தைத்திரீயோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ஏகாத³ஶோ(அ)நுவாக:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
வநமாலாவ்யாக்²யா
 
யே தத்ர ப்³ராஹ்மணா: ஸம்மர்ஶிந: । யுக்தா ஆயுக்தா: । அலூக்ஷா த⁴ர்மகாமா: ஸ்யு: । யதா² தே தத்ர வர்தேரந் । ததா² தத்ர வர்தேதா²: । அதா²ப்⁴யாக்²யாதேஷு । யே தத்ர ப்³ராஹ்மணா: ஸம்மர்ஶிந: । யுக்தா ஆயுக்தா: । அலூக்ஷா த⁴ர்மகாமா: ஸ்யு: । யதா² தே தேஷு வர்தேரந் । ததா² தேஷு வர்தேதா²: । ஏஷ ஆதே³ஶ: । ஏஷ உபதே³ஶ: । ஏஷா வேதோ³பநிஷத் । ஏதத³நுஶாஸநம் । ஏவமுபாஸிதவ்யம் । ஏவமு சைதது³பாஸ்யம் ॥ 4 ॥
வேத³மநூச்யேத்யேவமாதி³கர்தவ்யதோபதே³ஶாரம்ப⁴: ப்ராக்³ப்³ரஹ்மாத்மவிஜ்ஞாநாந்நியமேந கர்தவ்யாநி ஶ்ரௌதஸ்மார்தாநி கர்மாணீத்யேவமர்த²:, அநுஶாஸநஶ்ருதே: புருஷஸம்ஸ்காரார்த²த்வாத் । ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய ஹி விஶுத்³த⁴ஸத்த்வஸ்ய ஆத்மஜ்ஞாநமஞ்ஜஸைவோபஜாயதே । ‘தபஸா கல்மஷம் ஹந்தி வித்³யயாம்ருதமஶ்நுதே’ (மநு. 12 । 104) இதி ஹி ஸ்ம்ருதி: । வக்ஷ்யதி ச - ‘தபஸா ப்³ரஹ்ம விஜிஜ்ஞாஸஸ்வ’ (தை. உ. 3 । 2 । 1) இதி । அதோ வித்³யோத்பத்த்யர்த²மநுஷ்டே²யாநி கர்மாணி । அநுஶாஸ்தீத்யநுஶாஸநஶப்³தா³த³நுஶாஸநாதிக்ரமே ஹி தோ³ஷோத்பத்தி: । ப்ராகு³பந்யாஸாச்ச கர்மணாம் , கேவலப்³ரஹ்மவித்³யாரம்பா⁴ச்ச பூர்வம் கர்மாண்யுபந்யஸ்தாநி । உதி³தாயாம் ச ப்³ரஹ்மவித்³யாயாம் ‘அப⁴யம் ப்ரதிஷ்டா²ம் விந்த³தே’ (தை. உ. 2 । 7 । 1) ‘ந பி³பே⁴தி குதஶ்சந’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) ‘கிமஹம் ஸாது⁴ நாகரவம்’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) இத்யாதி³நா கர்மநைஷ்கிஞ்சந்யம் த³ர்ஶயிஷ்யதி । அத: அவக³ம்யதே - பூர்வோபசிதது³ரிதக்ஷயத்³வாரேண வித்³யோத்பத்த்யர்தா²நி கர்மாணீதி । மந்த்ரவர்ணாச்ச - ‘அவித்³யயா ம்ருத்யும் தீர்த்வா வித்³யயாம்ருதமஶ்நுதே’ (ஈ. உ. 11) இதி ருதாதீ³நாம் பூர்வத்ரோபதே³ஶ: ஆநர்த²க்யபரிஹாரார்த²: ; இஹ து ஜ்ஞாநோத்பத்த்யர்த²த்வாத்கர்தவ்யதாநியமார்த²: । வேத³ம் அநூச்ய அத்⁴யாப்ய ஆசார்ய: அந்தேவாஸிநம் ஶிஷ்யம் அநுஶாஸ்தி க்³ரந்த²க்³ரஹணாத் அநு பஶ்சாத் ஶாஸ்தி தத³ர்த²ம் க்³ராஹயதீத்யர்த²: । அதோ(அ)வக³ம்யதே அதீ⁴தவேத³ஸ்ய த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸாமக்ருத்வா கு³ருகுலாந்ந ஸமாவர்திதவ்யமிதி । ‘பு³த்³த்⁴வா கர்மாணி குர்வீத’ இதி ஸ்ம்ருதேஶ்ச । கத²மநுஶாஸ்தீத்யத ஆஹ - ஸத்யம் வத³ யதா²ப்ரமாணாவக³தம் வக்தவ்யம் ச வத³ । தத்³வத் த⁴ர்மம் சர ; த⁴ர்ம இத்யநுஷ்டே²யாநாம் ஸாமாந்யவசநம் , ஸத்யாதி³விஶேஷநிர்தே³ஶாத் । ஸ்வாத்⁴யாயாத் அத்⁴யயநாத் மா ப்ரமத³: ப்ரமாத³ம் மா கார்ஷீ: । ஆசார்யாய ஆசார்யார்த²ம் ப்ரியம் இஷ்டம் த⁴நம் ஆஹ்ருத்ய ஆநீய த³த்த்வா வித்³யாநிஷ்க்ரயார்த²ம் ஆசார்யேண ச அநுஜ்ஞாத: அநுரூபாந்தா³ராநாஹ்ருத்ய ப்ரஜாதந்தும் ப்ரஜாஸந்தாநம் மா வ்யவச்சே²த்ஸீ: ; ப்ரஜாஸந்ததேர்விச்சி²த்திர்ந கர்தவ்யா ; அநுத்பத்³யமாநே(அ)பி புத்ரே புத்ரகாம்யாதி³கர்மணா தது³த்பத்தௌ யத்ந: கர்தவ்ய இத்யபி⁴ப்ராய:, ப்ரஜாப்ரஜநப்ரஜாதித்ரயநிர்தே³ஶஸாமர்த்²யாத் ; அந்யதா² ப்ரஜநஶ்சேத்யேததே³கமேவாவக்ஷ்யத் । ஸத்யாத் ந ப்ரமதி³தவ்யம் ப்ரமாதோ³ ந கர்தவ்ய: ; ஸத்யாச்ச ப்ரமத³நமந்ருதப்ரஸங்க³: ; ப்ரமாத³ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாத்³விஸ்ம்ருத்யாப்யந்ருதம் ந வக்தவ்யமித்யர்த²: ; அந்யதா² அஸத்யவத³நப்ரதிஷேத⁴ ஏவ ஸ்யாத் । த⁴ர்மாத் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , த⁴ர்மஶப்³த³ஸ்யாநுஷ்டே²யவிஶேஷவிஷயத்வாத³நநுஷ்டா²நம் ப்ரமாத³:, ஸ ந கர்தவ்ய:, அநுஷ்டா²தவ்ய ஏவ த⁴ர்ம இதி யாவத் । ஏவம் குஶலாத் ஆத்மரக்ஷார்தா²த்கர்மண: ந ப்ரமதி³தவ்யம் । பூ⁴தி: விபூ⁴தி:, தஸ்யை பூ⁴த்யை பூ⁴த்யர்தா²ந்மங்க³லயுக்தாத்கர்மண: ந ப்ரமதி³தவ்யம் । ஸ்வாத்⁴யாயப்ரவசநாப்⁴யாம் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , தே ஹி நியமேந கர்தவ்யே இத்யர்த²: । ததா² தே³வபித்ருகார்யாப்⁴யாம் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , தை³வபித்ர்யே கர்மணீ கர்தவ்யே । மாத்ருதே³வ: மாதா தே³வோ யஸ்ய ஸ:, த்வம் மாத்ருதே³வ: ப⁴வ ஸ்யா: । ஏவம் பித்ருதே³வோ ப⁴வ ; ஆசார்யதே³வோ ப⁴வ ; அதிதி²தே³வோ ப⁴வ ; தே³வதாவது³பாஸ்யா ஏதே இத்யர்த²: । யாந்யபி ச அந்யாநி அநவத்³யாநி அநிந்தி³தாநி ஶிஷ்டாசாரலக்ஷணாநி கர்மாணி, தாநி ஸேவிதவ்யாநி கர்தவ்யாநி த்வயா । நோ ந கர்தவ்யாநி இதராணி ஸாவத்³யாநி ஶிஷ்டக்ருதாந்யபி । யாநி அஸ்மாகம் ஆசார்யாணாம் ஸுசரிதாநி ஶோப⁴நசரிதாநி ஆம்நாயாத்³யவிருத்³தா⁴நி, தாந்யேவ த்வயா உபாஸ்யாநி அத்³ருஷ்டார்தா²ந்யநுஷ்டே²யாநி ; நியமேந கர்தவ்யாநீத்யேதத் । நோ இதராணி விபரீதாந்யாசார்யக்ருதாந்யபி । யே கே ச விஶேஷிதா ஆசார்யத்வாதி³த⁴ர்மை: அஸ்மத் அஸ்மத்த: ஶ்ரேயாம்ஸ: ப்ரஶஸ்ததரா:, தே ச ப்³ராஹ்மணா:, ந க்ஷத்ரியாத³ய:, தேஷாம் ஆஸநேந ஆஸநதா³நாதி³நா த்வயா ப்ரஶ்வஸிதவ்யம் , ப்ரஶ்வஸநம் ப்ரஶ்வாஸ: ஶ்ரமாபநய: ; தேஷாம் ஶ்ரமஸ்த்வயா அபநேதவ்ய இத்யர்த²: । தேஷாம் வா ஆஸநே கோ³ஷ்டீ²நிமித்தே ஸமுதி³தே, தேஷு ந ப்ரஶ்வஸிதவ்யம் ப்ரஶ்வாஸோ(அ)பி ந கர்தவ்ய: ; கேவலம் தது³க்தஸாரக்³ராஹிணா ப⁴விதவ்யம் । கிம் ச, யத்கிஞ்சித்³தே³யம் , தத் ஶ்ரத்³த⁴யைவ தா³தவ்யம் । அஶ்ரத்³த⁴யா அதே³யம் ந தா³தவ்யம் । ஶ்ரியா விபூ⁴த்யா தே³யம் தா³தவ்யம் । ஹ்ரியா லஜ்ஜயா ச தே³யம் । பி⁴யா பீ⁴த்யா ச தே³யம் । ஸம்விதா³ ச மைத்ர்ய்யாதி³கார்யேண தே³யம் । அத² ஏவம் வர்தமாநஸ்ய யதி³ கதா³சித் தே தவ ஶ்ரௌதே ஸ்மார்தே வா கர்மணி வ்ருத்தே வா ஆசாரலக்ஷணே விசிகித்ஸா ஸம்ஶய: ஸ்யாத் ப⁴வேத் , யே தத்ர தஸ்மிந்தே³ஶே காலே வா ப்³ராஹ்மணா: தத்ர கர்மாதௌ³ யுக்தா இதி வ்யவஹிதேந ஸம்ப³ந்த⁴: கர்தவ்ய: ; ஸம்மர்ஶிந: விசாரக்ஷமா:, யுக்தா: அபி⁴யுக்தா:, கர்மணி வ்ருத்தே வா ஆயுக்தா: அபரப்ரயுக்தா:, அலூக்ஷா: அரூக்ஷா: அக்ரூரமதய:, த⁴ர்மகாமா: அத்³ருஷ்டார்தி²ந: அகாமஹதா இத்யேதத் ; ஸ்யு: ப⁴வேயு:, தே ப்³ராஹ்மணா: யதா² யேந ப்ரகாரேண தத்ர தஸ்மிந்கர்மணி வ்ருத்தே வா வர்தேரந் , ததா² த்வமபி வர்தேதா²: । அத² அப்⁴யாக்²யாதேஷு, அப்⁴யாக்²யாதா அப்⁴யுக்தா: தோ³ஷேண ஸந்தி³ஹ்யமாநேந ஸம்யோஜிதா: கேநசித் , தேஷு ச ; யதோ²க்தம் ஸர்வமுபநயேத் - யே தத்ரேத்யாதி³ । ஏஷ: ஆதே³ஶ: விதி⁴: । ஏஷ: உபதே³ஶ: புத்ராதி³ப்⁴ய: பித்ராதீ³நாமபி । ஏஷா வேதோ³பநிஷத் வேத³ரஹஸ்யம் , வேதா³ர்த² இத்யேதத் । ஏததே³வ அநுஶாஸநம் ஈஶ்வரவசநம் , ஆதே³ஶவாச்யஸ்ய விதே⁴ருக்தத்வாத் । ஸர்வேஷாம் வா ப்ரமாணபூ⁴தாநாமநுஶாஸநமேதத் । யஸ்மாதே³வம் , தஸ்மாத் ஏவம் யதோ²க்தம் ஸர்வம் உபாஸிதவ்யம் கர்தவ்யம் । ஏவமு ச ஏதத் உபாஸ்யம் உபாஸ்யமேவ சைதத் நாநுபாஸ்யம் இத்யாத³ரார்த²ம் புநர்வசநம் ॥
யே தத்ர ப்³ராஹ்மணா: ஸம்மர்ஶிந: । யுக்தா ஆயுக்தா: । அலூக்ஷா த⁴ர்மகாமா: ஸ்யு: । யதா² தே தத்ர வர்தேரந் । ததா² தத்ர வர்தேதா²: । அதா²ப்⁴யாக்²யாதேஷு । யே தத்ர ப்³ராஹ்மணா: ஸம்மர்ஶிந: । யுக்தா ஆயுக்தா: । அலூக்ஷா த⁴ர்மகாமா: ஸ்யு: । யதா² தே தேஷு வர்தேரந் । ததா² தேஷு வர்தேதா²: । ஏஷ ஆதே³ஶ: । ஏஷ உபதே³ஶ: । ஏஷா வேதோ³பநிஷத் । ஏதத³நுஶாஸநம் । ஏவமுபாஸிதவ்யம் । ஏவமு சைதது³பாஸ்யம் ॥ 4 ॥
