ಏವಂ ವಿಚಾರಮ್ ಅವತಾರ್ಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಂ ಸಂಗೃಹ್ಣಾತಿ -
ಆತ್ಮೇತಿ ।
ಸಂಗ್ರಹವಾಕ್ಯಂ ವಿವೃಣ್ವನ್ ಆದೌ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಪೋಹ್ಯಾಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಂ ದರ್ಶಯತಿ-
ಕ್ರಿಯೇತಿ ।
ಆಶ್ರಯೋಕ್ತ್ಯಾ ತದನಾದಿತ್ವಮ್ ಆಹ -
ಆತ್ಮನೀತಿ ।
ತಮೇವ ಅವಿದ್ಯಾಮ್ ಅನಾದ್ಯವಿದ್ಯೋತ್ಥಾಮ್ ಅನರ್ಥಾತ್ಮಿಕಾಂ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ಮಮೇತಿ ।
ಅನಾದ್ಯವಿದ್ಯಾಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ ಪ್ರವಾಹರೂಪೇಣ ಅನಾದಿತ್ವಮ್ ಅಸ್ಯಾಃ ವಿವಕ್ಷಿತ್ವಾ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -
ಅನಾದೀತಿ ।
ತತ್ರ ಕಾರಣಾವಿದ್ಯಾನಿವರ್ತಕತ್ವಮ್ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಉಪನ್ಯಸ್ಯತಿ-
ಅಸ್ಯಾ ಇತಿ ।
ನನು ನ ಇದಮ್ ಉತ್ಪನ್ನಂ ಜ್ಞಾನಂ ನಿವರ್ತಯತಿ, ಅವಿರೋಧೇನ ಉತ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ । ನ ಚ ಅನುತ್ಪನ್ನಮ್ , ಅಲಬ್ಧಾತ್ಮಕಸ್ಯ ಅರ್ಥಕ್ರಿಯಾಕಾರಿತ್ವಾಭಾವತ್ । ತತ್ರ ಆಹ -
ಉತ್ಪದ್ಯಮಾನಮ್ ಇತಿ ।
ಕಥಂ ತಸ್ಯ ಕಾರಣಾವಿದ್ಯಾನಿವರ್ತಕತ್ವಮ್ ಇತಿ ಆಶಙಕ್ಯ ಕಾರ್ಯಾವಿದ್ಯಾನಿವರ್ತಕತ್ವದೃಷ್ಟೇಃ ಇತ್ಯಾಹ -
ಕರ್ಮೇತಿ ।
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿಸಂಗ್ರಹವಾಕ್ಯೇ ತುಶಬ್ದದ್ಯೋತ್ಯವಿಶೇಷಾಭಾವಾತ್ ತದಾನರ್ಥಕ್ಯಮ್ ಆಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ತುಶಬ್ದ ಇತಿ ।
ಪಕ್ಷದ್ವಯವ್ಯಾವರ್ತಕತ್ವಮ್ ಏವ ಅಸ್ಯ ಸ್ಫುಟಯತಿ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಇತಶ್ಚ ಕರ್ಮಾಸಾಧ್ಯತಾ ಮುಕ್ತೇಃ ಇತ್ಯಾಹ -
ಅಕಾರ್ಯತ್ವಾಚ್ಚೇತಿ ।
‘ಏಷ ನಿತ್ಯೋ ಮಹಿಮಾ’ ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ನಿತ್ಯತ್ವೇನ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಅಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ ನ ತತ್ರ ಹೇತ್ವಪೇಕ್ಷಾ ಇತಿ ಉಪಪಾದಯತಿ -
ನ ಹೀತಿ ।
ಜ್ಞಾನೇನಾಪಿ ಮೋಕ್ಷಃ ನ ಕ್ರಿಯತೇ ಚೇತ್ , ತರ್ಹಿ ಕೇವಲಮಪಿ ಜ್ಞಾನಂ ಮುಕ್ತ್ಯನುಪಯುಕ್ತಮ್ ಇತಿ, ಕುತಃ ತಸ್ಯ ಹೇತುತ್ವಧೀಃ ? ಇತಿ ಆಶಂಕತೇ-
