ತೈತ್ತಿರೀಯೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ವನಮಾಲಾವ್ಯಾಖ್ಯಾ
 
ಅನ್ನಂ ನ ಪರಿಚಕ್ಷೀತ । ತದ್ವ್ರತಮ್ । ಆಪೋ ವಾ ಅನ್ನಮ್ । ಜ್ಯೋತಿರನ್ನಾದಮ್ । ಅಪ್ಸು ಜ್ಯೋತಿಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್ । ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯಾಪಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ । ತದೇತದನ್ನಮನ್ನೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್ । ಸ ಯ ಏತದನ್ನಮನ್ನೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ ವೇದ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ । ಅನ್ನವಾನನ್ನಾದೋ ಭವತಿ । ಮಹಾನ್ಭವತಿ । ಪ್ರಜಯಾ ಪಶುಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಮವರ್ಚಸೇನ । ಮಹಾನ್ಕೀರ್ತ್ಯಾ ॥
ಅನ್ನಂ ನ ಪರಿಚಕ್ಷೀತ ನ ಪರಿಹರೇತ್ । ತದ್ವ್ರತಂ ಪೂರ್ವವತ್ಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮ್ । ತದೇವಂ ಶುಭಾಶುಭಕಲ್ಪನಯಾ ಅಪರಿಹ್ರೀಯಮಾಣಂ ಸ್ತುತಂ ಮಹೀಕೃತಮನ್ನಂ ಸ್ಯಾತ್ । ಏವಂ ಯಥೋಕ್ತಮುತ್ತರೇಷ್ವಪಿ ಆಪೋ ವಾ ಅನ್ನಮ್ ಇತ್ಯಾದಿಷು ಯೋಜಯೇತ್ ॥

ಶರೀರಪ್ರಾಣೋಭಯಮನ್ನಾನ್ನಾದತ್ವಗುಣಕಮುಪಾಸೀನಸ್ಯಾನ್ನಾಪರಿಹಾರಾಖ್ಯೇ ವ್ರತೇ ವಿವಕ್ಷಿತೇ ಸತ್ಯರ್ಥಾದನ್ನಸ್ತುತಿರಪಿ ಪೂರ್ವವಲ್ಲಭ್ಯತ ಇತ್ಯಾಶಯೇನಾಹ –

ಪೂರ್ವವತ್ಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮಿತಿ ।

ಆರ್ಥಿಕಸ್ತುತಿಲಾಭಪ್ರಕಾರಮೇವ ದರ್ಶಯತಿ –

ತದೇವೇತಿ ।

ತದೇವಾನ್ನಮಪರಿಹ್ರಿಯಮಾಣಂ ಸತ್ಸ್ತುತಂ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಸ್ತುತಮಿತ್ಯಸ್ಯ ವಿವರಣಮ್ –

ಮಹೀಕೃತಮಿತಿ ।

ಲೋಕೋ ಹ್ಯನ್ನೇ ಶುಭಾಶುಭಶಬ್ದಿತೌ ಗುಣದೋಷೌ ಕಲ್ಪಯಿತ್ವಾ ಗುಣವದನ್ನಮುಪಾದತ್ತೇ ದೋಷವದನ್ನಂ ಪರಿಹರತಿ, ತಥಾ ನ ಪರಿಹರೇದಿತಿ ವ್ರತೋಪದೇಶಃ । ಅತ್ರಾಶುಭಪದಮನ್ನಗತಾವರತ್ವರೂಪದೋಷಪರಂ ನ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯದೋಷಪರಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ಸತಿ ಪೀರಿಹಾರಾವಶ್ಯಂಭಾವಾದಿತಿ ಮಂತವ್ಯಮ್ ।

'ಪ್ರಾಣೋ ವಾ ಅನ್ನಮ್’ ಇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರಕಾರಮನ್ಯತ್ರಾತಿದಿಶತಿ –

ಏವಂ ಯಥೋಕ್ತಮಿತಿ ।

'ಆಪೋ ವಾ ಅನ್ನಮ್ , ಜ್ಯೋತಿರನ್ನಾದಮ್’ ಇತ್ಯತ್ರ ಶರೀರಾದಿಸಂಘಾತಾಂತಃಪ್ರವಿಷ್ಟಮೇವ ಜಲಂ ತೇಜಶ್ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ ಪ್ರಾಣಶರೀರಸಮಭಿವ್ಯಾಹಾರಾತ್ । ಏವಮ್ ‘ಪೃಥಿವೀ ವಾ ಅನ್ನಮ್ , ಆಕಾಶೋಽನ್ನಾದಃ’ ಇತ್ಯತ್ರಾಪಿ ಪೃಥಿವ್ಯಾಕಾಶಯೋಃ ಶರೀರಾದಿಸಂಘಾತಾಂತಃಪ್ರವಿಷ್ಟಯೋರೇವ ಗ್ರಹಣಂ ವಿವಕ್ಷಿತಮಿತಿ ಮಂತವ್ಯಮ್ ॥