ప్రశ్నోపనిషద్భాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (ప్రశ్న)
 
అథాదిత్య ఉదయన్యత్ప్రాచీం దిశం ప్రవిశతి తేన ప్రాచ్యాన్ప్రాణాన్రశ్మిషు సంనిధత్తే । యద్దక్షిణాం యత్ప్రతీచీం యదుదీచీం యదధో యదూర్ధ్వం యదన్తరా దిశో యత్సర్వం, ప్రకాశయతి తేన, సర్వాన్ప్రాణాన్రశ్మిషు సంనిధత్తే ॥ ౬ ॥
తథా అమూర్తోఽపి ప్రాణోఽత్తా సర్వమేవ యచ్చాద్యమ్ । కథమ్ ? అథ ఆదిత్యః ఉదయన్ ఉద్గచ్ఛన్ ప్రాణినాం చక్షుర్గోచరమాగచ్ఛన్ యత్ప్రాచీం దిశం స్వప్రకాశేన ప్రవిశతి వ్యాప్నోతి, తేన స్వాత్మవ్యాప్త్యా సర్వాన్తఃస్థాన్ ప్రాణాన్ ప్రాచ్యానన్నభూతాన్ రశ్మిషు స్వాత్మావభాసరూపేషు వ్యాప్తిమత్సు వ్యాప్తత్వాత్ప్రాణినః సంనిధత్తే సంనివేశయతి ఆత్మభూతాన్కరోతీత్యర్థః । తథైవ యత్ప్రవిశతి దక్షిణాం యత్ప్రతీచీం యదుదీచీమ్ అధః ఊర్ధ్వం యత్ప్రవిశతి యచ్చ అన్తరా దిశః కోణదిశోఽవాన్తరదిశః యచ్చాన్యత్ సర్వం ప్రకాశయతి, తేన స్వప్రకాశవ్యాప్త్యా సర్వాన్ సర్వదిక్స్థాన్ ప్రాణాన్ రశ్మిషు సంనిధత్తే ॥

రయిశబ్దితస్యాన్నస్య ప్రజాపతిత్వార్థం సర్వాత్మత్వముక్త్వా ప్రాణస్యాపి తదర్థమేవ సర్వాత్మత్వముచ్యతేఽథాఽఽదిత్య ఇతివాక్యేనేత్యాహ –

తథేత్యాదినా ।

యచ్చాఽద్యం తదపి ప్రాణోఽతోఽత్తా ప్రాణోఽపి సర్వమేవేతి సర్వాత్మక ఇత్యర్థః ।

స్వప్రకాశేనేతి ।

స్వకీయప్రకాశేన స్వప్రభయేత్యర్థః ।

అన్తర్భూతానితి ।

యద్యపి ప్రాణస్యాత్తృత్వముక్తం తథాఽపి రయిర్వా ఎతత్సర్వమిత్యత్రామూర్తస్య ప్రాణస్యాపి గుణభావవివక్షయాఽన్నత్వముక్తమితి తథోక్తమ్ ।

స్వాత్మాభావభాసరూపేష్వితి ।

స్వాత్మప్రభారూపేషు రశ్మిష్విత్యర్థః ।

వ్యాప్తత్వాదితి ।

సమ్బద్ధత్వాదిత్యర్థః ॥ ౬ ॥