ಕೇವಲೇತಿ ।
ಜ್ಞಾನಾನರ್ಥಕ್ಯಂ ದೂಷಯತಿ -
ನೇತಿ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ಅವಿದ್ಯೇತಿ ।
ಯತ್ ಉಕ್ತಮ್ ಅವಿದ್ಯಾನಿವರ್ತಕಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಕೈವಲ್ಯಫಲಾವಸಾಯಿತ್ವಂ ದೃಷ್ಟಮ್ ಇತಿ, ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ -
ರಜ್ಜ್ವಾದೀತಿ ।
ಉಕ್ತೇ ವಿಷಯೇ ತಮೋನಿವರ್ತಕಪ್ರಕಾಶಸ್ಯ ಕಸ್ಮಿನ್ ಫಲೇ ಪರ್ಯವಸಾನಮ್ ? ತತ್ರ ಆಹ-
ವಿನಿವೃತ್ತೇತಿ ।
ಪ್ರದೀಪಪ್ರಕಾಶಸ್ಯ ಸರ್ಪಭ್ರಮನಿವೃತ್ತಿದ್ವಾರಾ ರಜ್ಜುಮಾತ್ರೇ ಪರ್ಯವಸಾನವತ್ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯಾಪಿ ತದವಿದ್ಯಾನಿವೃತ್ತ್ಯಾತ್ಮಕೈವಲ್ಯಾವಸಾನಮಿತಿ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಮ್ ಆಹ -
ತಥೇತಿ ।
ಜ್ಞಾತ್ರಾದೀನಾಂ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಹೇತೂನಾಂ ಕರ್ಮಾಂತರೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿಸಂಭವಾತ್ , ಕರ್ಮಸಹಿತೈವ ಸಾ ಕೈವಲ್ಯಾವಸಾಯಿನೀ, ಇತಿ ಚೇತ್ ತತ್ರ ಆಹ -
ದೃಷ್ಟಾರ್ಥಾಯಾಮಿತಿ ।
ಕರ್ಮಸಾಹಿತ್ಯಂ, ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯಾಃ, ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಸಾಧಯನ್ ಆಶಂಕತೇ -
ಭುಜೀತಿ ।
ಭುಜಿಕ್ರಿಾಯಾಃ ಲೌಕಿಕ್ಯಾಃ, ವೈದಿಕ್ಯಾಶ್ಚ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಸಹಾನುಷ್ಠಾನವತ್ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯಾಶ್ಚ ಸಾಹಿತ್ಯಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಭುಜಿಫಲೇ ತೃಪ್ತ್ಯಾಖ್ಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇಽಪಿ, ಸ್ವರ್ಗಾದೌ ಚ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೌ ಅರ್ಥಿತ್ವದೃಷ್ಟೇಃ ಯುಕ್ತಂ ತತ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯಮ್ । ನ ತಥಾ ಮುಕ್ತಿಫಲಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಲಾಭೇ, ಸ್ವರ್ಗಾದೌ ತದ್ಧೇತೌ ವಾ ಕರ್ಮಣಿ ಅರ್ಥಿತ್ವಮ್ ।
