அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத் ।
பூர்வஸ்மிந்நதி⁴கரணே(அ)பாஸ்தஸமஸ்தவிஶேஷப்³ரஹ்மப்ரதிபத்த்யர்த²முபாயதாமாத்ரேண பஞ்ச கோஶா உபாத⁴ய: ஸ்தி²தா:, நது விவக்ஷிதா: । ப்³ரஹ்மைவ து ப்ரதா⁴நம் “ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²” இதி ஜ்ஞேயத்வேநோபக்ஷிப்தமிதி நிர்ணீதம் । ஸம்ப்ரதி து ப்³ரஹ்ம விவக்ஷிதோபாதி⁴பே⁴த³முபாஸ்யத்வேநோபக்ஷிப்யதே, நது வித்³யாகர்மாதிஶயலப்³தோ⁴த்கர்ஷோ ஜீவாத்மாதி³த்யபத³வேத³நீய இதி நிர்ணீயதே । தத் “மர்யாதா³தா⁴ரரூபாணி ஸம்ஸாரிணி பரே ந து । தஸ்மாது³பாஸ்ய: ஸம்ஸாரீ கர்மாநதி⁴க்ருதோ ரவி:” ॥ “ஹிரண்யஶ்மஶ்ரு:” (சா². உ. 1 । 6 । 6) இத்யாதி³ரூபஶ்ரவணாத் , “ய ஏஷோ(அ)ந்தராதி³த்யே”(சா². உ. 1 । 6 । 6), “ய ஏஷோ(அ)ந்தரக்ஷிணீ”(சா². உ. 1 । 7 । 5) இதி சாதா⁴ரபே⁴த³ஶ்ரவணாத் , “யே சாமுஷ்மாத்பராஞ்சோ லோகாஸ்தேஷாம் சேஷ்டே தே³வகாமாநாம் ச” இத்யைஶ்வர்யமர்யாதா³ஶ்ருதேஶ்ச ஸம்ஸார்யேவ கார்யகாரணஸங்கா⁴தாத்மகோ ரூபாதி³ஸம்பந்ந இஹோபாஸ்ய:, நது பரமாத்மா “அஶப்³த³மஸ்பர்ஶம்” (க. உ. 1 । 3 । 15) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴: அபாஸ்தஸமஸ்தரூபஶ்ச, “ஸ்வே மஹிம்நி”(சா². உ. 7 । 24 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴ரபாக்ருதாதா⁴ரஶ்ச, “ஏஷ ஸர்வேஶ்வர:” (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴ரதி⁴க³தநிர்மர்யாதை³ஶ்வர்யஶ்ச ஶக்ய உபாஸ்யத்வேநேஹ ப்ரதிபத்தும் । ஸர்வபாப்மவிரஹஶ்சாதி³த்யபுருஷே ஸம்ப⁴வதி, ஶாஸ்த்ரஸ்ய மநுஷ்யாதி⁴காரதயா தே³வதாயா: புண்யபாபயோரநதி⁴காராத் । ரூபாதி³மத்த்வாந்யதா²நுபபத்த்யா ச கார்யகாரணாத்மகே ஜீவே உபாஸ்யத்வேந விவக்ஷிதே யத்தாவத்³ருகா³த்³யாத்மகதயாஸ்ய ஸர்வாத்மகத்வம் ஶ்ரூயதே தத்கத²ஞ்சிதா³தி³த்யபுருஷஸ்யைவ ஸ்துதிரிதி ஆதி³த்யபுருஷ ஏவோபாஸ்யோ ந பரமாத்மேத்யேவம் ப்ராப்தம் । அநாதா⁴ரத்வே ச நித்யத்வம் ஸர்வக³தத்வம் ச ஹேது: । அநித்யம் ஹி கார்யம் காரணாதா⁴ரமிதி நாநாதா⁴ரம், நித்யமப்யஸர்வக³தம் ச யத்தஸ்மாத³த⁴ரபா⁴வேநாஸ்தி²தம் ததே³வ தஸ்யோத்தரஸ்யாதா⁴ர இதி நாநாதா⁴ரம், தஸ்மாது³ப⁴யமுக்தம் । ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே “அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத்” । “ஸார்வாத்ம்யஸர்வது³ரிதவிரஹாப்⁴யாமிஹோச்யதே । ப்³ரஹ்மைவாவ்யபி⁴சாரிப்⁴யாம் ஸர்வஹேதுர்விகாரவத்” ॥ நாமநிருக்தேந ஹி ஸர்வபாப்மாபாதா³நதயஸ்யோத³ய உச்யதே । ந சாதி³த்யஸ்ய தே³வதாயா: கர்மாநதி⁴காரே(அ)பி ஸர்வபாப்மவிரஹ: ப்ராக்³ப⁴வீயத⁴ர்மாத⁴ர்மரூபபாப்மஸம்ப⁴வே ஸதி । ந சைதேஷாம் ப்ராக்³ப⁴வீயோ த⁴ர்ம ஏவாஸ்தி ந பாப்மேதி ஸாம்ப்ரதம் । வித்³யாகர்மாதிஶயஸமுதா³சாரே(அ)ப்யநாதி³ப⁴வபரம்பரோபார்ஜிதாநாம் பாப்மநாமபி ப்ரஸுப்தாநாம் ஸம்ப⁴வாத் । நச ஶ்ருதிப்ராமாண்யாதா³தி³த்யஶரீராபி⁴மாநிந: ஸர்வபாப்மவிரஹ இதி யுக்தம், ப்³ரஹ்மவிஷயத்வேநாப்யஸ்யா: ப்ராமாண்யோபபத்தே: । நச விநிக³மநாஹேத்வபா⁴வ:, தத்ர தத்ர ஸர்வபாப்மவிரஹஸ்ய பூ⁴யோபூ⁴யோ ப்³ரஹ்மண்யேவ ஶ்ரவணாத் । தஸ்யைவ சேஹ ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநஸ்ய விநிக³மநாஹேதோர்வித்³யமாநத்வாத் । அபிச ஸார்வாத்ம்யம் ஜக³த்காரணஸ்ய ப்³ரஹ்மண ஏவோபபத்³யதே, காரணாத³பே⁴தா³த்கார்யஜாதஸ்ய, ப்³ரஹ்மணஶ்ச ஜக³த்காரணத்வாத் । ஆதி³த்யஶரீராபி⁴மாநிநஸ்து ஜீவாத்மநோ ந ஜக³த்காரணத்வம் । நச முக்²யார்த²ஸம்ப⁴வே ப்ராஶஸ்த்யலக்ஷணயா ஸ்துத்யர்த²தா யுக்தா । ரூபவத்த்வம் சாஸ்ய பராநுக்³ரஹாய காயநிர்மாணேந வா, தத்³விகாரதயா வா ஸர்வஸ்ய கார்யஜாதஸ்ய, விகாரஸ்ய ச விகாரவதோ(அ)நந்யத்வாத்தாத்³ருஶரூபபே⁴தே³நோபதி³ஶ்யதே, யதா² “ஸர்வக³ந்த⁴: ஸர்வரஸ:” (சா². உ. 3 । 14 । 