ಪ್ರಶ್ನೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಪ್ರಶ್ನ)
 
ಅಥ ಕಬಂಧೀ ಕಾತ್ಯಾಯನ ಉಪೇತ್ಯ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಭಗವನ್ಕುತೋ ಹ ವಾ ಇಮಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಪ್ರಜಾಯಂತ ಇತಿ ॥ ೩ ॥
ಅಥ ಸಂವತ್ಸರಾದೂರ್ಧ್ವಂ ಕಬಂಧೀ ಕಾತ್ಯಾಯನಃ ಉಪೇತ್ಯ ಉಪಗಮ್ಯ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಪೃಷ್ಟವಾನ್ — ಹೇ ಭಗವನ್ , ಕುತಃ ಕಸ್ಮಾತ್ ಹ ವೈ ಇಮಾಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದ್ಯಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಪ್ರಜಾಯಂತೇ ಉತ್ಪದ್ಯಂತೇ ಇತಿ । ಅಪರವಿದ್ಯಾಕರ್ಮಣೋಃ ಸಮುಚ್ಚಿತಯೋರ್ಯತ್ಕಾರ್ಯಂ ಯಾ ಗತಿಸ್ತದ್ವಕ್ತವ್ಯಮಿತಿ ತದರ್ಥೋಽಯಂ ಪ್ರಶ್ನಃ ॥

ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಮಾಣಾ ಇತ್ಯುಪಕ್ರಾಂತೇಽಸ್ಮಿನ್ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಕರಣೇ ಪ್ರಜಾಪತಿಕರ್ತೃಕಪ್ರಜಾಸೃಷ್ಟಿವಿಷಯಪ್ರಶ್ನಪ್ರತ್ಯುಕ್ತ್ಯೋರಸಂಗತಿಮಾಶಂಕ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಪ್ರತ್ಯುಕ್ತಿರೂಪಾಯಾಃ ಶ್ರುತೇಸ್ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ –

ಅಪರವಿದ್ಯೇತಿ ।

ತೇಷಾಮಸೌ ವಿರಜೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕ ಇತಿ ಸಮುಚ್ಚಿತಕಾರ್ಯಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಸ್ಯಾಥೋತ್ತರೇಣೇತಿ ತದ್ಗತೇರ್ದೇವಯಾನಮಾರ್ಗಸ್ಯ ಚೇಹ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಇದಮುಪಲಕ್ಷಣಂ ಕೇವಲಕರ್ಮಣಾಂ ಚೇತ್ಯಪಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ । ಕೇವಲಕರ್ಮಕಾರ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಚಂದ್ರಲೋಕಸ್ಯ ತದ್ಗತೇಃ ಪಿತೃಯಾಣಸ್ಯ ಚ ’ ತೇಷಾಮೇವೈಷ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಃ ’ ’ಪ್ರಜಾಕಾಮಾ ದಕ್ಷಿಣಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಂತೇ ’ ಇತಿ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣತ್ವಾದಿತಿ । ಯದ್ಯಪೀದಮಪಿ ಪರಬ್ರಹ್ಮಜಿಜ್ಞಾಸಾವಸರೇಽಸಂಗತಮೇವ ತಥಾಽಪಿ ಕೇವಲಕರ್ಮಕಾರ್ಯಾತ್ಸಮುಚ್ಚಿತಕರ್ಮಕಾರ್ಯಾಚ್ಚ ವಿರಕ್ತಸ್ಯೈವ ತತ್ರಾಧಿಕಾರ ಇತಿ ತತೋ ವೈರಾಗ್ಯಾರ್ಥಮಿದಮುಚ್ಯತೇ । ಯದ್ಯಪಿ ಮುಖತಃ ಸೃಷ್ಟಿಃ ಪ್ರತೀಯತೇ ತಥಾಽಪಿ ತದುಕ್ತೌ ಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವಾತ್ಸೃಷ್ಟ್ಯುಕ್ತಿವ್ಯಾಜೇನ ಪರವಿದ್ಯಾಫಲಮೇವಾತ್ರೋಚ್ಯತ ಇತಿ ಭಾವಃ । ಪ್ರಶ್ನ ಇತಿ ಪ್ರತಿವಚನಂ ಚೇತ್ಯಪಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಂ ತಾಭ್ಯಾಮೇವ ತದುಕ್ತೇರಿತಿ ॥ ೩ ॥