‘సహ నావవతు’ ఇతి శాన్తిం ప్రతీకగ్రహణపూర్వకం వ్యాచష్టే —
సహ నావవత్విత్యాదినా ।
గురోః కృతార్థత్వాచ్ఛిష్య ఎవ గురోః స్వస్య చ క్షేమం ప్రార్థయత ఇత్యాహ —
రక్షత్వితి ।
బ్రహ్మేతి శేషః ।
భోజయత్వితి ।
పాలయత్విత్యర్థః । యథా గురుర్నిరాలస్య ఉపదిశతి యథా చాహముపదిష్టమర్థమప్రతిపత్తివిప్రతిపత్త్యాదిరహితో గృహ్ణామి తథా పాలయత్వితి భావః ।
విద్యానిమిత్తమితి ।
మమ విద్యోదయం ప్రతి నిమిత్తతయా యదావయోః సామర్థ్యమపేక్షితమూహాపోహాదిలక్షణం తత్సహితావేవ నిర్వర్తయావహై ఇత్యర్థః ।
అధీతమితి ।
ఆవయోః సమ్బన్ధి యదధీతముపనిషద్గ్రన్థజాతం తత్తేజస్వ్యస్త్వితి యోజనా ।
అధీతస్య తేజస్విత్వం సౌష్ఠవమిత్యాహ —
స్వధీతమితి ।
అపేక్షితబ్రహ్మవిద్యోపయోగిత్వేన తదేవ సౌష్ఠవం నిరూపయతి —
అర్థజ్ఞానేతి ।
నను శిష్యాచార్యయోర్ద్వేషో న ప్రసజ్యతే పరస్పరమత్యన్తహితైషిత్వాదిత్యాశఙ్క్యాహ —
విద్యేతి ।
విద్యాగ్రహణం నిమిత్తీకృత్య కదాచిద్వైమనస్యరూపో ద్వేషో ప్రసజ్యత ఇత్యర్థః ।
తస్యాపి స్వారసికత్వం వ్యావర్తయతి —
ప్రమాదేతి ।
అన్యకృతదుర్బోధనాదినా శిష్యస్యాచార్యవిషయేఽనాదరరూపోఽపరాధో భవతి, తథా ఆచార్యస్యాపి శిష్యవిషయే తాదృగ్విధ ఎవాపరాధో భవతి, ఇదం చ లోకే ప్రసిద్ధమితి భావః । శిష్యేణ తావత్స్వవిషయే ఆచార్యకర్తృకద్వేషోఽవశ్యం పరిహర్తవ్యః, ఇతరథా అవిద్యానివృత్తిపర్యన్తవిద్యోదయాసమ్భవాత్ ; తదుక్తం వార్త్తికే - ‘స్యాజ్జ్ఞానం ఫలవద్యస్మాచ్ఛాన్తాన్తఃకరణే గురౌ’ ఇతి ; తథా స్వస్యాచార్యవిషయకద్వేషోఽపి సమ్యక్పరిహర్తవ్యః, తస్య తద్భక్తివిఘటకత్వేన భక్తిహీనస్య తాదృశవిద్యోదయాసమ్భవాత్ । తథా చ శ్రుతిః - ‘యస్య దేవే పరా భక్తిర్యథా దేవే తథా గురౌ । తస్యైతే కథితా హ్యర్థాః ప్రకాశన్తే మహాత్మనః’ ఇతీతి భావః ।
ఉక్తార్థమితి ।
త్రిర్వచనమాధ్యాత్మికాధిభౌతికాధిదైవికానాం విద్యాప్రాప్త్యుపసర్గాణాం ప్రశమనార్థమితి గ్రన్థేనేతి శేషః ।
సహ నావవత్వితి శాన్తేర్వక్ష్యమాణవిద్యాశేషత్వం నిర్వివాదమిత్యాశయేనాహ —
వక్ష్యమాణేతి ।
‘శ్రవణాయాపి బహుభిర్యో న లభ్యః శృణ్వన్తోఽపి బహవో యం న విద్యుః’ ఇత్యాదివచనైరాత్మవిద్యాప్రాప్తౌ విఘ్నబాహుల్యావగమాత్తన్నివృత్తిరవశ్యం ప్రార్థనీయేత్యాహ —
అవిఘ్నేన హీతి ।
ఇతరథా తత్ప్రాప్త్యభావః ప్రసిద్ధ ఇతి హి-శబ్దార్థః ।
నను ముముక్షుణా ఆత్మవిద్యాప్రాప్తిః కిమర్థమాశాస్యతే ? తత్రాహ —
తన్మూలం హీతి ।
ప్రకృష్టశ్రేయసో మోక్షస్యాత్మవిద్యామూలకత్వే ‘తరతి శోకమాత్మవిత్’ ఇత్యాదిశ్రుతిప్రసిద్ధిసూచనార్థో హి-శబ్దః ॥