2) இதி । நச ப்³ரஹ்மநிர்மிதம் மாயாரூபமநுவத³ச்சா²ஸ்த்ரமஶாஸ்த்ரம் ப⁴வதி, அபிது தாம் குர்வத் இதி நாஶாஸ்த்ரத்வப்ரஸங்க³: । யத்ர து ப்³ரஹ்ம நிரஸ்தஸமஸ்தோபாதி⁴பே⁴த³ம் ஜ்ஞேயத்வேநோபக்ஷிப்யதே, தத்ர ஶாஸ்த்ரம் “அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபமவ்யயம்”(க. உ. 1 । 3 । 15) இதி ப்ரவர்ததே । தஸ்மாத்³ரூபவத்த்வமபி பரமாத்மந்யுபபத்³யதே । ஏதேநைவ மர்யாதா³தா⁴ரபே⁴தா³வபி வ்யாக்²யாதௌ । அபி சாதி³த்யதே³ஹாபி⁴மாநிந: ஸம்ஸாரிணோ(அ)ந்தர்யாமீ பே⁴தே³நோக்த:, ஸ ஏவாந்தராதி³த்ய இத்யந்த:ஶ்ருதிஸாம்யேந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநோ ப⁴விதுமர்ஹதி ।
தஸ்மாத்தே த⁴நஸநய இதி ।
த⁴நவந்தோ விபூ⁴திமந்த இதி யாவத் ।
கஸ்மாத்புநர்விபூ⁴திமத்த்வம் பரமேஶ்வரபரிக்³ரஹே க⁴டத இத்யத ஆஹ -
யத்³யத்³விபூ⁴திமதி³தி ।
ஸர்வாத்மகத்வே(அ)பி விபூ⁴திமத்ஸ்வேவ பரமேஶ்வரஸ்வரூபாபி⁴வ்யக்தி:, ந த்வவித்³யாதம:பிஹிதபரமேஶ்வரஸ்வரூபேஷ்வவிபூ⁴திமத்ஸ்வித்யர்த²: ।
லோககாமேஶித்ருத்வமபீதி ।
அதோ(அ)த்யந்தாபாரார்த்²யந்யாயேந நிராங்குஶமைஶ்வர்யமித்யர்த²: ॥ 20 ॥ ॥ 21 ॥
அந்தஸ்தத்³தா⁴ர்மோபதே³ஶாத்॥20॥ நிர்விஶேஷம் பரம் ப்³ரஹ்ம ஸாக்ஷாத்கர்துமநீஶ்வரா: । யே மந்தா³ஸ்தே(அ)நுகம்ப்யந்தே ஸவிஶேஷநிரூபணை:॥1॥ வஶீக்ருதே மநஸ்யேஷாம் ஸகு³ணப்³ரஹ்மஶீலநாத் । ததே³வாவிர்ப⁴வேத்ஸாக்ஷாத³பேதோபாதி⁴கல்பநம்॥2॥ ஸமந்வயஸ்ய ஸவிஶேஷபரத்வமபோத்³யாநந்த³மயாதி⁴கரண உத்ஸர்க³: ஸ்தா²பித: । இதா³நீமபவாத³சிந்தார்த²த்வேநாதி⁴கரணமவதாரயந் ப்ரக⁴ட்டகஸங்கா³திமாஹ —
பூர்வஸ்மிந்நிதி ।
யத்³யப்யபவாதா³பவாத³த்வாத் புச்ச²ப்³ரஹ்மசிந்தா ப்ராதர்த³நவிசாரஸந்நிதௌ⁴ கர்தும் யுக்தா; ததா²ப்யவாந்தரஸங்க³திமாலோச்ய காமாச்ச நாநுமாநாபேக்ஷே (ப்³ர.அ.1.பா.1.ஸூ.18) தி ப்ரதா⁴நநிராஸஸ்யேக்ஷத்யதி⁴கரணா(ப்³ர.அ.1.பா1.ஸூ.5) நந்தரம் பு³த்³தி⁴ஸ்த²தாம் சாபேக்ஷ்ய ப்ரத²மம் க்ருதா । உதாதி³த்யபத³வேத³நீயோ ஜீவ உபாஸ்யத்வேந ந தூபக்ஷிப்யத இத்யநுஷங்க³: ।
