ఎతేన సర్వే వ్యాఖ్యాతా వ్యాఖ్యాతాః॥౨౮॥ అస్వాతిదేశస్య జన్మాదిసూత్రేణాక్షేపసఙ్గతిః దర్శయన్ అధ్యాయసఙ్గతిమాహ –

స్యాదేతదితి ।

బ్రహ్మోరరీకృత్య కారణాన్తరప్రత్యవస్థానాత్ పాదసఙ్గతిః। ఉపప్లవమానత్వాత్ బుద్ధౌ ప్రతిభాసమానత్వాత్। జగతః ప్రకృతిర్బ్రహ్మ యది స్యాన్మృన్నిదర్శనాత్। అణ్వాదయోఽపి కిం న స్యుర్వటధానానిదర్శనాత్॥ ఇత్యవాన్తరసఙ్గత్యధికశఙ్కే। న్యగ్రోధఫలమాహరేతి భిన్ధీతి కిమత్ర పశ్యసీతి అణ్వ్య ఇమా ధానా ఇతి ఆసామేకాం భిన్ధీతి కిమత్ర పశ్యసీతి న కించన భగవ ఇతి ఎతస్య సోమ్యైయోఽణిమ్న ఎవం మహాన్న్యాగ్రోధస్తిష్ఠతీతి జగతః ప్రాగవస్థాయా దృష్టాన్తః శ్రూయతే। అత్ర న కించనేతి శూన్యస్వభావవాదావణిమ్న ఇత్యదృశ్యమానాణునిర్దేశాదణువాదశ్చ భాన్తి దార్ష్టాన్తికా ఇతి। సిద్ధాన్తస్తు - మృదాదయో హి దృష్టాన్తాః ప్రతిజ్ఞామసురున్ధతే। ధానాస్తాముపరున్ధానా భక్తిమార్గం ప్రపేదిరే॥ ఇహ ఖల్వేకవిజ్ఞానాత్సర్వవిజ్ఞానప్రతిజ్ఞానం ప్రధానం నాసదారిపక్షేషు కల్పతే, అతో న కించనేత్యనభివ్యక్తిరణిమ్న ఇతి సూక్ష్మతా చోక్తేతి।

అధ్యాయార్థం సఙ్కలయతి –

ప్రతిజ్ఞేతి ।

ప్రథమ సూత్రే విచారప్రతిజ్ఞా। లక్షణం ద్వితీయే। లక్ష్యమాణే సమన్వయః చతుర్థే। స చ తత్రైవేతి శిష్టాయాం త్రిపాద్యామ్, నాన్యత్రేతి చతుర్థపాదే। ఇత్యేతత్సర్వమత్రాధ్యాయే సాధితమిత్యర్థః। ఇత్యష్టమం సర్వవ్యాఖ్యానాధికరణమ్॥

ఇతి శ్రీమత్పరమహంసపరివ్రాజకాచార్య-శ్రీమదనుభవానన్దపూజ్యపాదశిష్య-భగవదమలానన్దవిరచితే వేదాన్తకల్పతరౌ ప్రథమాధ్యాయస్య చతుర్థః పాదః సమాప్తః॥