந்தே பரம் ஆத்மத்வபு³த்³தி⁴:, ந அந்யத்ர, இதி ந़ியமம் வாரயதி -

ததோ(அ)பீதி ।

தத்ர ஹி ஸாபா⁴ஸே அந்தர்யாமிணி காரணோபாஸகாநாம் ஆத்மத்வதீ⁴: அஸ்தி இத்யர்த²: ।

பு³த்³த்⁴யாதௌ³ தே³ஹாந்தே லௌகிகபரீக்ஷகாணாம்  ஆத்மத்வப்⁴ராந்தௌ ஸாதா⁴ரணம் காரணம் ஆஹ -

ஸர்வத்ரேதி ।

ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய லௌகிகபரீக்ஷகப்ரஸித்³த⁴த்வாதே³வ விதி⁴விஷயத்வமபி பரேஷ்டம் பராஸ்தம் இத்யாஹ -

இத்யத இதி ।

ஜ்ஞாநஸ்ய விதே⁴யத்வாபா⁴வே, கிம் கர்தவ்யம் த்³ரஷ்டவ்யாதி³வாக்யை: ? இதி ஆஶங்க்ய, ஆஹ -

கிம் தர்ஹிதி ।

ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய அவிதே⁴யத்வே ப்ராகு³க்தம் அத:ஶப்³தி³தம் ஹேதும் விவ்ருணோதி -

அவித்³யேதி ।

தே³ஹேந்த்³ரியமநோபு³த்³த்⁴யவ்யக்தை: உபலப்⁴யமாநை: ஸஹ உபலப்⁴யதே சைதந்யம் ।

ந அந்யதா² தேஷாம் உபலம்ப⁴: ஜட³த்வாத் இத்யத்ர விஜ்ஞாநவாதி³ப்⁴ராந்திம் ப்ரமாணயதி-

அத ஏவேதி ।

ஸர்வம் ஜ்ஞேயம் ஜ்ஞாநவ்யாப்தமேவ ஜ்ஞாயதே । தேந ஜ்ஞாநாதிரிக்தம் நாஸ்த்யேவ வஸ்து । ஸம்மதம் ஹி ஸ்வப்நத்³ருஷ்டம் வஸ்து ஜ்ஞாநாதிரிக்தம் நாஸ்தி இதி தே ப்⁴ராம்யந்தி இத்யர்த²: ।

ஜ்ஞாநஸ்யாபி ஜ்ஞேயத்வாத் ஜ்ஞாத்ரு வஸ்த்வந்தரம் ஏஷ்டவ்யம் இதி ஆஶங்க்ய, ஆஹ -

ப்ரமாணாந்தரேதி ।

ஜ்ஞாநஸ்ய ஸ்வேநைவ ஜ்ஞேயத்வோபக³மேந அதிரிக்தப்ரமாணநிரபேக்ஷதாம் ச ப்ரதிபந்நா: இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ப்³ரஹ்மாத்மநி ஜ்ஞாநஸ்ய ஸித்³த⁴த்வேந அவிதே⁴யத்வே ப²லிதம் ஆஹ -

தஸ்மாதி³தி ।

யத்ந: அத்ர பா⁴வநா ।

ப்³ரஹ்மண: தஜ்ஜ்ஞாநஸ்ய ச அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴த்வே, கத²ம் ப்³ரஹ்மணி அந்யதா² ப்ரதா² லௌகிகாநாம் ? இத்யத்ர ஆஹ -

அவித்³யேதி ।

யதா²ப்ரதிபா⁴ஸம் து³ர்விஜ்ஞேயத்வாதி³ரூபமேவ ப்³ரஹ்ம கிம் ந ஸ்யாத் ? தத்ர ஆஹ -

பா³ஹ்யேதி ।

கு³ருப்ரஸாத³: - ஶுஶ்ரூஷயா தோஷிதபு³த்³தே⁴: ஆசார்யஸ்ய கருணாதிரேகாதே³வ ‘தத்த்வம் பு³த்⁴யதாம்’ இதி நிரவக்³ரஹ: அநுக்³ரஹ: । ஆத்மப்ரஸாத³ஸ்து - அதி⁴க³தபத³ஶக்திவாக்யதாத்பர்யஸ்ய ஶ்ரௌதயுக்த்யநுஸந்தா⁴நாத் ஆத்மந: மநஸ: விஷயவ்யாவ்ருத்தஸ்ய, ப்ரத்யகே³காக்³ரதயா தத்ப்ராவண்யம் இதி விவேக: ।

ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய ஆத்மத்³வாரா ப்ரஸித்³த⁴த்வே வாக்யோபக்ரமம் ப்ரமாணயதி-

ததா² சேதி ।