வேத³மநூச்யேத்யேவமாதி³கர்தவ்யதோபதே³ஶாரம்ப⁴: ப்ராக்³ப்³ரஹ்மாத்மவிஜ்ஞாநாந்நியமேந கர்தவ்யாநி ஶ்ரௌதஸ்மார்தாநி கர்மாணீத்யேவமர்த²:, அநுஶாஸநஶ்ருதே: புருஷஸம்ஸ்காரார்த²த்வாத் । ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய ஹி விஶுத்³த⁴ஸத்த்வஸ்ய ஆத்மஜ்ஞாநமஞ்ஜஸைவோபஜாயதே । ‘தபஸா கல்மஷம் ஹந்தி வித்³யயாம்ருதமஶ்நுதே’ (மநு. 12 । 104) இதி ஹி ஸ்ம்ருதி: । வக்ஷ்யதி ச - ‘தபஸா ப்³ரஹ்ம விஜிஜ்ஞாஸஸ்வ’ (தை. உ. 3 । 2 । 1) இதி । அதோ வித்³யோத்பத்த்யர்த²மநுஷ்டே²யாநி கர்மாணி । அநுஶாஸ்தீத்யநுஶாஸநஶப்³தா³த³நுஶாஸநாதிக்ரமே ஹி தோ³ஷோத்பத்தி: । ப்ராகு³பந்யாஸாச்ச கர்மணாம் , கேவலப்³ரஹ்மவித்³யாரம்பா⁴ச்ச பூர்வம் கர்மாண்யுபந்யஸ்தாநி । உதி³தாயாம் ச ப்³ரஹ்மவித்³யாயாம் ‘அப⁴யம் ப்ரதிஷ்டா²ம் விந்த³தே’ (தை. உ. 2 । 7 । 1) ‘ந பி³பே⁴தி குதஶ்சந’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) ‘கிமஹம் ஸாது⁴ நாகரவம்’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) இத்யாதி³நா கர்மநைஷ்கிஞ்சந்யம் த³ர்ஶயிஷ்யதி । அத: அவக³ம்யதே - பூர்வோபசிதது³ரிதக்ஷயத்³வாரேண வித்³யோத்பத்த்யர்தா²நி கர்மாணீதி । மந்த்ரவர்ணாச்ச - ‘அவித்³யயா ம்ருத்யும் தீர்த்வா வித்³யயாம்ருதமஶ்நுதே’ (ஈ. உ. 11) இதி ருதாதீ³நாம் பூர்வத்ரோபதே³ஶ: ஆநர்த²க்யபரிஹாரார்த²: ; இஹ து ஜ்ஞாநோத்பத்த்யர்த²த்வாத்கர்தவ்யதாநியமார்த²: । வேத³ம் அநூச்ய அத்⁴யாப்ய ஆசார்ய: அந்தேவாஸிநம் ஶிஷ்யம் அநுஶாஸ்தி க்³ரந்த²க்³ரஹணாத் அநு பஶ்சாத் ஶாஸ்தி தத³ர்த²ம் க்³ராஹயதீத்யர்த²: । அதோ(அ)வக³ம்யதே அதீ⁴தவேத³ஸ்ய த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸாமக்ருத்வா கு³ருகுலாந்ந ஸமாவர்திதவ்யமிதி । ‘பு³த்³த்⁴வா கர்மாணி குர்வீத’ இதி ஸ்ம்ருதேஶ்ச । கத²மநுஶாஸ்தீத்யத ஆஹ - ஸத்யம் வத³ யதா²ப்ரமாணாவக³தம் வக்தவ்யம் ச வத³ । தத்³வத் த⁴ர்மம் சர ; த⁴ர்ம இத்யநுஷ்டே²யாநாம் ஸாமாந்யவசநம் , ஸத்யாதி³விஶேஷநிர்தே³ஶாத் । ஸ்வாத்⁴யாயாத் அத்⁴யயநாத் மா ப்ரமத³: ப்ரமாத³ம் மா கார்ஷீ: । ஆசார்யாய ஆசார்யார்த²ம் ப்ரியம் இஷ்டம் த⁴நம் ஆஹ்ருத்ய ஆநீய த³த்த்வா வித்³யாநிஷ்க்ரயார்த²ம் ஆசார்யேண ச அநுஜ்ஞாத: அநுரூபாந்தா³ராநாஹ்ருத்ய ப்ரஜாதந்தும் ப்ரஜாஸந்தாநம் மா வ்யவச்சே²த்ஸீ: ; ப்ரஜாஸந்ததேர்விச்சி²த்திர்ந கர்தவ்யா ; அநுத்பத்³யமாநே(அ)பி புத்ரே புத்ரகாம்யாதி³கர்மணா தது³த்பத்தௌ யத்ந: கர்தவ்ய இத்யபி⁴ப்ராய:, ப்ரஜாப்ரஜநப்ரஜாதித்ரயநிர்தே³ஶஸாமர்த்²யாத் ; அந்யதா² ப்ரஜநஶ்சேத்யேததே³கமேவாவக்ஷ்யத் । ஸத்யாத் ந ப்ரமதி³தவ்யம் ப்ரமாதோ³ ந கர்தவ்ய: ; ஸத்யாச்ச ப்ரமத³நமந்ருதப்ரஸங்க³: ; ப்ரமாத³ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாத்³விஸ்ம்ருத்யாப்யந்ருதம் ந வக்தவ்யமித்யர்த²: ; அந்யதா² அஸத்யவத³நப்ரதிஷேத⁴ ஏவ ஸ்யாத் । த⁴ர்மாத் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , த⁴ர்மஶப்³த³ஸ்யாநுஷ்டே²யவிஶேஷவிஷயத்வாத³நநுஷ்டா²நம் ப்ரமாத³:, ஸ ந கர்தவ்ய:, அநுஷ்டா²தவ்ய ஏவ த⁴ர்ம இதி யாவத் । ஏவம் குஶலாத் ஆத்மரக்ஷார்தா²த்கர்மண: ந ப்ரமதி³தவ்யம் । பூ⁴தி: விபூ⁴தி:, தஸ்யை பூ⁴த்யை பூ⁴த்யர்தா²ந்மங்க³லயுக்தாத்கர்மண: ந ப்ரமதி³தவ்யம் । ஸ்வாத்⁴யாயப்ரவசநாப்⁴யாம் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , தே ஹி நியமேந கர்தவ்யே இத்யர்த²: । ததா² தே³வபித்ருகார்யாப்⁴யாம் ந ப்ரமதி³தவ்யம் , தை³வபித்ர்யே கர்மணீ கர்தவ்யே । மாத்ருதே³வ: மாதா தே³வோ யஸ்ய ஸ:, த்வம் மாத்ருதே³வ: ப⁴வ ஸ்யா: । ஏவம் பித்ருதே³வோ ப⁴வ ; ஆசார்யதே³வோ ப⁴வ ; அதிதி²தே³வோ ப⁴வ ; தே³வதாவது³பாஸ்யா ஏதே இத்யர்த²: । யாந்யபி ச அந்யாநி அநவத்³யாநி அநிந்தி³தாநி ஶிஷ்டாசாரலக்ஷணாநி கர்மாணி, தாநி ஸேவிதவ்யாநி கர்தவ்யாநி த்வயா । நோ ந கர்தவ்யாநி இதராணி ஸாவத்³யாநி