ಕಠೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃದ್ವಿತೀಯಾ ವಲ್ಲೀ
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಕಾಠಕ)
 
ನ ಜಾಯತೇ ಮ್ರಿಯತೇ ವಾ ವಿಪಶ್ಚಿನ್ನಾಯಂ ಕುತಶ್ಚಿನ್ನ ಬಭೂವ ಕಶ್ಚಿತ್ ।
ಅಜೋ ನಿತ್ಯಃ ಶಾಶ್ವತೋಽಯಂ ಪುರಾಣೋ ನ ಹನ್ಯತೇ ಹನ್ಯಮಾನೇ ಶರೀರೇ ॥ ೧೮ ॥
ಅನ್ಯತ್ರ ಧರ್ಮಾದಿತ್ಯಾದಿನಾ ಪೃಷ್ಟಸ್ಯಾತ್ಮನೋಽಶೇಷವಿಶೇಷರಹಿತಸ್ಯಾಲಂಬನತ್ವೇನ ಪ್ರತೀಕತ್ವೇನ ಚೋಂಕಾರೋ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ಅಪರಸ್ಯ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಮಂದಮಧ್ಯಮಪ್ರತಿಪತ್ತೄನ್ಪ್ರತಿ । ಅಥೇದಾನೀಂ ತಸ್ಯೋಂಕಾರಾಲಂಬನಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸ್ವರೂಪನಿರ್ದಿಧಾರಯಿಷಯೇದಮುಚ್ಯತೇ । ನ ಜಾಯತೇ ನೋತ್ಪದ್ಯತೇ ಮ್ರಿಯತೇ ವಾ ನ ಮ್ರಿಯತೇ ಚ ಉತ್ಪತ್ತಿಮತೋ ವಸ್ತುನೋಽನಿತ್ಯಸ್ಯಾನೇಕಾ ವಿಕ್ರಿಯಾಃ, ತಾಸಾಮಾದ್ಯಂತೇ ಜನ್ಮವಿನಾಶಲಕ್ಷಣೇ ವಿಕ್ರಿಯೇ ಇಹಾತ್ಮನಿ ಪ್ರತಿಷಿಧ್ಯೇತೇ ಪ್ರಥಮಂ ಸರ್ವವಿಕ್ರಿಯಾಪ್ರತಿಷೇಧಾರ್ಥಂ ನ ಜಾಯತೇ ಮ್ರಿಯತೇ ವೇತಿ । ವಿಪಶ್ಚಿತ್ ಮೇಧಾವೀ ಅಪರಿಲುಪ್ತಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ । ಕಿಂಚ, ನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಕುತಶ್ಚಿತ್ ಕಾರಣಾಂತರಾತ್ ಬಭೂವ ನ ಪ್ರಭೂತಃ । ಅಸ್ಮಾಚ್ಚಾತ್ಮನೋ ನ ಬಭೂವ ಕಶ್ಚಿದರ್ಥಾಂತರಭೂತಃ । ಅತೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಅಜೋ ನಿತ್ಯಃ ಶಾಶ್ವತಃ ಅಪಕ್ಷಯವಿವರ್ಜಿತಃ । ಯೋ ಹ್ಯಶಾಶ್ವತಃ, ಸೋಽಪಕ್ಷೀಯತೇ ; ಅಯಂ ತು ಶಾಶ್ವತಃ ಅತ ಏವ ಪುರಾಣಃ ಪುರಾಪಿ ನವ ಏವೇತಿ । ಯೋ ಹ್ಯವಯವೋಪಚಯದ್ವಾರೇಣಾಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯತೇ, ಸ ಇದಾನೀಂ ನವಃ, ಯಥಾ ಕುಡ್ಯಾದಿಃ ; ತದ್ವಿಪರೀತಸ್ತ್ವಾತ್ಮಾ ಪುರಾಣೋ ವೃದ್ಧಿವಿವರ್ಜಿತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಯತ ಏವಮ್ , ಅತಃ ನ ಹನ್ಯತೇ ನ ಹಿಂಸ್ಯತೇ ಹನ್ಯಮಾನೇ ಶಸ್ತ್ರಾದಿಭಿಃ ಶರೀರೇ ; ತತ್ಸ್ಥೋಽಪ್ಯಾಕಾಶವದೇವ ॥

ಸಾಧನಹೀನಾಯೋಪದೇಶೋಽನರ್ಥಕ ಇತಿ ಮತ್ವೋಚ್ಚಾವಚಮವಗತಿಸಾಧನಮುಕತ್ವಾ ವಕ್ತವ್ಯಸ್ವರೂಪಂ ಯತ್ಪೃಷ್ಟಂ ತದಭಿಧಾನಾಯೋಪಕ್ರಮತ ಇತ್ಯಾಹ -

ಅನ್ಯತ್ರ ಧರ್ಮಾದಿತ್ಯಾದಿನೇತಿ ।

ಯದ್ಯಾತ್ಮನೋಽನ್ಯದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ಯಾತ್ತತ್ರ ಜನ್ಮಾದಿಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಭಾವಾದಪ್ರಾಪ್ತನಿಷೇಧಃ ಸ್ಯಾದತೋ ಜನ್ಮಾದಿಪ್ರತಿಷೇೇಧೇನ ಬ್ರಹ್ಮೋಪದಿಶನ್ನಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಮೇವೋಪದಿಶತೀತಿ ಗಮ್ಯತೇ । ಮರಣನಿಮಿತ್ತಾ ಚ ನಾಸ್ತಿತ್ವಾಶಂಕಾತ್ಮನೋ ಮರಣಾಭಾವೇಽಸ್ತಿತ್ವವಿಷಯಪ್ರಶ್ನಸ್ಯಾಪ್ಯೇತದೇವ ಪ್ರತಿವಚನಂ ಭವತೀತಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ ॥ ೧೭ - ೧೮ ॥