ತಸ್ಮೈ ಸ ಹೋವಾಚೇತಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ವಿಶೇಷತೋ ದರ್ಶಯತಿ –
ತದಪಾಕರಣಾಯೇತಿ ।
ಆದ್ಯಸ್ಯ ಸನ್ನಿತ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಕಾಮಃ ಸನ್ನಿತ್ಯನ್ವಯಃ ।
ಯಥೋಕ್ತಕಾರೀತಿ ।
ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಸಮುಚ್ಚಯಕಾರೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತದ್ಭಾವಭಾವಿತ ಇತಿ ।
ಪ್ರಜಾಪತಿರಹಂ ಸರ್ವಾತ್ಮೇತ್ಯುಪಾಸನಕಾಲೀನಪ್ರಜಾಪತಿಭಾವನಾಯುಕ್ತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಪೂರ್ವಕಲ್ಪೀಯತದ್ಭಾವಭಾವಿತ ಏತತ್ಕಲ್ಪಾದೌ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಾತ್ಮನಾ ನಿರ್ವೃತಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಸನ್ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರಜಾಕಾಮಃ ಸಂಸ್ತಪೋ ಜನ್ಮಾಂತರಭಾವಿತಂ ಜ್ಞಾನಂ ಶ್ರುತಿಪ್ರಕಾಶಿತಾರ್ಥವಿಷಯಮತಪ್ಯತಾನ್ವಾಲೋಚಯಚ್ಚಿಂತಾದಿನಾ ತತ್ಸಂಸ್ಕಾರಮುದ್ಬೋಧ್ಯ ಜ್ಞಾನಮುತ್ಪಾದಿತವಾನಿತ್ಯನ್ವಯಃ ।
ತತ್ರ ಪ್ರಥಮಮಾದಿತ್ಯಚಂದ್ರೋತ್ಪಾದನೇನ ತದ್ಭಾವಮಾಪದ್ಯ ಪಶ್ಚಾಚ್ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯಸಾಧ್ಯಸಂವತ್ಸರಭಾವಮಾಪದ್ಯೈವಮೇವ ತದವಯವಾಯನದ್ವಯಮಾಸಪಕ್ಷಾಹೋರಾತ್ರಭಾವಮಾಪದ್ಯ ತತಸ್ತತ್ಸಾಧ್ಯವ್ರೀಹ್ಯಾದ್ಯನ್ನಭಾವಂ ರೇತೋಭಾವಂ ಚಾಽಽಪದ್ಯ ತೇನ ರೇತಸಾ ಪ್ರಜಾಃ ಸೃಜೇಯಮಿತ್ಯೇವಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಪ್ರಥಮಂ ರಯಿಪ್ರಾಣಶಬ್ದಿತಚಂದ್ರಸೂರ್ಯದ್ವಂದ್ವಮುತ್ಪಾದಿತವಾನಿತ್ಯಾಹ –
ಸ ಏವಮಿತಿ ।
ರಯಿಶಬ್ದೇನ ಧನವಾಚಿನಾ ಭೋಜ್ಯಜಾತಂ ಲಕ್ಷಯಿತ್ವಾ ಭೋಜ್ಯಸ್ಯ ಸೋಮಕಿರಣಾಮೃತಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ತದ್ದ್ವಾರಾ ಸೋಮೋ ಲಕ್ಷ್ಯತ ಇತ್ಯಾಹ –
ರಯಿಂ ಚೇತಿ ।
ಏವಂ ಪ್ರಾಣಶಬ್ದೇನಾಪಿ । “ಅಹಂ ವೈಶ್ವಾನರೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ದೇಹಮಾಶ್ರಿತಃ । ಪ್ರಾಣಾಪಾನಸಮಾಯುಕ್ತಃ ಪಚಾಮ್ಯನ್ನಂ ಚತುರ್ವಿಧಮ್॥”(ಭ. ಗೀ. ೧೫। ೧೪) ಇತಿ ಸ್ಮೃತೇರಗ್ನೇಃ ಪ್ರಾಣಸಂಬಂಧಾದಗ್ನಿರ್ಭೋಕ್ತಾ ಲಕ್ಷ್ಯತ ಇತ್ಯಾಹ –
ಪ್ರಾಣಂ ಚೇತಿ ।
ಅಗ್ನೀಷೋಮಯೋರಂಡಾಂತರ್ಗತತ್ವೇನಾಂಡೋತ್ಪತ್ತ್ಯನಂತರಮುತ್ಪತ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಯೇನಾಽಽಹ –
ಅಂಡೋತ್ಪತ್ತೀತಿ ।
ಉದ್ಯಂತಂ ವಾವಾಽಽದಿತ್ಯಮಗ್ನಿರನುಸಮಾರೋಹತೀತಿ ಶ್ರುತೇಃ ಸೂರ್ಯಾಗ್ನ್ಯೋರೇಕತ್ವಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಗ್ನಿಂ ಸೂರ್ಯಪದೇನಾಽಽಹ –
ಸೂರ್ಯಚಂದ್ರಮಸಾವಿತಿ॥ ೪ ॥