ಭೋಕ್ತ್ರಾಪತ್ತೇರವಿಭಾಗಶ್ಚೇತ್ಸ್ಯಾಲ್ಲೋಕವತ್ ।
ಸ್ಯಾದೇತತ್ । ಅತಿಗಂಭೀರಜಗತ್ಕಾರಣವಿಷಯತ್ವಂ ತರ್ಕಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ, ಕೇವಲಗಮಗಮ್ಯಮೇತದಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ , ತತ್ಕಥಂ ಪುನಸ್ತರ್ಕನಿಮಿತ್ತ ಆಕ್ಷೇಪ ಇತ್ಯತ ಆಹ
ಯದ್ಯಪಿ ಶ್ರುತಿಃ ಪ್ರಮಾಣಮಿತಿ ।
ಪ್ರವೃತ್ತಾ ಹಿ ಶ್ರುತಿರನಪೇಕ್ಷತಯಾ ಸ್ವತಃಪ್ರಮಾಣತ್ವೇನ ನ ಪ್ರಮಾಣಾಂತರಮಪೇಕ್ಷತೇ । ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾ ಪುನಃ ಸ್ಫುಟತರಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಪ್ರಾಮಾಣ್ಯತರ್ಕವಿರೋಧೇನ ಮುಖ್ಯಾರ್ಥಾತ್ಪ್ರಚ್ಯಾವ್ಯ ಜಘನ್ಯವೃತ್ತಿತಾಂ ನೀಯತೇ, ಯಥಾ ಮಂತ್ರಾರ್ಥವಾದಾವಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಅತಿರೋಹಿತಾರ್ಥಂ ಭಾಷ್ಯಮ್ ।
ಯಥಾ ತ್ವದ್ಯತ್ವ ಇತಿ ।
ಯದ್ಯತೀತಾನಾಗತಯೋಃ ಸರ್ಗಯೋರೇಷ ವಿಭಾಗೋ ನ ಭವೇತ್ । ತತಸ್ತದೇವಾದ್ಯತನಸ್ಯ ವಿಭಾಗಸ್ಯ ಬಾಧಕಂ ಸ್ಯಾತ್ । ಸ್ವಪ್ನದರ್ಶನಸ್ಯೇವ ಜಾಗ್ರದ್ದರ್ಶನಮ್ । ನ ತ್ವೇತದಸ್ತಿ । ಅಬಾಧಿತಾದ್ಯತನದರ್ಶನೇನ ತಯೋರಪಿ ತಥಾತ್ವಾನುಮಾನಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಇಮಾಂ ಶಂಕಾಮಾಪಾತತೋಽವಿಚಾರಿತಲೋಕಸಿದ್ಧದೃಷ್ಟಾಂತೋಪದರ್ಶನಮಾತ್ರೇಣ ನಿರಾಕರೋತಿ ಸೂತ್ರಕಾರಃ
ಸ್ಯಾಲ್ಲೋಕವತ್ ॥ ೧೩ ॥
ಭೋಕ್ತ್ರಾಪತ್ತೇರವಿಭಾಗಶ್ಚೇತ್ಸ್ಯಾಲ್ಲೋಕವತ್॥೧೩॥ ಅದ್ವಯಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಜಗತ್ಸರ್ಗವಾದಿನಃ ಸಮನ್ವಯಸ್ಯ ಭೇದಗ್ರಾಹಿಮಾನವಿರೋಧಸಂದೇಹೇ ಸಂಗತಿಗರ್ಭಮಗತಾರ್ಥತ್ವಮಾಹ –
ಪ್ರವೃತ್ತಾ ಹೀತಿ ।
ಪೂರ್ವತ್ರ ಜಗತ್ಕಾರಣೇ ತರ್ಕೋಽಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ , ತರ್ಹಿ ಜಗದ್ಭೇದೇ ತರ್ಕಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಇತ್ಯದ್ವೈತವಿರೋಧೇನ ಪ್ರತ್ಯವಸ್ಥಾನಾತ್ಸಂಗತಿಃ । ಅತ ಏವ ಲಬ್ಧಪ್ರತಿಷ್ಠತರ್ಕೇಣ ಶ್ರುತೇರ್ಮುಖನಿರೋಧಾದಗತಾರ್ಥತ್ವಂ ಚೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪ್ರವರ್ತಮಾನೇತಿ ।
ಸ್ವವಿಷಯಪ್ರತಿಷ್ಠವಿರೋಧಿತರ್ಕೇಣ ಸಹೋನ್ಮಜ್ಜನನಿಮಜ್ಜನಮನುಭವಂತೀ ಬಲಾಬಲವಿವೇಕಮಪೇಕ್ಷಮಾಣೇತ್ಯರ್ಥಃ । ಏತದ್ವೈಧರ್ಮ್ಯಂ ಚ ಪ್ರವೃತ್ತತ್ವಮ್ ।
ತರ್ಕಸ್ಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯಮಾಹ –
ಸ್ಫುಟತರೇತಿ ।
ಸ್ಥೂಲನೀಲಾದಿಭೇದಗೋಚರತ್ವಾತ್ಸ್ಫುಟತರತ್ವಮ್ । ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತತ್ವಮನುಪಚರಿತತ್ವಮ್ ।
ಆಮ್ನಾಯೋ ಹ್ಯುಪಚಾರೇಣಾಪಿ ಸಾವಕಾಶ ಇತಿ ವರ್ತಮಾನವಿಭಾಗೇನಾಪಿ ವಿರೋಧಸಿದ್ಧೇರ್ವರ್ತಮಾನಸಾಮ್ಯೋಪಪಾದನಮತೀತಾನಾಗತಯೋರ್ಭಾಷ್ಯೇಽನುಪಯೋಗೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವರ್ತಮಾನವಿಭಾಗಸತ್ಯತ್ವಂ ಫಲಿತಮಾಹ –
ಯದೀತಿ॥೧೩॥