ತೇನ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಕರ್ಮಣೋಃ ನ ಸಾಹಿತ್ಯಮ್ ಇತಿ ಪರಿಹರತಿ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಸಂಗ್ರಹವಾಕ್ಯಂ ವಿವೃಣೋತಿ -
ಕೈವಲ್ಯೇತಿ ।
ಜ್ಞಾನೇ ಫಲವತಿ ಲಬ್ಧೇ, ಫಲಾಂತರೇ ತದ್ಧೇತೌ ಚ ನ ಅರ್ಥಿತಾ, ಇತ್ಯತ್ರ ದೃಷ್ಠಾಂತಮ್ ಆಹ -
ಸರ್ವತ ಇತಿ ।
ಸರ್ವತ್ರ ಸಂಪ್ಲುತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಮ್ ಉದಕಮ್ ಇತಿ ಸಮು್ದ್ರೋಕ್ತಿಃ । ತತ್ಫಲಂ ಸ್ನಾನಾದಿ । ತಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರಾಪ್ತೇ, ನ ತಡಾಗಾದಿನಿರ್ಮಾಣಕ್ರಿಯಾಯಾಂ, ತದಧೀನೇ ಚ ಸ್ನಾನಾದೌ ಕಸ್ಯಚಿತ್ ಅರ್ಥಿತ್ವಮ್ , ತಥಾ ಪ್ರಕೃತೇಽಪಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನಿರತಿಶಯಫಲೇ ಜ್ಞಾನೇ ಲಬ್ಧೇ, ಸಾತಿಶಯಫಲೇ ಕರ್ಮಣಿ ನ ಅರ್ಥಿತ್ವಮ್ ಇತ್ಯೇತತ್ ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಸ್ಫುಟಯತಿ-
ನ ಹೀತಿ ।
ಕರ್ಮಣಃ ಸಾತಿಶಯಫಲತ್ವಮ್ ಉಕ್ತಮ್ ಉಪಜೀವ್ಯ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ-
ತಸ್ಮಾನ್ನೇತಿ ।
ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೋಃ ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಂಭವಮಪಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ನಿಗಮಯತಿ -
ನ ಚೇತಿ ।
ನ ಹಿ ಪ್ರಕಾಶತಮಸೋರಿವ ಮಿಥಃ ವಿರುದ್ಧಯೋಃ ತಯೋಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಏಕಸ್ಮಿನ್ ಫಲೇ ಸಾಹಿತ್ಯಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನನು ಜ್ಞಾನಮೇವ ಮೋಕ್ಷಂ ಸಾಧಯತ್ ಆತ್ಮಸಹಾಯತ್ವೇನ ಕರ್ಮ ಅಪೇಕ್ಷತೇ, ಕರಣಸ್ಯ ಉಪಕರಣಾಪೇಕ್ಷತ್ವಾತ್ । ತತ್ರ ಆಹ -
ನಾಪೀತಿ ।
ಜ್ಞಾನಮ್ ಉತ್ಪತ್ತೌ ಯಜ್ಞಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಮಪಿ, ನ ಉತ್ಪನ್ನಂ ಫಲೇ ತದಪೇಕ್ಷಮ್ । ಸ್ವೋತ್ಪತ್ತಿನಾಂತರೀಯಕತ್ವೇನ ಮುಕ್ತೇಃ ತನ್ಮಾತ್ರಾಯತ್ತತ್ವಾತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಯತ್ ಉಕ್ತಮ್ ಇತಿಕರ್ತವ್ಯತ್ವೇನ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮಾಪೇಕ್ಷಮ್ ಇತಿ, ತತ್ರ ಆಹ -
ಅವಿದ್ಯೇತಿ ।
ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಅಜ್ಞಾನನಿವರ್ತಕತ್ವಾತ್ , ತತ್ರ ಕರ್ಮಣಃ ವಿರುದ್ಧತಯಾ ಸಹಕಾರಿತ್ವಾಯೋಗಾತ್ ನ ಫಲೇ ತದಪೇಕ್ಷಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕರ್ಮಣೋಽಪಿ ಜ್ಞಾನವತ್ ಅಜ್ಞಾನನಿವರ್ತಕತ್ವೇ ಕುತಃ ವಿರುದ್ಧತಾ ? ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ನ ಹೀತಿ ।
ಕೇವಲಸ್ಯ ಸಮುಚ್ಚಿತಸ್ಯ ವಾ ಕರ್ಮಂಣಃ ಮೋಕ್ಷೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಅನನ್ವಯೇ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ -
ಅತ ಇತಿ ।
ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾನಂ ಮುಕ್ತಿಸಾಧನಮ್ ಇತಿ ಉಕ್ತಮ್ । ತತ್ ನಿಷೇಧಯನ್ ಆಶಂಕತೇ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ನಿಷೇಧ್ಯಮ್ ಅನೂದ್ಯ ನಞರ್ಥಮ್ ಆಹ -
ಯತ್ತಾವದಿತಿ ।
ನಿತ್ಯಾನುಷ್ಠಾನಸ್ಯ ಆವಶ್ಯಕತ್ವಾತ್ ನ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಕೈವಲ್ಯಹೇತುತಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕೈವಲ್ಯಸ್ಯ ಚ ನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ ಇತ್ಯಸ್ಯ ವ್ಯಾವರ್ತ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ -
ನನ್ವಿತಿ ।
ಯದಿ ನಿತ್ಯನೈಮಿತ್ತಿಕಕರ್ಮಾಣಿ ಶ್ರೌತಾನಿ, ಅಕರಣೇ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಕಾರೀಣಿ ಅವಶ್ಯಾನುಷ್ಠೇಯಾನಿ, ಏವಂ ತರ್ಹಿ ತೇಭ್ಯಃ ಸಮುಚ್ಚಿತೇಭ್ಯಃ ಅಸಮುಚ್ಚಿತೇಭ್ಯಶ್ಚ ಮೋಕ್ಷಃ ನ ಇತಿ ಉಕ್ತತ್ವಾತ್ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಚ ಅತದ್ಧೇತುತ್ವಾತ್ ಅನಿಬಂಧನಾ ಮುಕ್ತಿಃ ನ ಸಿಧ್ಯೇತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕೈವಲ್ಯಸ್ಯ ಚ ಇತ್ಯಾದಿ ವ್ಯಾಕುರ್ವನ್ ಅನಿರ್ಮೋಕ್ಷಪ್ರಸಂಗಂ ಪ್ರತ್ಯಾದಿಶತಿ-
ನೈಷ ದೋಷ ಇತಿ ।
ಮುಕ್ತೇಃ ನಿತ್ಯತ್ವೇನ ಅಯತ್ನಸಿದ್ಧೇಃ ನ ತದಭಾವಶಂಕಾ ಇತ್ಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ನಿತ್ಯಾನಾಮಿತಿ ।
ಕಾಮ್ಯಕರ್ಮವಶಾತ್ ಇಷ್ಟಶರೀರಾಪತ್ತಿಂ ಶಂಕಿತ್ವಾ ಉಕ್ತಮ್ -
ಕಾಮ್ಯಾನಾಂ ಚೇತಿ ।
ಆರಬ್ಧಕರ್ಮವಶಾತ್ ತರ್ಹಿ ದೇಹಾಂತರಂ ನ ಇತ್ಯಾಹ -
ವರ್ತಮಾನೇತಿ ।
