வாயுரிதி ।
ஸந்தீ⁴யேதே பூர்வோத்தரரூபே அநேநேதி வ்யுத்பத்த்யா ஸந்தா⁴நஶப்³த³வாச்யம் யத்ஸம்ஹிதாரூபம் , தத்ர வாயுத்³ருஷ்டி: கர்தவ்யேத்யர்த²: । இத³ம் ச க்வசிது³தா³ஹ்ருத்ய ப்ரத³ர்ஶ்யதே - ‘இஷே த்த்வா’ இத்யத்ர ஷகாரஸ்யோபரி யோ(அ)யமேகார: ஸோ(அ)யம் ப்ருதி²வீரூப: ; யஶ்சோபரிதநஸ்தகார: ஸ த்³யுலோக: ; தயோர்வர்ணயோர்மத்⁴யதே³ஶோ(அ)ந்தரிக்ஷலோக: ; தஸ்மிந்தே³ஶே ஸம்ஹிதாநிமித்தோ த்³விர்பா⁴வேநாபாதி³தோ யோ(அ)ந்யஸ்தகார: ஸ வாயுரிதி ।
ஸமாநமிதி ।
அதா²தி⁴ஜ்யோதிஷம் , அக்³நி: பூர்வரூபம் , ஆதி³த்ய உத்தரரூபம் , ஆப: ஸந்தி⁴:, வைத்³யுத: ஸந்தா⁴நம் , இத்யதி⁴ஜ்யோதிஷம் । ஜ்யோதி:ஶப்³தே³நாத்ர ஜஹல்லக்ஷணயா ஆப: ஸங்க்³ருஹீதா: । வித்³யுதே³வ வைத்³யுத: । அதா²தி⁴வித்³யம் , ஆசார்ய: பூர்வரூபம் , அந்தேவாஸ்யுத்தரரூபம் , வித்³யா ஸந்தி⁴:, ப்ரவசநம் ஸந்தா⁴நம் , இத்யதி⁴வித்³யம் । இத்யதி⁴வித்³யமித்யத்ர வித்³யாஶப்³தே³ந ஆசார்யாத³யோ ஜஹல்லக்ஷணயைவ ஸங்க்³ருஹீதா இதி போ³த்⁴யம் । வித்³யாஶப்³த³ஶ்சாத்⁴யேதவ்யக்³ரந்த²பர: । க்³ரந்த²ஸ்யாத்⁴யயநமத்⁴யாபநம் வா ப்ரவசநம் । அதா²தி⁴ப்ரஜம் , மாதா பூர்வரூபம் , பிதோத்தரரூபம் , ப்ரஜா ஸந்தி⁴:, ப்ரஜநநம் ஸந்தா⁴நம் , இத்யதி⁴ப்ரஜமித்யத்ர ப்ரஜாஶப்³தோ³ மாத்ராதீ³நபி பூர்வவத்ஸங்க்³ருஹ்ணாதி । ப்ரஜநநம் ப்ரஜாயா உத்பத்தி: । அதா²த்⁴யாத்மம் , அத⁴ரா ஹநு: பூர்வரூபம் , உத்தரா ஹநுருத்தரரூபம் , வாக்ஸந்தி⁴:, ஜிஹ்வா ஸந்தா⁴நம் , இத்யத்⁴யாத்மம் । அத்ராத்மா தே³ஹ:, தத³வயவவிஷயமுபாஸநமத்⁴யாத்மமித்யர்த²: । ஏதேஷு ஸமாநம் யோஜநமித்யர்த²: ।
உபப்ரத³ர்ஶ்யந்த இதி ।
உபஸம்ஹ்ரியந்த இதி யாவத் ।
வேதே³த்யஸ்ய ஜ்ஞாநவாசித்வாத்கத²ம் ஜ்ஞாநாவ்ருத்திரூபோபாஸநபரத்வமித்யாஶங்க்ய தத்ஸாத⁴யதி —
வேதே³த்யுபாஸநம் ஸ்யாதி³த்யாதி³நா ।
விஜ்ஞாநாதி⁴காராதி³தி ।
உபாஸ்திப்ரகரணாதி³த்யர்த²: ।
தத்ர மாநமாஹ —
இதி ப்ராசீநேதி ।
யதா²ஶாஸ்த்ரமித்யநேந யத்ராஹங்க்³ரஹஶ்சோதி³தஸ்தத்ராஹங்க்³ரஹேண, அந்யத்ர தம் விநேதி விவக்ஷிதம் । துல்யத்வமேகவிஷயகத்வம் ।
அதத்ப்ரத்யயைரிதி ।
த்⁴யேயாந்யகோ³சரை: ப்ரத்யயைரித்யர்த²: । ஏகவஸ்துகோ³சரா விச்சே²த³ரஹிதா ப்ரத்யயஸந்ததிருபாஸநமிதி நிஷ்கர்ஷ: ।
நநு ஸக்ருத்ப்ரத்யய ஏவோபாஸநமஸ்து, கிம் ததா³வ்ருத்த்யேத்யாஶங்க்ய க்ரியாவ்ருத்தாவேவோபாஸநஶப்³த³: ப்ரஸித்³தோ⁴ லோகே, ந ஸக்ருத்க்ரியாயாம் , அதோ(அ)த்ர வேதே³த்யநேந ப்ரத்யயக்ரியாவ்ருத்திரேவ லக்ஷணீயேத்யாஶயேநாஹ —
ப்ரஸித்³த⁴ஶ்சேத்யாதி³நா ।
நநு தத்ராபி ஸக்ருது³பசாரக்ரியைவோபாஸநம் ; நேத்யாஹ —
யோ ஹீதி ।
ப்ருதி²வீ பூர்வரூபமித்யாதி³வேத³நமாத்ராத்ப²லாஸம்ப⁴வாத³ப்யுபாஸநமேவாத்ர விதே⁴யம் , உபாஸநஸ்ய து யோக்³யதயா வக்ஷ்யமாணம் ப²லம் ஸம்ப⁴வதி, லோகே(அ)ப்யுபாஸநஸ்ய ப²லவத்த்வஸித்³தே⁴ரித்யாஶயேநாஹ —
ஸ சேதி ।
கு³ர்வாத்³யுபாஸக இத்யர்த²: ।
அதோ(அ)த்ராபீதி ।
கு³ர்வாத்³யுபாஸநஸ்ய லோகே ப²லவத்த்வத³ர்ஶநாத் அத்ராபி ஸம்ஹிதாவிஷயே(அ)பி, ய ஏவம் லோகாதி³த்³ருஷ்ட்யா ஸம்ஹிதா உபாஸ்த இத்யர்த²: ।
ஸந்தீ⁴யத இதி ।
ஸம்ப³த்⁴யத இத்யர்த²: । அத்ர ப²லகாமிநா க்ரியமாணமுபாஸநம் காமிதப²லாய ப⁴வதி, ப²லாபி⁴ஸந்தி⁴ரஹிதேந து க்ரியமாணம் ததே³வ வித்³யாஸாத⁴நம் ப⁴வதீதி ப்³ரஹ்மவித்³யாஸம்நித்⁴யாம்நாநப³லாத்கல்ப்யத இதி மந்தவ்யம் ॥