పృథివ్యధికారరూపశబ్దాన్తరేభ్యః ।

అన్నశబ్దోఽయం వ్యుత్పత్త్యా చ ప్రసిద్ధ్యా చ వ్రీహియవాదౌ తద్వికారే చౌదనే ప్రవర్తతే । శ్రుతిశ్చ ప్రకరణాద్బలీయసీ, సా చ వాక్యశేషేణోపోద్బలితా “యత్ర క్వచన వర్షతి” ఇత్యేతేన తస్మాదభ్యవహార్యం వ్రీహియవాద్యేవాత్రాద్భ్యో జాయత ఇతి వివక్షితమ్ । కార్ష్ణ్యమపి హి సమ్భవతి కస్యచిదదనీయస్య । నహి పృథివ్యపి కృష్ణా, లోహితాదిరూపాయా అపి దర్శనాత్ । తతశ్చ శ్రుత్యన్తరేణ “అద్భ్యః పృథివీ పృథివ్యా ఓషధయః”(తై. ఉ. ౨ । ౧ । ౧) ఇత్యాదినా విరోధ ఇతి పూర్వః పక్షః । శ్రుత్యోర్విరోధే వస్తుని వికల్పానుపపత్తేరన్యతరానుగుణతయాన్యతరా నేతవ్యా । తత్ర కిమ్ “అద్భ్యః పృథివీ” ఇతి పృథివీశబ్దోఽన్నపరతయా నీయతాముత “అన్నమసృజన్త”(ఛా. ఉ. ౬ । ౨ । ౪) ఇత్యన్నశబ్దః పృథివీపరతయేతి విశయే, మహాభూతాధికారానురోధాత్ప్రాయికకృష్ణరూపానురోధాచ్చ “తద్యదపాం శర ఆసీత్”(బృ. ఉ. ౧ । ౨ । ౨) ఇతి చ పునః శ్రుత్యనురోధాచ్చ వాక్యశేషస్య చాన్యథాప్యుపపత్తేరన్నశబ్దోఽన్నకారణే పృథివ్యామితి రాద్ధాన్తః ॥ ౧౨ ॥