ತರ್ಹಿ ದೇಹಾಂತರಂ ಶೇಷಕರ್ಮಣಾ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಕರ್ಮಾಶಯಸ್ಯ ಐಕಭವಿಕತ್ವಾತ್ ನ ಇತ್ಯಾಹ -
ಪತಿತೇಽಸ್ಮಿನ್ ಇತಿ ।
ರಾಗಾದಿನಾ ಕರ್ಮಾಂತರಂ, ತತಃ ದೇಹಾಂತರಂ ಚ ಭವಿಷ್ಯತಿ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ರಾಗಾದೀನಾಂ ಚೇತಿ ।
ಆತ್ಮನಃ ಸ್ವರೂಪಾವಸ್ಥಾನಮ್ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಅತೀತಾಸಂಖ್ಯಜನ್ಮಭೇದೇಷು ಅರ್ಜಿತಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ ನಾನಾಫಲಸ್ಯ ಅನಾರಬ್ಧಸ್ಯ ಭೋಗೇನ ವಿನಾ ಅಕ್ಷಯಾತ್ , ತತಃ ದೇಹಾಂತರಾರಂಭಾತ್ , ಐಕಭವಿಕತ್ವಸ್ಯ ಅಪ್ರಾಮಾಣಿಕತ್ವಾತ್ ನ ಮುಕ್ತೇಃ ಅಯತ್ನಸಿದ್ಧತಾ ಇತಿ ಚೋದಯತಿ -
ಅತಿಕ್ರಾಂತೇತಿ ।
ನ ಉಕ್ತಕರ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ ದೇಹಾಂತರಂ ಶಂಕಿತವ್ಯಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ನೇತಿ ।
ನಿತ್ಯನೈಮಿತ್ತಿಕಕರ್ಮಾಣಿ ಶ್ರೌತಾನಿ ಅವಶ್ಯಮ್ ಅನುಷ್ಠೇಯಾನಿ । ತದನುಷ್ಠಾನೇ ಚ ಮಹಾನ್ ಆಯಾಸಃ । ತತಃ ದುಃಖೋಪಭೋಗಃ ।
ತಸ್ಯ ಉಕ್ತಾನಾರಬ್ಧಕರ್ಮಫಲಭೋಗತ್ವೋಪಗಮಾತ್ ನ ತತಃ ದೇಹಾಂತರಮ್ ಇತ್ಯಾಹ-
ನಿತ್ಯೇತಿ ।
ನಿತ್ಯಾದಿನಾ ದುರಿತನಿವೃತ್ತಾವಪಿ ಅವಿರೋಧಾತ್ ನ ಸುಕೃತನಿವೃತ್ತಿಃ, ತತಃ ದೇಹಾಂತರಮ್ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ, ಸುಕೃತಸ್ಯ ನಿತ್ಯಾದೇಃ ಅನ್ಯತ್ವೇ ಅನಾರಬ್ಧತ್ವೇ ಚ, ನ್ಯಾಯವಿರುದ್ಧಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಅಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್ ತತಃ ದೇಹಾಂತರಾಯೋಗಾತ್ ನಿತ್ಯಾದೇಃ ಅನನ್ಯತ್ವೇ ಚ ನ ತಸ್ಯ ಫಲಾಂತರಮ್ ಇತಿ ಮತ್ವಾ, ಯಥಾ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಮ್ ಉಪಾತ್ತದುರಿತನಿಬರ್ಹಣಾರ್ಥಂ, ನ ಫಲಾಂತರಾಪೇಕ್ಷಂ, ತಥಾ ಇದಂ ಸರ್ವಮಪಿ ನಿತ್ಯಾದಿಕರ್ಮ ಉಪಾತ್ತಪಾಪನಿರಾಕರಣಾರ್ಥಂ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಪರ್ಯವಸ್ಯತ್ ನ ದೇಹಾಂತರಾರಂಭಕಮ್ ಇತಿ ಪಕ್ಷಾಂತರಮ್ ಆಹ -
ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವದಿತಿ ।
