ಯಥಾ ತಥಾ ವಾಽಸ್ತು ಸೃಷ್ಟಿಸ್ತಸ್ಯಾಸ್ತು ಕಿಂ ಪ್ರಯೋಜನಮಿತ್ಯತ್ರ ವಿಕಲ್ಪದ್ವಯಮಾಹ –

ಭೋಗಾರ್ಥಮಿತಿ ।

ಸಿದ್ಧಾಂತಮಾಹ –

ದೇವಸ್ಯೇತಿ ।

ಕಃ ಸ್ವಭಾವೋ ನಾಮೇತ್ಯುಕ್ತೇ ನೈಸರ್ಗಿಕೋಽಪರೋಕ್ಷೋ ಮಾಯಾಶಬ್ದಾರ್ಥಸ್ತಸ್ಯೇತ್ಯಾಹ –

ಅಯಮಿತಿ ।

ಸರ್ವಪಕ್ಷಾಣಾಮಪವಾದಂ ಸೂಚಯತಿ –

ಆಪ್ತೇತಿ ।

ದೇವಸ್ಯ ಪರಮೇಶ್ವರಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಃ ಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ಸ್ವಭಾವಪಕ್ಷಂ ನೈಸರ್ಗಿಕಮಾಯಾವಿನಿರ್ಮಿತಾ ಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ಮತಂ ಸಿದ್ಧಾಂತತ್ವೇನಾಽಽಶ್ರಿತ್ಯ ಚತುರ್ಥಪಾದೇನ ದೂಷಣಮುಚ್ಯತೇ ಪಕ್ಷಯೋರನಯೋರಿತಿ ಯೋಜ್ಯಮ್। ಈಶ್ವರಸ್ಯೇಶ್ವರತ್ವಖ್ಯಾಪನಂ ಸೃಷ್ಟಿರಿತ್ಯೇಕಃ ಪಕ್ಷಃ । ಸ್ವಪ್ನಸರೂಪಾ ಮಾಯಾಸರೂಪಾ ವಾ ಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ಪಕ್ಷದ್ವಯಮೀಶ್ವರಸ್ಯ ಸತ್ಯಸಂಕಲ್ಪಸ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ಪಕ್ಷಾಂತರಮ್ । ಕಾಲಾದೇವ ಜಗತಃ ಸೃಷ್ಟಿರ್ನೇಶ್ವರಾತ್ । ಈಶ್ವರಸ್ತೂದಾಸೀನಃ । ತತ್ರ ವಿಕಲ್ಪಾಂತರಂ ಭೋಗಾರ್ಥಂ ಕ್ರೀಡಾರ್ಥಂ ವಾ ಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ಫಲಗತಂ ಚ ವಿಕಲ್ಪದ್ವಯಮ್ ।

ತೇಷಾಮೇತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ಪಕ್ಷಾಣಾಂ ದೂಷಣಂ ಚತುರ್ಥಪಾದೇನೋಕ್ತಮಿತಿ ಪಕ್ಷಾಂತರಮಾಹ –

ಸರ್ವೇಷಾಮಿತಿ ।

ನೋ ಖಲ್ವಾಪ್ತಕಾಮಸ್ಯ ಪರಸ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋ ಮಾಯಾಂ ವಿನಾ ವಿಭೂತಿಖ್ಯಾಪನಮುಪಯುಜ್ಯತೇ । ನ ಚ ಸ್ವಪ್ನಮಾಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಾರೂಪ್ಯಮಂತರೇಣ ಸ್ವಪ್ನಮಾಯಾಸೃಷ್ಟಿರೇಷ್ಟುಂ ಶಕ್ಯತೇ । ಅವಸ್ತುನೋರೇವ ತಯೋಸ್ತಚ್ಛಬ್ದಪ್ರಯೋಗಾತ್ । ನ ಚ ಪರಮಾನಂದಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ಪರಸ್ಯ ವಿನಾ ಮಾಯಾಮಿಚ್ಛಾ ಸಂಗಚ್ಛತೇ । ನ ಹಿ ತಸ್ಯ ಸ್ವತೋಽವಿಕ್ರಿಯಸ್ಯೇಚ್ಛಾದಿಭಾಕ್ತ್ವಂ ಯುಕ್ತಮ್ । ನ ಚ ಮಾಯಾಮಂತರೇಣ ಭೋಗಕ್ರೀಡೇ ತಸ್ಯೋಪಪದ್ಯೇತೇ । ತತೋ ಮಾಯಾಮಯೀ ಭಗವಃ ಸೃಷ್ಟಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯದುಕ್ತಂ ಕಾಲಾತ್ಪ್ರಸೂತಿಂ ಭೂತಾನಾಮಿತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ –

ನ ಹೀತಿ ।

ಅಧಿಷ್ಠಾನಭೂತರಜ್ಜ್ವಾದೀನಾಂ ಸ್ವಭಾವಶಬ್ದಿತಸ್ವಾಜ್ಞಾನಾದೇವ ಸರ್ಪಾದ್ಯಾಭಾಸತ್ವಂ ತಥಾ ಪರಸ್ಯ ಸ್ವಮಾಯಾಶಕ್ತಿವಶಾದಾಕಾಶಾದ್ಯಾಭಾಸತ್ವಮ್। ‘ಆತ್ಮನ ಆಕಾಶಃ ಸಂಭೂತ’(ತೈ. ಉ. ೨ । ೧। ೧) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತೇಃ । ನ ತು ಕಾಲಸ್ಯ ಭೂತಕಾರಣತ್ವಂ ಪ್ರಮಾಣಾಭಾವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥೯॥