ಭಾಮತೀವ್ಯಾಖ್ಯಾ
ವೇದಾಂತಕಲ್ಪತರುಃ
 

ಸರ್ವಧರ್ಮೋಪಪತ್ತೇಶ್ಚ ।

ಅತ್ರ

ಸರ್ವಜ್ಞಮಿತಿ ।

ದೃಶ್ಯತೇ ಸರ್ವಸ್ಯ ಚೇತನಾಧಿಷ್ಠಿತಸ್ಯೈವ ಲೋಕೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತಿ ಲೋಕಾನುಸಾರೋ ದರ್ಶಿತಃ ।

ಸರ್ವಶಕ್ತೀತಿ ।

ಸರ್ವಸ್ಯ ಜಗತ ಉಪಾದಾನಕಾರಣಂ ನಿಮಿತ್ತಕಾರಣಂ ಚೇತ್ಯುಪಪಾದಿತಮ್ ।

ಮಹಾಮಾಯಮಿತಿ ।

ಸರ್ವಾನುಪಪತ್ತಿಶಂಕಾ ಪರಾಸ್ತಾ । ತಸ್ಮಾಜ್ಜಗತ್ಕಾರಣಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಸಿದ್ಧಮ್ ॥ ೩೭ ॥

ಇತಿ ಶ್ರೀವಾಚಸ್ಪತಿಮಿಶ್ರವಿರಚಿತೇ ಭಗವತ್ಪಾದಶಾರೀರಿಕಭಾಷ್ಯವಿಭಾಗೇ ಭಾಮತ್ಯಾಂ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಯಾಧ್ಯಾಯಸ್ಯ ಪ್ರಥಮಃ ಪಾದಃ ॥ ೧ ॥

ಸರ್ವಧರ್ಮೋಪಪತ್ತೇಶ್ಚ॥೩೭॥ ನಿರ್ಗುಣಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಜಗದುಪಾದಾನತ್ವವಾದಿಸಮನ್ವಯಸ್ಯ ಯನ್ನಿರ್ಗುಣಂ ನ ತದುಪಾದಾನಂ ಗಂಧ ಇವೇತಿ ನ್ಯಾಯವಿರೋಧಸಂದೇಹೇ ಭವತು ವಿಷಮಸ್ರಷ್ಟೃತ್ವಂ ಪಕ್ಷಪಾತೇನಾವ್ಯಾಪ್ತಮನೇಕಾಂತಮ್ । ಸಾಧ್ಯೇನ ತು ಸಗುಣತ್ವೇ ಉಪಾದಾನತ್ವಮಿತಿ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ವಿವರ್ತಾಧಿಷ್ಠಾನತ್ವಮಿಹೋಪಾದಾನತ್ವಮ್ । ತಚ್ಚ ನಿರ್ಗುಣೇಽಪ್ಯವಿರುದ್ಧಮ್ ; ಜಾತ್ಯಾದಾವನಿತ್ಯತ್ವಾದ್ಯಾರೋಪೋಪಲಬ್ಧೇರಿತಿ ಸಿದ್ಧಾಂತಃ । ಭಾಷ್ಯಕಾರೇಣ ಸೌತ್ರೀಂ ಸರ್ವಧರ್ಮೋಪಪತ್ತಿಂ ವ್ಯಾಕುರ್ವತಾ ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವಾದಯಃ ಕಾರಣಧರ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯುಪಪದ್ಯಂತ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ , ತದಯುಕ್ತಮಿವ ; ನ ಹ್ಯೇತೇ ಲೋಕೇ ಕಸ್ಯಚಿತ್ಕಾರಣಸ್ಯ ಧರ್ಮಾ ದೃಶ್ಯಂತೇ , ಅತ ಆಹ –

ಅತ್ರೇತಿ ।

ಜಡಪ್ರೇರಕತ್ವಂ ಕುಲಾಲಾದೌ ದೃಷ್ಠಂ , ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಪಿ ನಿಯಂತರಿ ತೇನ ಭಾವ್ಯಮ್ । ತಸ್ಯ ಸರ್ವಪ್ರೇರಕತ್ವಸ್ಯ ಶ್ರುತಿಸಿದ್ಧತ್ವಾದರ್ಥಾತ್ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವಸಿದ್ಧಿಃ । ಏವಂ ಸರ್ವಶಕ್ತಿತ್ವಾದೌ ಯೋಜ್ಯಮ್ । ಸರ್ವಶಕ್ತಿತ್ವೇನೋಪಾದಾನಕಾರಣತ್ವಮುಪಪಾದಿತಮ್ । ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವೇನ ನಿಮಿತ್ತಕಾರಣಂ ಚೇತ್ಯುಪಪಾದಿತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಮಹಾಮಾಯಾವಿಷಯೀಕೃತತ್ವೇನ ನಿರ್ಗುಣತ್ವಾದಿಪ್ರಯುಕ್ತಸರ್ವಾನುಪಪತ್ತಿಶಂಕಾಽಪಾಸ್ತೇತ್ಯರ್ಥಃ॥೩೭॥

ಇತಿ ತ್ರಯೋದಶಂ ಸರ್ವಧರ್ಮೋಪಪತ್ತ್ಯಧಿಕರಣಮ್॥