భామతీవ్యాఖ్యా
వేదాన్తకల్పతరుః
 

చరాచరవ్యపాశ్రయస్తు స్యాత్తద్వ్యపదేశో భాక్తస్తద్భావభావిత్వాత్ ।

దేవదత్తాదినామధేయం తావజ్జీవాత్మనో న శరీరస్య, తన్నామ్నే శరీరాయ శ్రాద్ధాదికరణానుపపత్తేః । తన్మృతో దేవదత్తో జాతో దేవదత్త ఇతి వ్యపదేశస్య ముఖ్యత్వం మన్వానస్య పూర్వః పక్షః, ముఖ్యత్వే శాస్త్రోక్తాముష్మికస్వర్గాదిఫలసమ్బన్ధానుపపత్తేః శాస్త్రవిరోధాల్లౌకికవ్యపదేశో భాక్తో వ్యాఖ్యేయః । భక్తిశ్చ శరీరస్యోత్పాదవినాశౌ తతస్తత్సంయోగ ఇతి । జాతకర్మాది చ గర్భబీజసముద్భవజీవపాపప్రక్షయార్థం, న తు జీవజన్మజపాపక్షయార్థమ్ । అత ఎవ స్మరన్తి “ఎవమేనః శమం యాతి బీజగర్భసముద్భవమ్” ఇతి । తస్మాన్న శరీరోత్పత్తివినాశాభ్యాం జీవజన్మవినాశావితి సిద్ధమ్ । ఎతచ్చ లౌకికవ్యపదేశస్యాభ్రాన్తిమూలత్వమభ్యుపేత్యాధికరణమ్ । ఉక్తా త్వధ్యాసభాష్యేఽస్య భ్రాన్తిమూలతేతి ॥ ౧౬ ॥

చరాచరవ్యాపాశ్రయస్తు స్యాత్తద్వ్యపదేశో భాక్తస్తద్భావభావిత్వాత్॥౧౬॥ ఎవం తావత్తత్పదవాచ్యకారణత్వనిర్ణయాయ భూతోత్పత్తిశ్రుతివిరోధో నిరస్తః । ఇదానీమాపాదసమాప్తేస్త్వంపదార్థశుధ్ద్యై జీవవిషయశ్రుతికలహో వారయిష్యతే । యదీన్ద్రియోత్పత్తిర్న భూతోత్పత్తిక్రమమన్యథయతి , తర్హి జీవోత్పత్తిస్తమన్యథయేదితి శఙ్కాయాం సైవ నాస్తి , కుతః కలహః ? ఇతి ప్రతిపాదనాదవాన్తరసంగతిః । ఇహ జీవజనననిధననిమిత్తశ్రాద్ధవైశ్వానరీయేష్ఠ్యాదిశాస్త్రాణాం చ జీవనిత్యత్వశాస్త్రాణాం చావిరోధః సాధ్యతే । దేవదత్తాదినామ్నో దేహవాచకత్వాత్కథం భాష్యే జాతో దేవదత్త ఇత్యాదివ్యపదేశాజజీవజన్మశఙ్కాఽత ఆహ –

దేవదత్తాదీతి ।

తన్మృత ఇతి ।

తదితి తస్మాదర్థే ।

దేహేన సహాత్మనాశే శ్రాద్ధాదివిధివైయర్థ్యాత్ స్థాయ్యాత్మేతి సిద్ధాన్తయతి –

ముఖ్యత్వ ఇతి ।

భక్తిర్గుణయోగః తత్సంయోగ ఇత్యన్వయః । శరీరోత్పాదవినాశౌ స్త ఇతి శేషః॥

ఇతి దశమం చరాచరవ్యపాశ్రయాధికరణమ్॥