ನನು ಭಾಷ್ಯವ್ಯಾಖ್ಯಾಮಾರಭ ಇತ್ಯುಕ್ತಮಯುಕ್ತಮ್ ; ಭಾಷ್ಯಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಪ್ರತಿಪಾದಕತ್ವಸ್ಯಾಭಾವಾದೇವ ಭಾಷ್ಯತ್ವಾಭಾವಾತ್ ಯುಷ್ಮದಸ್ಮದಿತ್ಯಾದೇರಿತಿ ತತ್ರಾಹ -

ಯುಷ್ಮದಸ್ಮದಿತಿ ।

ಯುಷ್ಮದಸ್ಮದಿತ್ಯಾದಿಲೋಕವ್ಯವಹಾರ ಇತ್ಯಂತಂ ಕಸ್ಮಾದ್ ಭಾಷ್ಯಂ ಭವೇದಿತ್ಯಪೇಕ್ಷಾಯಾಮಾಹ -

ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ವಿಷಯಂ ಪ್ರಯೋಜನಂ ಚ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತಿ ।

ಸೂತ್ರಸಂದರ್ಭಲಕ್ಷಣಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಯದ್ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನಂಯಮ್ ಇತಿ ಯತ್ ತಸ್ಯ ಹೇತುಃ ಬಂಧಸ್ಯಾಧ್ಯಾಸಾತ್ಮಕತ್ವಂ ತದಭಿಧಾನೇನ ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನೇ ತಾತ್ಪರ್ಯೇಣ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಬಂಧಸ್ಯ ಅಧ್ಯಾಸಾತ್ಮಕತ್ವಂ ಹೇತುತ್ವೇನೋಚ್ಯಮಾನಮಸಿದ್ಧಂ ಕಥಂ ಸಿದ್ಧ್ಯಹೇತುವಾಚಕಂ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನಪರಂಅತ್ರ ತ್ರುಟಿಃ ದೃಶ್ಯತೇ ಭಾಷ್ಯಂ ಭವೇದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಸ್ಯಾನರ್ಥಹೇತೋರಿತ್ಯನೇನೈಕವಾಕ್ಯತ್ವಾತ್ಭವೇತೀತಿ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಲಕ್ಷಣಾಸಂಭಾವನಾಪ್ರಮಾಣಭಾಷ್ಯತ್ರಯೇಣ ಸಿದ್ಧಮಧ್ಯಾಸಂ ಹೇತುತ್ವೇನಾನೂದ್ಯ ವಿಷಯಾದಿಸಾಧಕಂ ಭವತೀತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಹ -

ಅಸ್ಯ ಅನರ್ಥಹೇತೋರಿತಿ । ಹೇತೋರಿತ್ಯತ್ರ ತೋ ಇತಿ ನ ದೃಶ್ಯತೇ

ಪರ್ಯವಸ್ಯತ್ಅನಪರ್ಯವಸ್ಯದಿತಿ

ಅನೇನ ಏಕವಾಕ್ಯತಾಂ ಗಚ್ಛತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ವಿಷಯಾದಿಸಾಧಕತ್ವಂ ಭವತು, ತಥಾಪಿ ಭಾಷ್ಯತ್ವಂ ನ ಸಿದ್ಧ್ಯತಿ, ಸೂತ್ರಾರ್ಥಪ್ರತಿಪಾದಕತ್ವಾಭಾವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕಾಯಾಂ ತನ್ನಿರಾಸಾಯ ಆಹ -

`ಪ್ರಯೋಜನಂ ಚ ಸೂತ್ರೇಣ ಸೂತ್ರಿತೇ’ ಇತಿ ।

`ಅಥಾತೋ ಬ್ರಹ್ಮಜಿಜ್ಞಾಸಾ’ ಇತಿ ಸೂತ್ರೇಣ ಸೂತ್ರಿತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನೇ ಸೂತ್ರಾರ್ಥತ್ವೇನ ನ ದೃಶ್ಯೇತೇ, ಜಿಜ್ಞಾಸಾಕರ್ತವ್ಯತಾಯಾ ಏವ ಪ್ರತೀತೇರಿತಿ - ತತ್ರಾಹ -

ಅರ್ಥಾತ್ ಸೂತ್ರಿತೇ ಇತಿ ।

ಕಿಮತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಮಿತಿ - ತತ್ರಾಹ –

ಪ್ರಥಮಸೂತ್ರೇಣೇತಿ ।

ಪ್ರಥಮಸೂತ್ರತ್ವಾತ್ ಸೂತ್ರೇಸ್ತ್ರೇ ಇತಿ ಶ್ರೋತೃಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಂಗತ್ವೇನ ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನೇ ಸೂತ್ರಿತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಇತಿ ಶಬ್ದೋ ಯಸ್ಮಾದರ್ಥೇ, ಯಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಥಮಸೂತ್ರೇಣ ಸೂತ್ರಿತೇ ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತಿ । ಅರ್ಥಾತ್ ಸೂತ್ರಿತೇ ಚೇದ್ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನೇ ತರ್ಹಿ ಭಾಷ್ಯಕಾರೇಣ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಪ್ರತಿಪಾದನೀಯೇ, ನತ್ವಧ್ಯಾಸಾಭಿಧಾನಮುಖೇನಾರ್ಥಾತ್ ಪ್ರತಿಪಾದನೀಯೇ ಇತಿ - ತತ್ರಾಹ –

ಏತಚ್ಚೇತಿ ।

ಏತದ್ವಿಷಯಪ್ರಯೋಜನದ್ವಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಪ್ರದರ್ಶಯಿಷ್ಯಾಮಪಂಚಪಾದಿಕಾಯಾಮಿದಂ ನ ದೃಶ್ಯತೇ ಇತಿ ।

ಭಾಷ್ಯಕಾರೇಣೋಕ್ತಮಿತಿ ಪ್ರದರ್ಶಯಿಷ್ಯಾಮ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಭಾಷ್ಯಕಾರೇಣೋಕ್ತಂ ಚೇತ್ ಅಸ್ಮಾಭಿರೇವ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಶಕ್ಯಮ್ , ಕಿಮಿತಿ ಭವದ್ಭಿಃ ಪ್ರದರ್ಶ್ಯತ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ –

ಸ್ಪಷ್ಟಮಿತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಭಾಷ್ಯಕಾರಸ್ಯ ಅಸ್ಪಷ್ಟೋಕ್ತಿಲಕ್ಷಣದೂಷಣಮುದ್ಭಾವಿತಂ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ತೈರಪಿತೇರಪಿ ಇತಿ ಸ್ಪಷ್ಟಂ ಪ್ರದರ್ಶಿತಂ ವಯಂಮಯಮಿತಿ ದರ್ಶಯಿಷ್ಯಾಮ ಇತ್ಯಾಹ

ಸ್ಪಷ್ಟತರಮಿತಿ ।