జ్ఞోఽత ఎవ॥౧౮॥ ఆత్మైవాస్య జ్యోతిరిత్యాదిశ్రుతీనాం పశ్యంశ్చక్షుః శృణ్వన్ శ్రోత్రమిత్యాదిశ్రుతిభిర్జీవస్యాగన్తుకజ్ఞానత్వవాదినీభిర్విరోధః పరిహ్రియతే । ప్రాగుక్తజీవానుత్పత్తిహేతుమ్ ఉపాదాయ స్వప్రకాశత్వసాధనాత్ సంగతిః సూత్రభాష్యయోరేవ స్పష్టా । అనుత్పత్తౌ హి స్వప్రకాశం బ్రహ్మైవోపహితం జీవ ఇతి తత్ర స్వప్రకాశతా । న చైవం గతార్థత్వమ్ ; అనుత్పన్నస్యాపి జీవస్యానిత్యజ్ఞానత్వశ్రుతివశాద్ బ్రహ్మాన్యత్వశఙ్కోపపత్తేర్బ్రహ్మైక్యయోగ్యత్వాయ జీవస్యేహ స్వప్రకాశత్వం సమర్థ్యతే । ఉత్తరేణ స్వాభావికాణుత్వనిరాసేన వస్తుతో మహత్పరిమాణం చైతన్యాదీషద్బహిష్ఠం సాధయిష్యతే । తతోఽధికరణత్రయేణ తతోఽపి బహిష్ఠం కర్తృత్వం బుద్ధికర్తృత్వవ్యావర్తనేనాఽఽత్మనాధ్యస్తముపపాదయిష్యతే । ఎవం జ్ఞానయోగ్యత్వస్య జీవస్య బ్రహ్మణైక్యమ్ అశ (బ్ర.అ.౨.పా.౩.సూ.౪౩) ఇత్యత్ర వక్ష్యతే । ఇత్యాపాదసమాప్తి సంగతయః । అనిత్యజ్ఞానత్వే యుక్తిమప్యాహ –

కర్మణా హీత్యాదినా ।

యది జీవానాం స్వభావికీ జ్ఞానశక్తిర్న స్యాత్ , తర్హి ఇన్ద్రియాదిసన్నికర్షేఽపి న జానీరన్నాకాశవన్న చైవమిత్యాహ –

న తు వ్యోమ్న ఇవేతి ।

నను జీవస్వరూపేఽస్తి విశేషః , శక్తావపి తుల్యమితి చేద్ , న ; కార్యనియమాయ శక్తేః పితృత్వాదివదసాదారణ్యకల్పనాదిత్యర్థః । వ్యతిరేకవ్యాప్తిపూర్వకమాత్మస్వప్రకాశత్వేఽనుమానమాహ –

యదాగన్తుకజ్ఞానమిత్యాదినా ।

వ్యాఖ్యాతా ఎతే గ్రన్థా బౌద్ధాధికరణే ।

యదుక్తమసతి కర్మణి న చైతన్యమితి తత్రాహ –

తస్మాద్ వృత్తయ ఇతి ।

అత ఎవ పశ్యంశ్చక్షురిత్యాదిషు శ్రుతయో దత్తవిషయాః॥౧౮॥

ఇతి ద్వాదశం జ్ఞాధికరణమ్॥