ತಥಾಪಿ ಪ್ರಾರಬ್ಧವಶಾದೇವ ದೇಹಾಂತರಂ ಶಂಕ್ಯತೇ, ನಾನಾಜನ್ಮಾರಂಭಕಾಣಾಮಪಿ ತೇಷಾಂ ಯಾವದಧಿಕಾರನ್ಯಾಯೇನ ಸಂಭವಾತ್ , ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ಆರಬ್ಧಾನಾಂ ಚೇತಿ ।
ಪೂರ್ವಾರ್ಜಿತಕರ್ಮಣಾಮ್ ಏವಂ ಕ್ಷೀಣತ್ವೇಽಪಿ, ಕಾನಿಚಿತ್ ಅಪೂರ್ವಕರ್ಮಾಣಿ ದೇಹಾಂತರಮ್ ಆರಭೇರನ್ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ಅಪೂರ್ವಾಣಾಂ ಚೇತಿ ।
ವಿನಾ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮಣೈವ ಮುಕ್ತಿಃ ಇತಿ ಪಕ್ಷಂ ಶ್ರುತ್ಯವಷ್ಟಂಭೇನ ನಿರಾಚಷ್ಠೇ-
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ವಿದ್ಯತೇ ಅಯನಾಯ ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಏವಕಾರಾರ್ಥಂ ವಿವೃಣ್ವನ್ ನೇತ್ಯಾದಿಭಾಗಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ -
ಅನ್ಯಇತಿ ।
“ಯದಾ ಚರ್ಮವದಾಕಾಶಂ ವೇಷ್ಟಯಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾನವಾಃ ।
ತದಾ ದೇವಮವಿಜ್ಞಾಯ ದುಃಖಸ್ಯಾಂತೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ ।“
ಇತಿ ಶ್ರುತಿಮ್ ಅರ್ಥತಃ ಅನುವದತಿ -
ಚರ್ಮವದಿತಿ ।
ಶ್ರೌತಾರ್ಥೇ ಸ್ಮೃತಿಂ ಸಂವಾದಯತಿ -
ಜ್ಞಾನಾದಿತಿ ।
ಕಿಂಚ ತ್ವದೀಯನ್ಯಾಯಸ್ಯ ಅನುಗ್ರಾಹ್ಯಮಾನಹೀನತ್ವೇನ ಆಭಾಸತಯಾ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಣಾಮ್ ಅನಾರಬ್ಧಫಲಾನಾಂ ಕ್ಷಯಾಭಾವೇ ದೇಹಾಂತರಾರಂಭಸಂಭಾವತ್ ನ ಜ್ಞಾನಂ ವಿನಾ ಮುಕ್ತಿಃ ಇತ್ಯಾಹ -
ಅನಾರಬ್ಧೇತಿ ।
ತಥಾವಿಧಾನಾಂ ಕರ್ಮಣಾಂ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಭಾವನಾ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಅಹ -
ಯಥೇತಿ ।
ಅನಾರಬ್ಧಫಲಪುಣ್ಯಕರ್ಮಾಭಾವೇಽಪಿ ಕಥಂ ಮೋಕ್ಷಾನುಪಪತ್ತಿಃ ? ಇತಿ ತತ್ರ ಆಹ -
ತೇಷಾಂ ಚೇತಿ ।
ಇತಶ್ಚ ಕರ್ಮಕ್ಷಯಾನುಪಪತ್ತ್ಯಾ ಮೋಕ್ಷಾನುಪಪತ್ತಿಃ, ಇತಿ ತತ್ರ ಆಹ -
ಧರ್ಮೇತಿ ।
‘ಕರ್ಮಣಾ ಪಿತೃಲೋಕಃ’ (ಬೃ. ಉ. ೧-೫-೧೬) ಇತಿ ಶ್ರುತಿಮ್ ಆಶ್ರಿತ್ಯ ಕರ್ಮಾಕ್ಷಯೇ ಹೇತ್ವಂತರಮ್ ಆಹ -
ನಿತ್ಯಾನಾಮಿತಿ ।
ಸ್ಮೃತ್ಯಾಪಿ ಯಥೋಕ್ತಮ್ ಅರ್ಥಂ ಸಮರ್ಥಯತಿ -
ವರ್ಣಾ ಇತಿ ।
ಪ್ರೇತ್ಯ ಕರ್ಮಫಲಮ್ ಅನುಭೂಯ, ತತಃ ಶೇಷೇಣ ವಿಶಿಷ್ಟಜಾತ್ಯಾದಿಭಾಜಃ ಜನ್ಮ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಂತೇ ಇತಿ ಏತದಾದಿಪದಾರ್ಥಃ ।