ஶிஷ்டக்ருதாந்யபி । யாநி அஸ்மாகம் ஆசார்யாணாம் ஸுசரிதாநி ஶோப⁴நசரிதாநி ஆம்நாயாத்³யவிருத்³தா⁴நி, தாந்யேவ த்வயா உபாஸ்யாநி அத்³ருஷ்டார்தா²ந்யநுஷ்டே²யாநி ; நியமேந கர்தவ்யாநீத்யேதத் । நோ இதராணி விபரீதாந்யாசார்யக்ருதாந்யபி । யே கே ச விஶேஷிதா ஆசார்யத்வாதி³த⁴ர்மை: அஸ்மத் அஸ்மத்த: ஶ்ரேயாம்ஸ: ப்ரஶஸ்ததரா:, தே ச ப்³ராஹ்மணா:, ந க்ஷத்ரியாத³ய:, தேஷாம் ஆஸநேந ஆஸநதா³நாதி³நா த்வயா ப்ரஶ்வஸிதவ்யம் , ப்ரஶ்வஸநம் ப்ரஶ்வாஸ: ஶ்ரமாபநய: ; தேஷாம் ஶ்ரமஸ்த்வயா அபநேதவ்ய இத்யர்த²: । தேஷாம் வா ஆஸநே கோ³ஷ்டீ²நிமித்தே ஸமுதி³தே, தேஷு ந ப்ரஶ்வஸிதவ்யம் ப்ரஶ்வாஸோ(அ)பி ந கர்தவ்ய: ; கேவலம் தது³க்தஸாரக்³ராஹிணா ப⁴விதவ்யம் । கிம் ச, யத்கிஞ்சித்³தே³யம் , தத் ஶ்ரத்³த⁴யைவ தா³தவ்யம் । அஶ்ரத்³த⁴யா அதே³யம் ந தா³தவ்யம் । ஶ்ரியா விபூ⁴த்யா தே³யம் தா³தவ்யம் । ஹ்ரியா லஜ்ஜயா ச தே³யம் । பி⁴யா பீ⁴த்யா ச தே³யம் । ஸம்விதா³ ச மைத்ர்ய்யாதி³கார்யேண தே³யம் । அத² ஏவம் வர்தமாநஸ்ய யதி³ கதா³சித் தே தவ ஶ்ரௌதே ஸ்மார்தே வா கர்மணி வ்ருத்தே வா ஆசாரலக்ஷணே விசிகித்ஸா ஸம்ஶய: ஸ்யாத் ப⁴வேத் , யே தத்ர தஸ்மிந்தே³ஶே காலே வா ப்³ராஹ்மணா: தத்ர கர்மாதௌ³ யுக்தா இதி வ்யவஹிதேந ஸம்ப³ந்த⁴: கர்தவ்ய: ; ஸம்மர்ஶிந: விசாரக்ஷமா:, யுக்தா: அபி⁴யுக்தா:, கர்மணி வ்ருத்தே வா ஆயுக்தா: அபரப்ரயுக்தா:, அலூக்ஷா: அரூக்ஷா: அக்ரூரமதய:, த⁴ர்மகாமா: அத்³ருஷ்டார்தி²ந: அகாமஹதா இத்யேதத் ; ஸ்யு: ப⁴வேயு:, தே ப்³ராஹ்மணா: யதா² யேந ப்ரகாரேண தத்ர தஸ்மிந்கர்மணி வ்ருத்தே வா வர்தேரந் , ததா² த்வமபி வர்தேதா²: । அத² அப்⁴யாக்²யாதேஷு, அப்⁴யாக்²யாதா அப்⁴யுக்தா: தோ³ஷேண ஸந்தி³ஹ்யமாநேந ஸம்யோஜிதா: கேநசித் , தேஷு ச ; யதோ²க்தம் ஸர்வமுபநயேத் - யே தத்ரேத்யாதி³ । ஏஷ: ஆதே³ஶ: விதி⁴: । ஏஷ: உபதே³ஶ: புத்ராதி³ப்⁴ய: பித்ராதீ³நாமபி । ஏஷா வேதோ³பநிஷத் வேத³ரஹஸ்யம் , வேதா³ர்த² இத்யேதத் । ஏததே³வ அநுஶாஸநம் ஈஶ்வரவசநம் , ஆதே³ஶவாச்யஸ்ய விதே⁴ருக்தத்வாத் । ஸர்வேஷாம் வா ப்ரமாணபூ⁴தாநாமநுஶாஸநமேதத் । யஸ்மாதே³வம் , தஸ்மாத் ஏவம் யதோ²க்தம் ஸர்வம் உபாஸிதவ்யம் கர்தவ்யம் । ஏவமு ச ஏதத் உபாஸ்யம் உபாஸ்யமேவ சைதத் நாநுபாஸ்யம் இத்யாத³ரார்த²ம் புநர்வசநம் ॥
வேத³மநூச்யேத்யாதி³நா ; புருஷேதி ; ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய ஹீதி ; அஞ்ஜஸைவேதி ; தபஸேதி ; இதி ஹி ஸ்ம்ருதிரிதி ; வக்ஷ்யதி சேதி ; அத இதி ; அநுஶாஸநஶப்³தா³தி³தி ; அநுஶாஸநேதி ; ப்ராகு³பந்யாஸாச்சேதி ; கேவலேதி ; பூர்வமிதி ; உதி³தாயாம் சேதி ; கிமஹமிதி ; அத இதி ; வித்³யேதி ; மந்த்ரேதி ; ருதாதீ³நாமிதி ; க்³ரந்தே²தி ; அத இதி ; பு³த்³த்⁴வேதி ; வக்தவ்யம் சேதி ; ஸாமாந்யவசநமிதி ; ஸ்வாத்⁴யாயாத³த்⁴யயநாதி³தி ; அநுத்பத்³யமாநே(அ)பீதி ; ப்ரஜேதி ; அந்யதே²தி ; ஸத்யாச்சேதி ; ப்ரமாத³ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாதி³தி ; அந்யதே²தி ; அநநுஷ்டா²நமிதி ; அநுஷ்டா²தவ்ய ஏவேதி ; ஆத்மரக்ஷணார்தா²தி³தி ; மங்க³லார்தா²தி³தி ; தே³வேதி ; தே³வதாவதி³தி ; யாந்யபி சேதி ; யாந்யஸ்மாகமிதி ; விபரீதாநீதி ; ஆசார்யத்வாதீ³தி ; ப்ரஶஸ்யதரா இதி ; ந க்ஷத்த்ரியேதி ; ஆஸநாதி³நேதி ; கோ³ஷ்டீ²தி ; ப்ரஶ்வாஸோ(அ)பி ந கர்தவ்ய இதி ; கேவலமிதி ; ஶ்ரத்³த⁴யைவேதி ; ந தா³தவ்யமிதி ; ஶ்ரியேதி ; லஜ்ஜயேதி ; பி⁴யேதி ; மித்ரேதி ; தத்ர கர்மாதா³விதி ; அபி⁴யுக்தா இதி ; அபரப்ரயுக்தா இதி ; அகாமஹதா இதி ; ததா² த்வமபீதி ; கேநசிதி³தி ; தேஷ்விதி ; யே தத்ரேத்யாதி³ஸமாநமிதி ; ஏஷ இத்யாதி³நா ; புத்ரேதி ; வேத³ரஹஸ்யமிதி ; ஈஶ்வரவசநமிதி ; ஆதே³ஶவாச்யஸ்யேதி ; ஸர்வேஷாம் வேதி ; ஆத³ரார்த²மிதி ;

