ಉತ್ಪತ್ತ್ಯಸಂಭವಾತ್ ।

ಅನ್ಯತ್ರ ವೇದಾವಿಸಂವಾದಾದ್ಯತ್ರಾಂಶೇ ವಿಸಂವಾದಃ ಸ ನಿರಸ್ಯತೇ । ತಮಂಶಮಾಹ

ಯತ್ಪುನರಿದಮುಚ್ಯತೇ ವಾಸುದೇವಾತ್ಸಂಕರ್ಷಣೋ ಜೀವ ಇತಿ ।

ಜೀವಸ್ಯ ಕಾರಣವತ್ವೇ ಸತ್ಯನಿತ್ಯತ್ವಮ್ , ಅನಿತ್ಯತ್ವೇಪರಲೋಕಿನೋಽಭಾವಾತ್ಪರಲೋಕಾಭಾವಃ, ತತಶ್ಚ ಸ್ವರ್ಗನರಕಾಪವರ್ಗಾಭಾವಾಪತ್ತೇರ್ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಅನುಪಪನ್ನಾ ಚ ಜೀವಸ್ಯೋತ್ಪತ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ

ಪ್ರತಿಷೇಧಿಷ್ಯತಿ ಚೇತಿ ॥ ೪೨ ॥

ನ ಚ ಕರ್ತುಃ ಕರಣಮ್ ।

ಯದ್ಯಪ್ಯನೇಕಶಿಲ್ಪಪರ್ಯವದಾತಃ ಪರಶುಂ ಕೃತ್ವಾ ತೇನ ಪಲಾಶಂ ಛಿನತ್ತಿ, ಯದ್ಯಪಿ ಚ ಪ್ರಯತ್ನೇನೇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾತ್ಮಮನಃ ಸಂನಿಕರ್ಷಲಕ್ಷಣಂ ಜ್ಞಾನಕರಣಮುಪಾದಾಯಾತ್ಮಾರ್ಥಂ ವಿಜಾನಾತಿ, ತಥಾಪಿ ಸಂಕರ್ಷಣೋಽಕರಣಃ ಕಥಂ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನಾಖ್ಯಂ ಮನಃ ಕರಣಂ ಕುರ್ಯಾತ್ । ಅಕರಣಸ್ಯ ವಾ ಕರಣನಿರ್ಮಾಣಸಾಮರ್ಥ್ಯೇ ಕೃತಂ ಕರಣನಿರ್ಮಾಣೇನ । ಅಕರಣಾದೇವ ನಿಖಿಲಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧೇರಿತಿ ಭಾವಃ ॥ ೪೩ ॥

ವಿಜ್ಞಾನಾದಿಭಾವೇ ವಾ ತದಪ್ರತಿಷೇಧಃ ।

ವಾಸುದೇವಾ ಏವೈತೇ ಸಂಕರ್ಷಮಾದಯೋ ನಿರ್ದೋಷಾ ಅವಿದ್ಯಾದಿದೋಷರಹಿತಾಃ । ನಿರಧಿಷ್ಠಾನಾ ನಿರೂಪಾದಾನಾಃ । ಅತ ಏವ ನಿರವದ್ಯಾ ಅನಿತ್ಯತ್ವಾದಿದೋಷರಹಿತಾಃ । ತಸ್ಮಾದುತ್ಪತ್ತ್ಯಸಂಭವೋಽನುಗುಣತ್ವಾನ್ನ ದೋಷ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಅತ್ರೋಚ್ಯತೇ

ಏವಮಪೀತಿ ।

ಮಾ ಭೂದಭ್ಯುಪಗಮೇನ ದೋಷಃ, ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ತ್ವಯಮೇವ ದೋಷಃ । ಪ್ರಶ್ನಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಕಾರಾಂತರಮಾಹ

ಕಥಮ್ । ಯದಿ ತಾವದಿತಿ ।

ನ ತಾವದೇತೇ ಪರಸ್ಪರಂ ಭಿನ್ನಾ ಈಶ್ವರಾಃ ಪರಸ್ಪರವ್ಯಾಹತೇಚ್ಛಾ ಭವಿತುಮರ್ಹಂತಿ । ವ್ಯಾಹತಕಾಮತ್ವೇ ಚ ಕಾರ್ಯಾನುತ್ಪಾದಾತ್ । ಅವ್ಯಾಹತಕಾಮತ್ವೇ ವಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮೀಶ್ವರತ್ವೇ ಏಕೇನೈವೇಶನಾಯಾಃ ಕೃತತ್ವಾದಾನರ್ಥಕ್ಯಮಿತರೇಷಾಮ್ । ಸಂಭೂಯ ಚೇಶನಾಯಾಂ ಪರಿಶುದ್ಧೋ ನ ಕಶ್ಚಿದೀಶ್ವರಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಸಿದ್ಧಾಂತಹಾನಿಶ್ಚ । ಭಗವಾನೇವೈಕೋ ವಾಸುದೇವಃ ಪರಮಾರ್ಥತತ್ತ್ವಮಿತ್ಯಭ್ಯುಪಗಮಾತ್ । ತಸ್ಮಾತ್ಕಲ್ಪಾಂತರಮಾಸ್ಥೇಯಮ್ । ತತ್ರ ಚೋತ್ಪತ್ತ್ಯಸಂಭವೋ ದೋಷ ಇತ್ಯಾಶಯವಾನ್ ಕಲ್ಪಾಂತರಮುಪನ್ಯಸ್ಯೋತ್ಪತ್ತ್ಯಸಂಭವೇನಾಪಾಕರೋತಿ

ಅಥಾಯಮಭಿಪ್ರಾಯ ಇತಿ ।

ಸುಗಮಮನ್ಯತ್ ॥ ೪೪ ॥

ವಿಪ್ರತಿಷೇಧಾಚ್ಚ ।

ಗುಣಿಭ್ಯಃ ಖಲ್ವಾತ್ಮಭ್ಯೋ ಜ್ಞಾನಾದೀನ್ ಗುಣಾನ್ ಭೇದೇನೋಕ್ತ್ವಾ ಪುನರಭೇದಂ ಬ್ರೂತೇ

ಆತ್ಮಾನ ಏವೈತೇ ಭಗವಂತೋ ವಾಸುದೇವಾ ಇತಿ ।

ಆದಿಗ್ರಹಣೇನ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನಾನಿರುದ್ಧಯೋರ್ಮನೋಽಹಂಕಾರಲಕ್ಷಣತಯಾತ್ಮನೋ ಭೇದಮಭಿಧಾಯಾತ್ಮನ ಏವೈತ ಇತಿ ತದ್ವಿರುದ್ಧಾಭೇದಾಭಿಧಾನಮಪರಂ ಸಂಗೃಹೀತಮ್ । ವೇದವಿಪ್ರತಿಷೇಧೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ ॥ ೪೫ ॥

ಇತಿ ಶ್ರೀವಾಚಸ್ಪತಿಮಿಶ್ರವಿರಚಿತೇ ಶಾರೀರಕಭಗವತ್ಪಾದಭಾಷ್ಯವಿಭಾಗೇ ಭಾಮತ್ಯಾಂ ದ್ವಿತೀಯಾಧ್ಯಾಯಸ್ಯ ದ್ವಿತೀಯಃ ಪಾದಃ ॥ ೨ ॥