కఠోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమోఽధ్యాయఃతృతీయా వల్లీ
ఆనన్దగిరిటీకా (కాఠక)
 
ఉత్తిష్ఠత జాగ్రత ప్రాప్య వరాన్నిబోధత ।
క్షురస్య ధారా నిశితా దురత్యయా దుర్గం పథస్తత్కవయో వదన్తి ॥ ౧౪ ॥
ఎవం పురుషే ఆత్మని సర్వం ప్రవిలాప్య నామరూపకర్మత్రయం యన్మిథ్యాజ్ఞానవిజృమ్భితం క్రియాకారకఫలలక్షణం స్వాత్మయాథాత్మ్యజ్ఞానేన మరీచ్యుదకరజ్జుసర్పగగనమలానీవ మరీచిరజ్జుగగనస్వరూపదర్శనేనైవ స్వస్థః ప్రశాన్తః కృతకృత్యో భవతి యతః, అతస్తద్దర్శనార్థమనాద్యవిద్యాప్రసుప్తాః ఉత్తిష్ఠత హే జన్తవః, ఆత్మజ్ఞానాభిముఖా భవత ; జాగ్రత అజ్ఞాననిద్రాయా ఘోరరూపాయాః సర్వానర్థబీజభూతాయాః క్షయం కురుత । కథమ్ ? ప్రాప్య ఉపగమ్య వరాన్ ప్రకృష్టానాచార్యాంస్తత్త్వవిదః, తదుపదిష్టం సర్వాన్తరమాత్మానమహమస్మీతి నిబోధత అవగచ్ఛత ; న హ్యుపేక్షితవ్యమితి శ్రుతిరనుకమ్పయా ఆహ మాతృవత్ , అతిసూక్ష్మబుద్ధివిషయత్వాజ్జ్ఞేయస్య । కిమివ సూక్ష్మబుద్ధిరితి, ఉచ్యతే — క్షురస్య ధారా అగ్రం నిశితా తీక్ష్ణీకృతా దురత్యయా దుఃఖేనాత్యయో యస్యాః సా దురత్యయా । యథా సా పద్భ్యాం దుర్గమనీయా తథా దుర్గం దుఃసమ్పాద్యమిత్యేతత్ ; పథః పన్థానం తత్ తం జ్ఞానలక్షణం మార్గం కవయః మేధావినో వదన్తి । జ్ఞేయస్యాతిసూక్ష్మత్వాత్తద్విషయస్య జ్ఞానమార్గస్య దుఃసమ్పాద్యత్వం వదన్తీత్యభిప్రాయః ॥

క్రమేణైవం విషయదోషదర్శనేనాభ్యాసేన చ బాహ్యకరణాన్తఃకరణవ్యాపారప్రవిలాపనే సతి ప్రవిలాపనకర్తుః కః పురుషార్థః సిద్ధ్యతీత్యత ఆహ -

ఎవం పురుష ఇత్యాదినా ॥ ౧౪ ॥