உத்தராநுவாகே கர்மணாம் கர்தவ்யதா கிமர்த²முபதி³ஶ்யத இத்யாகாங்க்ஷாயாமாஹ —

வேத³மநூச்யேத்யாதி³நா ।

ஜ்ஞாநாத்பூர்வம் கர்மணாம் ஜ்ஞாநார்தி²நாவஶ்யம் கர்தவ்யத்வே ஹேதுமாஹ —

புருஷேதி ।

ஸம்ஸ்காரஸ்வரூபம் கத²யந்ஸம்ஸ்காரத்³வாரா தேஷாம் ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநஸாத⁴நத்வமாஹ —

ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய ஹீதி ।

ஸத்த்வஸ்யாந்த:கரணஸ்ய விஶிஷ்டா யா ஶுத்³தி⁴: ஸைவ ஸம்ஸ்கார இதி பா⁴வ: ।

அஞ்ஜஸைவேதி ।

அப்ரதிப³ந்தே⁴நைவேத்யர்த²: ।

பாபரூபஸ்ய சித்தமாலிந்யஸ்ய ஜ்ஞாநோத்பத்திப்ரதிப³ந்த⁴கத்வாத் , ஶுத்³தி⁴த்³வாரா கர்மணாம் வித்³யோத³யஹேதுத்வே ஹி-ஶப்³த³ஸூசிதம் மாநமாஹ —

தபஸேதி ।

தபஸா கர்மணா கல்மஷநிவ்ருத்தௌ வித்³யா ப⁴வதி, தயா வித்³யயா அம்ருதமஶ்நுத இதி ஸ்ம்ருத்யர்த²: ।

இதி ஹி ஸ்ம்ருதிரிதி ।

இதி ஸ்ம்ருதேரித்யர்த²: ।

நநு கர்மபி⁴ர்விஶுத்³த⁴ஸத்த்வஸ்யாபி தத்த்வசிந்தாம் விநா கத²மாத்மவிஜ்ஞாநமஞ்ஜஸைவோத்பத்³யேத ? தத்ராஹ —

வக்ஷ்யதி சேதி ।

தத்த்வசிந்தாமபி வித்³யாஸாத⁴நத்வேந ஶ்ருதிர்வக்ஷ்யதீத்யர்த²: ।

ஶ்ருதௌ தப:ஶப்³த³ஸ்தத்த்வவிசாரபர இத்யேதத³க்³ரே ஸ்பு²டீகரிஷ்யதே । உபஸம்ஹரதி —

அத இதி ।

புருஷஸம்ஸ்காத்³வாரா கர்மணாம் வித்³யாஸாத⁴நத்வாதி³த்யர்த²: ।

நநு உபதி³ஶதீத்யநுக்த்வா ராஜேவாநுஶாஸ்தீதி கிமர்த²ம் வத³தி ஶ்ருதிரித்யாங்க்ய கு³ரூபதே³ஶாதிக்ரமே மஹாநநர்தோ² ப⁴வேதி³தி ஸூசநார்த²மித்யாஹ —

அநுஶாஸநஶப்³தா³தி³தி ।

தத³திக்ரமே தோ³ஷோ ப⁴வதீதி க³ம்யத இதி ஶேஷ: ।

தத்ரோபபத்திமாஹ —

அநுஶாஸநேதி ।

லோகே ராஜாநுஶாஸநாதிக்ரமே தோ³ஷோத்பத்திப்ரஸித்³தே⁴ரிதி ஹி-ஶப்³தா³ர்த²: ।

நநு யதா² ஜ்ஞாநாத்பூர்வம் கர்மாணி ஜ்ஞாநார்த²ம் கர்தவ்யாநி ததா² ஜ்ஞாநோத³யாநந்தரமபி முக்த்யர்த²ம் தாநி கர்தவ்யாநி, ஜ்ஞாநகர்மஸமுச்சயஸ்யைவ முக்திஸாத⁴நத்வாத் ; ததா² ச ஸ்ம்ருதி: - ‘தத்ப்ராப்திஹேதுர்விஜ்ஞாநம் கர்ம சோக்தம் மஹாமுநே’ இதி ; நேத்யாஹ —

ப்ராகு³பந்யாஸாச்சேதி ।

ச-ஶப்³த³: ஶங்காநிராஸார்த²: । கர்மணாம் வித்³யாரம்பா⁴த்ப்ராகு³பந்யாஸாத்³தே⁴தோர்வித்³யோத³யாநந்தரம் ந தாந்யநுஷ்டே²யாநீத்யர்த²: ।

கேவலேதி ।

ப்³ரஹ்மவிதா³ப்நோதி பரமித்யத்ர பரப்ராப்திஸாத⁴நத்வேந வித்³யாமாத்ராரம்பா⁴ச்ச ஹேதோர்ந வித்³யோத³யாநந்தரம் தாந்யநுஷ்டே²யாநீத்யர்த²: ।

ப்ராகு³பந்யாஸம் விவ்ருணோதி —

பூர்வமிதி ।

ப்³ரஹ்மவிதா³ப்நோதி பரமிதி வித்³யாரம்பா⁴த்பூர்வம் ஸம்ஹிதோபநிஷத்³யேவ ருதம் சேத்யாதா³வுபந்யஸ்தாநீத்யர்த²: ।