இஹ ரூபவத்வஸர்வபாப்மவிரஹாப்⁴யாம் ஸம்ஶயே பூர்வத்ர முக்²யத்ரிதயாக்²யப³ஹுப்ரமாணாநுஸாராந்நிர்விஶேஷநிர்ணயவத்³ ரூபவத்த்வாதி³ப³ஹுப்ரமாணவஶாத்ஸம்ஸாரீ ஹிரண்மய: புருஷ: இத்யவாந்தரஸங்க³திமபி⁴ப்ரேத்ய பூர்வபக்ஷம் ஸங்கலயதி —
மர்யாதே³தி ।
ஸர்வபாப்மவிரஹஸ்யாந்யதா²ஸித்³தி⁴மாஹ —
கர்மேதி ।
இந்த்³ரஸ்ய வ்ருத்ரவதே⁴ந ப்³ரஹ்மஹத்யாஶ்ரவணாத³ஸ்தி தே³வாநாம் கர்மாதி⁴கார இதி பா⁴ரதிவிலாஸ: । தந்ந ; க³வாம் ஸத்ராஸநஶ்ரவணாத் (தாஸாம்) தேஷாமப்யதி⁴காரப்ரஸங்கா³த் । அஸம்ப⁴வஸ்தூப⁴யத்ர துல்ய: । நஹ்யைந்த்³ரே த³த⁴நி இந்த்³ரஸ்யாதி⁴காரஸம்ப⁴வ: । ந ச நிஷேதா⁴தி⁴கார:; ‘‘ந ஹ வை தே³வாந் பாபம் க³ச்ச²தீ’’ தி ஶ்ருதே: । அத² ப்ராக்ருதஸ்யைவ । பாபஸ்ய ப²லாநாரம்ப⁴கத்வமேதச்ச்²ருத்யர்த²:, தர்ஹி ததே³வ பாப்மோத³யஸ்யாலம்ப³நமஸ்து, கர்மாநதி⁴க்ருதத்வோக்தே: தத்ப்ரத³ர்ஶநார்த²த்வாதி³தி அமுஷ்மாதா³தி³த்யாத்பராஞ்ச: ।
நஹ்யநாதா⁴ரஸ்யேதி பா⁴ஷ்யம் வ்யாசஷ்டே —
அநாதா⁴ரத்வே சேதி ।
நித்யத்வமிதி ஸ்வமஹிமப்ரதிஷ்டி²தத்வஸ்ய வ்யாக்²யா ।
கத²ம் நித்யத்வேநா(அ)நாதா⁴ரத்வஸித்³தி⁴ஸ்தத்ராஹ —
அநித்யம் ஹீதி ।
தர்ஹி தத ஏவாநாதா⁴ரத்வஸித்³தௌ⁴ கிம் ஸர்வக³தத்வேநாத ஆஹ —
நித்யமபீதி ।
நித்யமபி அஸர்வக³தம் சேத்தந்ந ப⁴வத்யாதா⁴ரரஹிதம், யதோ யத்³வஸ்து தஸ்மாந்நித்யாத³த⁴ரபா⁴வேநாவஸ்தி²தம், ததே³வ தஸ்ய நித்யஸ்யோபரிஸ்தி²தஸ்யாதா⁴ரோ ப⁴வதி । தஸ்மாத்ஸர்வக³தத்வமபி நித்யத்வவிஶேஷணத்வேநாநாதா⁴ரத்வே ஹேதுர்வக்தவ்ய இத்யர்த²: ।
ஸர்வாத்மத்வஸர்வது³ரிதவிரஹயோ: ரூபவத்த்வாதி³ப்⁴ய: கிம் ப³லமத ஆஹ —
அவ்யபி⁴சாரிப்⁴யாமிதி ।
ந ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யத்ர தயோ: ஸம்ப⁴வ இத்யர்த²: ।
ப்³ரஹ்மணி ஸர்வாத்மத்வஸம்ப⁴வமாஹ —
ஸர்வேதி ।
ரூபவத்த்வாதே³ர்ப்³ரஹ்மண்யபி ஸம்ப⁴வத்³வ்யபி⁴சாரமாஹ —
விகாரவதி³தி ।
