कदा तर्हि स्वप्नो भवतीत्यपेक्षायामाह –

अन्यथेति ।

निद्रा तर्हि कदेति सन्दिहानं प्रत्याह –

निद्रेति ।

तुरीयप्रतिपत्तिसमयं सङ्गिरते –

विपर्यास इति ।

श्लोकव्यावर्त्यामाकाङ्क्षां दर्शयति –

कदेति ।

कदा स्वप्ननिष्ठो भवति, कदा निद्रानिष्ठः स्यादित्यपि द्रष्टव्यम् ।

प्रश्नत्रयस्योत्तरं श्लोकेन दर्शयति –

उच्यत इति ।

तत्र कदा स्वप्नो भवतीति प्रश्नं परिहरति –

स्वप्नेति ।

अवस्थाद्वये स्वप्नद्रष्टुरित्यर्थः ।

द्वितीयं प्रश्नं समाधत्ते –

निद्रेति।

विश्वादिषु त्रिषु तयोरिति द्विवचनं कथमित्याशङ्क्याऽऽह –

स्वप्ननिद्रयोरिति ।

विश्वतैजसावेको राशिः । प्राज्ञो द्वितीयः । ततः श्लोके द्विवचनमविरुद्धमित्यर्थः ।

प्रथमे राशौ विपर्यासस्वरूपं कथयति –

अन्यथेति ।

द्वितीये राशौ विपर्यासविशेषं दर्शयति –

तृतीये त्विति ।

द्वितीयार्धगतान्यक्षराणि व्याकरोति –

अत इति ।

द्विवचनस्योपपन्नत्वाद् विपर्यासस्य च विभागेन निर्धारितत्वादित्यर्थः ।

तृतीयं प्रश्नं प्रतिविधत्ते –

तदेति ।

तत्त्वप्रबोधाद्विपर्यासक्षयावस्थायामित्यर्थः ॥१५॥