வித்³யோத³யாநந்தரமேவ முக்திலாப⁴ஶ்ரவணாத்தத³நந்தரம் கர்மணாம் நைஷ்ப²ல்யஶ்ரவணாச்ச ந முக்திஸாத⁴நத்வம் கர்மணாமித்யாஶயேநாஹ —

உதி³தாயாம் சேதி ।

யதா³ ப்³ரஹ்மண்யப⁴யம் யதா² ப⁴வதி ததா² ப்ரதிஷ்டா²மாத்மபா⁴வம் வித்³யயா விந்த³தே ததை³வாப⁴யம் க³தோ ப⁴வதி । ப்³ரஹ்மண: ஸ்வரூபபூ⁴தமாநந்த³ம் வித்³வாந்ந பி³பே⁴தி குதஶ்சந, ப⁴யஹேத்வவித்³யாயா வித்³யோத³யகால ஏவ நிவ்ருத்தத்வாதி³த்யர்த²: ।

கிமஹமிதி ।

விது³ஷ: ஸாது⁴கர்மாகரணப்ரயுக்தஸந்தாபாபா⁴வோக்த்யா தம் ப்ரதி கர்மணாமாகிஞ்சந்யம் ப²லாபா⁴வ: ப்ரதீயத இத்யர்த²: ।

ஸமுச்சயஸ்ய ஶ்ருதிபா³ஹ்யத்வமுபஸம்ஹரதி —

அத இதி ।

ப்ராகு³த்பந்யாஸாதி³ஹேதோரித்யர்த²: ।

வித்³யேதி ।

வித்³யோத்பத்த்யர்தா²ந்யேவ ந முக்த்யர்தா²நீதி க³ம்யத இத்யர்த²: ।

இதஶ்ச து³ரிதக்ஷயத்³வாரா வித்³யோத்பத்த்யர்தா²ந்யேவேத்யாஹ —

மந்த்ரேதி ।

அவித்³யயா கர்மணா ம்ருத்யும் பாப்மாநம் தீர்த்வேதி கர்மணாம் து³ரிதக்ஷயப²லகத்வப்ரதிபாத³நபூர்வகம் வித்³யாமாத்ரஸ்ய முக்திஹேதுத்வப்ரதிபாத³கமந்த்ரவர்ணாச்சேத்யர்த²: ।

ஏவம் ச ஸதி தத்ப்ராப்திஹேதுரிதி ஸ்ம்ருதிவசநம் க்ரமஸமுச்சயபரம் , ந யௌக³பத்³யேந வித்³யாகர்மணோ: ஸமுச்சயபரமிதி மந்தவ்யம் । பௌநருக்த்யம் பரிஹரதி —

ருதாதீ³நாமிதி ।

கர்மணாம் வித்³யாப²லே ஸ்வாராஜ்யே(அ)நுபயோக³மாஶங்க்ய தத்ரோபயோக³கத²நாபி⁴ப்ராயேண பூர்வத்ரோபதே³ஶ இத்யர்த²: ।

அநுஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

க்³ரந்தே²தி ।

வேத³மத்⁴யாப்யாநந்தரமேவ தத³ர்த²மப்யுபதி³ஶதீதி வத³ந்த்யா: ஶ்ருதேஸ்தாத்பர்யமஹா —

அத இதி ।

த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸா கர்மவிசார: ।

இதஶ்ச த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸாம் க்ருத்வைவ கு³ருகுலாந்நிவர்திதவ்யமித்யாஹ —

பு³த்³த்⁴வேதி ।

ந ச வேதா³த்⁴யயநாநந்தரமாசார்யேணாநுஜ்ஞாதோ தா³ராநாஹ்ருத்ய மீமாம்ஸயா கர்மாவபோ³த⁴ம் ஸம்பாத³யது, ததா³ தத்ஸம்பாத³நே(அ)பி ந ‘பு³த்³த்⁴வா - ’ இதிஸ்ம்ருதிவிரோத⁴ இதி வாச்யம் , தா³ரஸங்க்³ரஹாநந்தரம் நித்யநைமித்திகாநுஷ்டா²நாவஶ்யம்பா⁴வேந புநஸ்தஸ்ய கு³ருகுலவாஸாஸம்ப⁴வாத் ; அத: ப்ராகே³வ கர்மாவபோ³த⁴: ஸம்பாத³நீய இதி பா⁴வ: ।

யதா²ப்ரமாணாவக³தமபி பரஸ்யாஹிதம் ந வாச்யமித்யாஹ —

வக்தவ்யம் சேதி ।

வசநார்ஹமித்யர்த²: । ததா³ஹ ப⁴க³வாந் - ‘அநுத்³வேக³கரம் வாக்யம் ஸத்யம் ப்ரியஹிதம் ச யத்’ இதி ।

ஸாமாந்யவசநமிதி ।

அநுஷ்டே²யஸாமாந்யவாசகமபி த⁴ர்மபத³ம் ஸத்யாதி³ரூபத⁴ர்மவிஶேஷநிர்தே³ஶஸம்நிதா⁴நாத்தத³திரிக்தாநுஷ்டே²யபரமித்யர்த²: ।

ஸ்வாத்⁴யாயாத³த்⁴யயநாதி³தி ।

அத்⁴யயநேந க்³ருஹீதஸ்ய ஸ்வாத்⁴யாயஸ்ய ப்ரமாதோ³ விஸ்மரணம் , தந்மாகுர்வித்யர்த²: ; ‘ப்³ரஹ்மோஜ்ஜே² மே கில்பி³ஷம்’ இதி மந்த்ரவர்ணேந ‘ப்³ரஹ்மஹத்யாஸமம் ஜ்ஞேயமதீ⁴தஸ்ய விநாஶநம்’ இதி ஸ்மரணேந ச வேத³விஸ்மரணே ப்ரத்யவாயாவக³மாத் ।

மே மம கில்பி³ஷம் ப்³ரஹ்மோஜ்ஜே² வேத³விஸ்மரணவதி புருஷே க³ச்ச²த்விதி மந்த்ரார்த²: । நநு ந கர்தவ்யேதி கத²ம் , ஸந்ததிப்ராப்தேர்தை³வாதீ⁴நத்வாதி³த்யாஶங்க்யாஹ —

அநுத்பத்³யமாநே(அ)பீதி ।

இதஶ்சைவமேவ ஶ்ருதேரபி⁴ப்ராய இத்யாஹ —

ப்ரஜேதி ।

ருதம் சேத்யநுவாகே ‘ப்ரஜா ச ஸ்வாத்⁴யாயப்ரவசநே ச, ப்ரஜநஶ்ச ஸ்வாத்⁴யாயப்ரவசநே ச, ப்ரஜாதிஶ்ச ஸ்வாத்⁴யாயப்ரவசநே ச’ இதி ஸந்ததிவிஷய ஏவ ப்ரஜாதி³த்ரயநிர்தே³ஶப³லாச்சேத்யர்த²: ।