கார்யோபஹிதமித்யர்த²: ।
ஸர்வது³ரிதவிரஹமுதா³ஹ்ருதவாக்யேநாபி ப்ரமிமீதே —
நாமேதி ।
பாப்மப்⁴ய இதி அபாதா³நே பஞ்சமீ । தத: ஸர்வே பாப்மநோ(அ)பாதா³நாம் யஸ்யோத³யஸ்ய தஸ்ய பா⁴வஸ்தத்தா தத்³ரூபேணோத³ய உத்³க³ம உச்யத இதி । ரூபவத்த்வம் தாத்³ருஶேந ரூபவிஶேஷேணோபதி³ஶ்யத இத்யந்வய: ।
நநு ஹிரண்மயத்வம் கத²ம்? தத்³தி⁴ ஶரீரஸ்யாத ஆஹ —
விகாரஸ்ய சேதி ।
நந்வவிகாரிப்³ரஹ்மணோ மாயாமயம் ரூபம் வக்தவ்யம், தஶ்ச மித்²யார்த²ப்ரகாஶகதயா ஶாஸ்த்ராப்ராமாண்யமத ஆஹ —
நசேதி ।
யதா² லோகே மாயாவித³ர்ஶிதமாயாநுவாதி³வாக்யம் ப்ரமாணமேவம் ஶாஸ்த்ரமபி ।
அப்ராமாண்யம் தர்ஹி கதா³ ஸ்யாத³த ஆஹ —
அபித்விதி ।
மாயாம் மித்²யாபு³த்³தி⁴ம் குர்வத³ஶாஸ்த்ரம் ஸ்யாத்³, நது தாம் கரோதி; தஸ்யா: ப்ராகே³வ ஸித்³த⁴த்வாதி³த்யர்த²: ।
விபூ⁴திமத்ஸ்வேவேஶ்வராவஸ்தா²நே ஸார்வாத்ம்யவிரோத⁴மாஶங்க்யாபி⁴வ்யக்திமாத்ரம் தத்ர, ஸத்தா து ஸர்வத்ரேத்யாஹ —
ஸர்வேதி ।
லோககாமேஶித்ருத்வஶ்ரவணாத்³தே³வமநுஷ்யைரீஶ்வராஜ்ஞா விநா(அ)ஶிதுமபி ந ஶக்யமித்யந்த: பாரார்த்²யந்யாய: । ஸைவர்க் தத் ஸாமேதி தச்ச²ப்³தை³ஶ்சாக்ஷுஷபுருஷபராமர்ஶ: । ருகா³தி³விதே⁴யாபேக்ஷயா ஸ்த்ரீலிங்க³நிர்தே³ஶ: । உக்த²ம் ஶஸ்த்ரவிஶேஷ: । தத்ஸாஹசர்யாத்ஸாமஸ்தோத்ரம் ருகு³க்தா²த³ந்யச்ச²ஸ்த்ரம் ப்³ரஹ்ம த்ரயோ வேதா³: ப்ருதி²வ்யக்³ந்யாத்³யாத்மகே சேத்யாதி³பா⁴ஷ்யம் । தத்ர ருகா³தி⁴தை³வம் ப்ருதி²வ்யந்தரிக்ஷத்³யுநக்ஷத்ராதி³த்யக³தஶுக்லபா⁴ரூபா ஸாம சாக்³நிவாய்வாதி³த்யசந்த்³ரம ஆதி³த்யக³தபரக்ருஷ்ணாக்²யாதிக்ருஷ்ணரூபாதி³கமாம்நாதமியமேவர்க³க்³நி: ஸாமேத்யாதி³நா । அத்⁴யாத்மம் ச ருக்³வாக்சக்ஷு: ஶ்ரோத்ராதி³க³தஶுக்லபா⁴லக்ஷணா தாவது³க்தா । ஸாம ச ப்ராணச்சா²யாத்மமநோக்ஷிஸ்த²க்ருஷ்ணபா⁴ரூபமாம்நாதம் — வாகே³வர்க் ப்ராண: ஸாமேத்யாதி³நா । ஏவமாத்மகே ருக்ஸாமே தஸ்ய கே³ஷ்ண்யௌ பர்வணீ॥ இதி ஸப்தமமந்தரதி⁴கரணம்॥