న ప్రయోజనవత్త్వాత్ ।

న తావదున్మత్తవదస్య మతివిభ్రమాజ్జగత్ప్రక్రియా, భ్రాన్తస్య సర్వజ్ఞత్వానుపపత్తేః । తస్మాత్ప్రేక్షావతానేన జగత్కర్తవ్యమ్ । ప్రేక్షావతశ్చ ప్రవృత్తిః స్వపరహితాహితప్రాప్తిపరిహారప్రయోజనా సతీ నాప్రయోజనాల్పాయాసాపి సమ్భవతి, కిం పునరపరిమేయానేకవిధోచ్చావచప్రపఞ్చజగద్విభ్రమవిరచనా మహాప్రయాసా । అత ఎవ లీలాపి పరాస్తా । అల్పాయాససాధ్యా హి సా । న చేయమప్యప్రయోజనా, తస్యా అపి సుఖప్రయోజనవత్త్వాత్ । తాదర్థ్యేన వా ప్రవృతౌ తదభావే కృతార్థత్వానుపపత్తేః । పరేషాం చోపకార్యాణామభావేన తదుపకారాయా అపి ప్రవృత్తేరయోగాత్ । తస్మాత్ప్రేక్షావత్ప్రవృత్తిః ప్రయోజనవత్తయా వ్యాప్తా తదభావేఽనుపపన్నా బ్రహ్మోపాదానతాం జగతః ప్రతిక్షిపతీతి ప్రాప్తమ్ ॥ ౩౨ ॥

ఎవం ప్రాప్తేఽభిధీయతే

లోకవత్తు లీలాకైవల్యమ్ ।

భవేదేతదేవం యది ప్రేక్షావత్ప్రవృత్తిః ప్రయోజనవత్తయా వ్యాప్తా భవేత్ । తతస్తన్నివృత్తౌ నివర్తేత, శింశపాత్వమివ వృక్షతానివృత్తౌ, న త్వేతదస్తి, ప్రేక్షావతామననుసంహితప్రయోజనానామపి యాదృచ్ఛికీషు క్రియాసు ప్రవృత్తిదర్శనాత్ । అన్యథా “న కుర్వీత వృథా చేష్టామ్” ఇతి ధర్మసూత్రకృతాం ప్రతిషేధో నిర్విషయః ప్రసజ్యేత । న చోన్మత్తాన్ ప్రత్యేతత్సూత్రమర్థవత్ , తేషాం తదర్థబోధతదనుష్ఠానానుపపత్తేః । అపి చాదృష్టహేతుకౌత్పత్తికీ శ్వాసప్రశ్వాసలక్షణా ప్రేక్షావతాం క్రియా ప్రయోజనానుసన్ధానమన్తరేణ దృష్టా । న చాస్యాం చేతనస్యాపి చైతన్యమనుపయోగి, సమ్ప్రసాదేఽపి భావాదితి యుక్తమ్ , ప్రాజ్ఞస్యాపి చైతన్యాప్రచ్యుతేః । అన్యథా మృతశరీరేఽపి శ్వాసప్రశ్వాసప్రవృత్తిప్రసఙ్గాత్ । యథా చ స్వార్థపరార్థసమ్పదాసాదితసమస్తకామానాం కృతకృత్యతయానాకూలమనసామకామానామేవ లీలామాత్రాత్సత్యప్యనునిష్పాదిని ప్రయోజనే నైవ తదుద్దేశేన ప్రవృత్తిరేవం బ్రహ్మణోఽపి జగత్సర్జనే ప్రవృత్తిర్నానుపపన్నా । దృష్టం చ యదల్పబలవీర్యబుద్ధినామశక్యమతిదుష్కరం వా తదన్యేషామనల్పబలవీర్యబుద్ధీనాం సుశకమీషత్కరం వా । నహి వానరైర్మారుతిప్రభృతిభిర్నగైర్న బద్ధో నీరనిధిరగాధో మహాసత్త్వానామ్ । న చైష పార్థేన శిలీముఖైర్న బద్ధః । న చాయం న పీతః సఙ్క్షిప్య చులుకేన హేలయేవ కలశయోనినా మహామునినా । న చాద్యాపి న దృశ్యన్తే లీలామాత్రవినిర్మితాని మహాప్రాసాదప్రమదవనాని శ్రీమన్నృగనరేన్ద్రాణామన్యేషాం మనసాపి దుష్కరాణి నరేశ్వరాణామ్ । తస్మాదుపపన్నం యదృచ్ఛయా వా స్వభావాద్వా లీలయా వా జగత్సర్జనం భగవతో మహేశ్వరస్యేతి । అపి చ నేయం పారమార్థికీ సృష్టిర్యేనానుయుజ్యేత ప్రయోజనమ్ , అపి త్వనాద్యవిద్యానిబన్ధనా । అవిద్యా చ స్వభావత ఎవ కార్యోన్ముఖీ న ప్రయోజనమపేక్షతే । నహి ద్విచన్ద్రాలాతచక్రగన్ధర్వనగరాదివిభ్రమాః సముద్దిష్టప్రయోజనా భవన్తి । నచ తత్కార్యా విస్మయభయకమ్పాదయః స్వోత్పత్తౌ ప్రయోజనమపేక్షన్తే । సా చ చైతన్యచ్ఛురితా జగదుత్పాదహేతురితి చేతనో జగద్యోనిరాఖ్యాయత ఇత్యాహ

న చేయం పరమార్థవిషయేతి ।

అపి చ న బ్రహ్మ జగత్కారణమపి తత్తయా వివక్షన్త్యాగమా అపి తు జగతి బ్రహ్మాత్మభావమ్ । తథా చ సృష్టేరవివక్షాయాం తదాశ్రయో దోషో నిర్విషయ ఎవేత్యాశయేనాహ

బ్రహ్మాత్మభావేతి ॥ ౩౩ ॥