அந்யதே²தி ।

ஶ்ருதே: ஸந்தத்யர்த²யத்நே தாத்பர்யாபா⁴வ இத்யர்த²: ।

ருதுகாலக³மநாபா⁴வே ப்ரத்யவாயஸ்மரணாத்தாவந்மாத்ரமேவ ஶ்ருதிரவக்ஷ்யதி³த்யர்த²: । ந ச ஶ்ருத்யா தாத்பர்யேண ஸந்ததி: ஸம்பாத³நீயேதி கிமர்த²முச்யத இதி வாச்யம் , பித்ருருணஸ்ய பரலோகப்ராப்திப்ரதிப³ந்த⁴கத்வேந தத³பாகரணத்³வாரா பரலோகப்ராப்திஸாத⁴நத்வாத் ; ததா² ச ஶ்ருதி: — ‘நாபுத்ரஸ்ய லோகோ(அ)ஸ்தி’ இதி । ந கேவலம் பித்ருருணம் பரலோகப்ரதிப³ந்த⁴கம் , கிம் து மோக்ஷஸ்யாபி ; ததா² ச மநு: — ‘ருணாநி த்ரீண்யபாக்ருத்ய மநோ மோக்ஷே நிவேஶயேத் । அநபாக்ருத்ய சைதாநி மோக்ஷமிச்ச²ந்வ்ரஜத்யத⁴:’ இதி । ததா² ச முமுக்ஷுணாபி ஸந்ததியத்ந: கர்தவ்ய இதி । நநு ஸத்யாத்ப்ரமாத³நிஷேத⁴வசநஸ்ய யதி³ ஸத்யமேவ வக்தவ்யமித்யர்தோ² விவக்ஷித:, ததா³ ‘ஸத்யம் வத³’ இத்யநேந பௌநருக்த்யம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யாஹ —

ஸத்யாச்சேதி ।

ச-ஶப்³த³: ஶங்காநிராஸார்த²: ।

நநு யத்³யத்ராந்ருதவத³நநிஷேதோ⁴ விவக்ஷித: தர்ஹ்யந்ருதம் ந வக்தவ்யமித்யநுக்த்வா ப்ரமாத³ஶப்³த³ப்ரயோகே³ கோ(அ)பி⁴ப்ராய: ஶ்ருதேரித்யாஶங்க்யாஹ —

ப்ரமாத³ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

அந்ருதவத³நவிஷயே விஸ்ம்ருத்யாந்ருதவத³நே(அ)பி தோ³ஷாதி⁴க்யமேவ, ‘ஸமூலோ வா ஏஷ பரிஶுஷ்யதி யோ(அ)ந்ருதமபி⁴வத³தி’ இதி ஶ்ருதே: ‘நாந்ருதாத்பாதகம் கிஞ்சித்’ இதி ஸ்ம்ருதேஶ்ச । தஸ்மாத³ந்ருதவர்ஜநே ஸதா³ ஜாக³ரூகேணைவ ப⁴விதவ்யமிதி பா⁴வ: ।

அந்யதே²தி ।

விஸ்ம்ருத்யாந்ருதவத³நே(அ)பி தோ³ஷாதிஶயாபா⁴வே ஸதீத்யர்த²: । அஸத்யேதி ச்சே²த³: ।

அநநுஷ்டா²நமிதி ।

அநுஷ்டே²யஸ்வரூபஸ்ய த⁴ர்மஸ்யாலஸ்யாதி³க்ருதமநநுஷ்டா²நம் ப்ரமாத³ இத்யர்த²: ।

அநுஷ்டா²தவ்ய ஏவேதி ।

த⁴ர்ம இதி ஶேஷ: ।

ஆத்மரக்ஷணார்தா²தி³தி ।

ஶரீரரக்ஷணார்தா²ச்சிகித்ஸாதி³ரூபாதி³த்யர்த²: ।

மங்க³லார்தா²தி³தி ।

‘வாயவ்யம் ஶ்வேதமாலபே⁴த’ இத்யாதௌ³ விஹிதாத்³வைதி³காத் லௌகிகாத்ப்ரதிக்³ரஹாதே³ஶ்சேத்யர்த²: ।

தே³வேதி ।

தே³வகார்யம் யாகா³தி³, பித்ருகார்யம் ஶ்ராத்³தா⁴தீ³தி விபா⁴க³: ।

மாத்ராதீ³நாம் வஸ்துதோ தே³வத்வாபா⁴வாதா³ஹ —

தே³வதாவதி³தி ।

ஶ்ரௌதஸ்மார்தகர்மஜாதமுபதி³ஶ்யாசாரப்ரமாணகாநி கர்மாணி விஶேஷோக்திபூர்வகமுபதி³ஶதி —

யாந்யபி சேதி ।

அபி ச யாநீதி யோஜநா ।

ஆசார்யக்ருதாநாம் கர்மணாம் ஸாகல்யேநோபாதே³யத்வமிதி விஶேஷமாஶங்க்யாஹ —

யாந்யஸ்மாகமிதி ।

விபரீதாநீதி ।

ஶாபப்ரதா³நாதீ³நீத்யர்த²: ।

ஆசார்யத்வாதீ³தி ।

ஆதி³பத³ம் மாத்ருத்வபித்ருத்வாதி³ஸங்க்³ரஹார்த²ம் , । ஆசார்யாதி³பி⁴ந்நா இத்யர்த²: ।

ப்ரஶஸ்யதரா இதி ।

ஸகு³ணநிர்கு³ணப்³ரஹ்மநிஷ்டா²தி³யுக்தா இத்யர்த²: ।

ஶ்ருதஸ்ய ப்³ராஹ்மண்யஸ்யாவிவக்ஷாயாம் காரணாபா⁴வம் மத்வாஹ —

ந க்ஷத்த்ரியேதி ।

ஆஸநாதி³நேதி ।

ஶுஶ்ரூஷாந்நபாநாதி³ஸங்க்³ரஹார்த²மாதி³பத³ம் ।

கோ³ஷ்டீ²தி ।

ஶாஸ்த்ரார்த²நிர்ணயாய க்ரியமாணோ வ்யவஹாரோ(அ)த்ர கோ³ஷ்டீ², ஸா நிமித்தமுத்³தே³ஶ்யதயா காரணம் யஸ்ய ஸமுதி³தஸ்ய ஸமுதா³யஸ்ய தஸ்மிந்நித்யர்த²: ।

