కృత్స్నప్రసక్తిర్నిరవయవత్వశబ్దకోపో వా ।

నను న బ్రహ్మణస్తత్త్వతః పరిణామో యేన కార్త్స్న్యభాగవికల్పేనాక్షిప్యేత । అవిద్యాకల్పితేన తు నామరూపలక్షణేన రూపభేదేన వ్యాకృతావ్యాకృతాత్మనా తత్త్వాన్యత్వాభ్యామనిర్వచనీయేన పరిణామాదివ్యవహారాస్పదత్వం బ్రహ్మ ప్రతిపద్యతే । నచ కల్పితం రూపం వస్తు స్పృశతి । నహి చన్ద్రమసి తైమిరికస్య ద్విత్వకల్పనా చన్ద్రమసో ద్విత్వమావహతి । తదనుపపత్త్యా వా చన్ద్రమసోఽనుపపత్తిః । తస్మాదవాస్తవీ పరిణామకల్పనానుపపద్యమానాపి న పరమార్థసతో బ్రహ్మణోఽనుపపత్తిమావహతి । తస్మాత్పూర్వపక్షాభావాదనారభ్యమిదమధికరణమితి, అత ఆహ

చేతనమేకమ్ ।

యద్యపి శ్రుతిశతాదైకాన్తికాద్వైతప్రతిపాదనపరాత్పరిణామో వస్తుతో నిషిద్ధస్తథాపి క్షీరాదిదేవతాదృష్టాన్తేన పునస్తద్వాస్తవత్వప్రసఙ్గం పూర్వపక్షోపపత్త్యా సర్వథాయం పక్షో న ఘటయితుం శక్యత ఇత్యపబాధ్య

శ్రుతేస్తు శబ్దమూలత్వాత్ ,

'ఆత్మని చైవం విచిత్రాశ్చ హి” ఇతి సూత్రాభ్యాం వివర్తదృఢీకరణేనైకాన్తికాద్వయలక్షణః శ్రుత్యర్థః పరిశోధ్యత ఇత్యర్థః ।

తస్మాదస్త్యవికృతం బ్రహ్మ

తత్త్వతః ।

నను శబ్దేనా

పీతి చోద్యమవిద్యాకల్పితత్వోద్ఘాటనాయ । నహి నిరవయవత్వసావయవత్వాభ్యాం విధాన్తరమస్త్యేకనిషేధస్యేతరవిధానాన్తరీయకత్వాత్ । తేన ప్రకారాన్తరాభావాన్నిరవయవత్వసావయవత్వయోశ్చ ప్రకారయోరనుపపత్తేర్గ్రావప్లవనాద్యర్థవాదవదప్రమాణం శబ్దః స్యాదితి చోద్యార్థః । పరిహారః సుగమః ॥ ౨౬ ॥ ॥ ౨౭ ॥

ఆత్మని చైవం విచిత్రాశ్చ హి ।

అనేన స్ఫుటితో మాయావాదః । స్వప్నదృగాత్మా హి మనసైవ స్వరూపానుపమర్దేన రథాదీన్ సృజతి ॥ ౨౮ ॥

స్వపక్షదోషాచ్చ ।

చోదయతి

నను నైవేతి ।

పరహరతి

నైవఞ్జాతీయకేనేతి ।

యద్యపి సముదాయః సావయవస్తథాపి ప్రత్యేకం సత్త్వాదయో నిరవయవాః । నహ్యస్తి సమ్భవః సత్త్వమాత్రం పరిణమతే న రజస్తమసీ ఇతి । సర్వేషాం సమ్భూయపరిణామాభ్యుపగమాత్ । ప్రత్యేకం చానవయవానాం కృత్స్నపరిణామే మూలోచ్ఛేదప్రసఙ్గః । ఎకదేశపరిణామే వా సావయవత్వమనిష్టం ప్రసజ్యేత ।

తథాఅణువాదినోఽపీతి ।

వైశేషికాణాం హ్యణుభ్యాం సంయుజ్య ద్వ్యణుకమేకమారభ్యతే, తైస్త్రిభిర్ద్వ్యణుకైస్త్ర్యణుకమేకమారభ్యత ఇతి ప్రక్రియా । తత్ర ద్వయోరణ్వోరనవయవయోః సంయోగస్తావణూ వ్యాప్నుయాత్ । అవ్యాప్నువన్వా తత్ర న వర్తేత । నహ్యస్తి సమ్భవః స ఎవ తదానీం తత్ర వర్తతే న వర్తతే చేతి । తథా చోపర్యధఃపార్శ్వస్థాః షడపి పరమాణవః సమానదేశా ఇతి ప్రథిమానుపపత్తేరణుమాత్రః పిణ్డః ప్రసజ్యేత । అవ్యాపనే వా షడవయవః పరమాణుః స్యాదిత్యనవయవత్వవ్యాకోపః । అశక్యం చ సావయవత్వముపేతుం, తథా సత్యనన్తావయవత్వేన సుమేరురాజసర్షపయోః సమానపరిమాణత్వప్రసఙ్గః । తస్మాత్సమానో దోషః । ఆపాతమాత్రేణ సామ్యముక్తమ్ , పరమార్థతస్తు భావికం పరిణామం వా కార్యకారణభావం వేచ్ఛతామేష దుర్వారో దోషో న పునరస్మాకం మాయావాదినామిత్యాహ

పరిహృతస్త్వితి ॥ ౨౯ ॥