ப்ரஶ்வாஸோ(அ)பி ந கர்தவ்ய இதி ।

கிமு வக்தவ்யம் பண்டி³தம்மந்யதயா விஸ்ரம்பே⁴ண வார்த்தாதி³கம் ந கார்யமிதீதி பா⁴வ: ।

தர்ஹி தேஷாம் ஸமுதி³தே க³த்வா கிம் கர்தவ்யம் மயேத்யாஶங்க்யாஹ —

கேவலமிதி ।

ஶ்ரத்³த⁴யைவேதி ।

அவர்ஜநீயதயா ப்ராப்தேஷ்வபாத்ரேஷ்வபீத்யர்த²: । தது³க்தம் வார்த்திகே ‘ஶ்ரத்³த⁴யைவ ச தா³தவ்யமஶ்ரத்³தா⁴பா⁴ஜநேஷ்வபி’ இதி ।‘அஶ்ரத்³த⁴யா ஹுதம் த³த்தம் தபஸ்தப்தம் க்ருதம் ச யத் । அஸதி³த்யுச்யதே பார்த² ந ச தத்ப்ரேத்ய நோ ஈஹ’ இதி ப⁴க³வதோக்தத்வாதி³தி பா⁴வ: ।

ந தா³தவ்யமிதி ।

‘அஶ்ரத்³த⁴யா ஹுதம் த³த்தம் தபஸ்தப்தம் க்ருதம் ச யத் । அஸதி³த்யுச்யதே பார்த² ந ச தத்ப்ரேத்ய நோ ஈஹ’ இதி ப⁴க³வதோக்தத்வாதி³தி பா⁴வ: ।

ஸ்வவிபூ⁴த்யநுஸாரேண தே³யமித்யாஹ —

ஶ்ரியேதி ।

ப³ஹு த³த³தாபி மயா கியத்³தீ³யத இதி லஜ்ஜாவதா தா³தவவ்யமித்யாஹ —

லஜ்ஜயேதி ।

பரலோகப⁴யேந தே³யமித்யாஹ —

பி⁴யேதி ।

மித்ரேதி ।

மித்ரஸுஹ்ருதா³தே³ர்யத்கார்யம் தேநாபி நிமித்தேந தே³யமித்யர்த²: ।

தத்ர கர்மாதா³விதி ।

தே³ஶாத்³யர்த²கஸ்ய தத்ரஶப்³த³ஸ்ய யுக்தா இத்யநேநாந்வய உக்த: ; கஸ்மிந்விஷயே யுக்தா இத்யாகாங்க்ஷாயாம் கர்மாதா³வித்யுக்தமிதி விவேசநீயம் ।

அபி⁴யுக்தா இதி ।

கர்மாதா³வபி⁴யோகோ³ விதி⁴வத்தத³நுஷ்டா²நம் , அநுஷ்டே²யார்த²நிர்ணயஸ்ய ஸம்மர்ஶிந இத்யநேந லப்³த⁴த்வாதி³தி மந்தவ்யம் ।

அபரப்ரயுக்தா இதி ।

ஸ்வதந்த்ரா இத்யர்த²: ।

அகாமஹதா இதி ।

லாப⁴பூஜாதி³காமோபஹதா ந ப⁴வந்தீத்யர்த²: ।

ததா² த்வமபீதி ।

உதி³தஹோமாதி³விஷயே ஸந்தே³ஹே ஸதி ஸ்வஸ்வவம்ஶஸ்தி²தாநாமேதாத்³ருஶாநாமாசாராத்³வ்யவஸ்தா²ம் நிஶ்சித்ய ததா² வர்தேதா² இத்யர்த²: ।

கேநசிதி³தி ।

ஸ்வர்ணஸ்தேயாதி³ரூபேணேத்யர்த²: । ஸந்தி³ஹ்யமாநேநேதி விஶேஷணாத்பாதகித்வேந நிஶ்சிதாநாமப்⁴யாக்²யாதபதே³ந க்³ரஹணம் நாஸ்தீதி க³ம்யதே தேஷாமஸம்வ்யவஹார்யத்வநிஶ்சயேந தத்³விஷயே விசாராப்ரஸக்தேரிதி மத்வா தத்³வ்யாவ்ருத்தி: க்ருதேதி மந்தவ்யம் ।

தேஷ்விதி ।

பாதகித்வஸம்ஶயாஸ்பதே³ஷு புருஷேஷு யதோ²க்தம் தஸ்மிந்தே³ஶே காலே வேத்யாதி³கம் ஸர்வமுபநயேத்³யோஜயேதி³த்யர்த²: ।

ஏவம் யே தத்ரேத்யாதி³வாக்யஜாதஸ்ய தாத்பர்யமுக்த்வா அக்ஷரார்த²கத²நப்ரஸக்தாவாஹ —

யே தத்ரேத்யாதி³ஸமாநமிதி ।

யே தத்ரேத்யாதி³வாக்யஜாதம் பூர்வேண யே தத்ரேத்யாதி³வாக்யஜாதேந ஸமாநார்த²ம் , அதோ ந ப்ருத²க்³வ்யாக்²யேயமித்யர்த²: ।

உக்தமநுஶாஸநமுபஸம்ஹரதி —

ஏஷ இத்யாதி³நா ।

ஸத்யம் வதே³த்யாதி³க்³ரந்த²ஸந்த³ர்ப⁴ ஏதச்ச²ப்³தா³ர்த²: ।

புத்ரேதி ।

புத்ராதி³ப்⁴ய: ஶுகாதி³ப்⁴ய: பித்ராதீ³நாம் வ்யாஸாதீ³நாம் ய உபதே³ஶ இதிஹாஸாதௌ³ ப்ரஸித்³த⁴: ஸோ(அ)ப்யேஷ ஏவேத்யர்த²: । அயமேவார்த² இதிஹாஸாதா³வுக்த இதி பா⁴வ: ।

கர்மகாண்ட³ஸ்ய க்ருத்ஸ்நஸ்யாப்யத்ரைவ தாத்பர்யமிதி வக்துமேஷா வேதோ³பநிஷதி³தி வாக்யம் ; தத்³வ்யாசஷ்டே —

வேத³ரஹஸ்யமிதி ।

ஏஷா வேதோ³பநிஷதி³த்யத்ரைதச்ச²ப்³த³: ப்ரக்ருதகர்மஸம்ஹதிபர: ।

ஈஶ்வரவசநமிதி ।

‘ஶ்ருதிஸ்ம்ருதீ மமைவாஜ்ஞே’ இதி ஸ்மரணாதி³தி பா⁴வ: ।

நந்வநுஶாஸநம் விதி⁴ரிதி குதோ நோச்யதே ? தத்ராஹ —

ஆதே³ஶவாச்யஸ்யேதி ।

ஆதே³ஶபதே³ந விதே⁴ருக்ததயா பௌநருக்த்யாபத்தேரிதி பா⁴வ: ।

அநுஶாஸநபத³ஸ்யார்தா²ந்தரமாஹ —

ஸர்வேஷாம் வேதி ।

ஆத³ரார்த²மிதி ।

யதோ²க்தகர்மாநுஷ்டா²நே யத்நாதி⁴க்யஸித்³த்⁴யர்த²மித்யர்த²: ॥