நநு ஏவம் ஸதி வைபரீத்யமாபத்³யதே, ரஜதமவபா⁴ஸதே ஶுக்திராலம்ப³நம் இதி, நைதத் ஸம்வித³நுஸாரிணாம் அநுரூபம் । நநு ஶுக்தே: ஸ்வரூபேணாபி அவபா⁴ஸநே ஸம்வித்ப்ரயுக்தவ்யவஹாரயோக்³யத்வமேவ ஆலம்ப³நார்த²:, ஸைவ இதா³நீம் ரஜதவ்யவஹாரயோக்³யா ப்ரதிபா⁴ஸதே, தத்ர கிமிதி ஆலம்ப³நம் ந ஸ்யாத் ? அத² ததா²ரூபாவபா⁴ஸநம் ஶுக்தே: பாரமார்தி²கம் ? உதாஹோ ந ? யதி³ பாரமார்தி²கம், நேத³ம் ரஜதமிதி பா³தோ⁴ ந ஸ்யாத் நேயம் ஶுக்தி: இதி யதா² । ப⁴வதி ச பா³த⁴: । தஸ்மாத் ந ஏஷ பக்ஷ: ப்ரமாணவாந் । அத² ஶுக்தேரேவ தோ³ஷநிமித்தோ ரஜதரூப: பரிணாம உச்யதே, ஏதத³ப்யஸாரம் ; ந ஹி க்ஷீரபரிணாமே த³த⁴நி ‘நேத³ம் த³தி⁴’ இதி பா³தோ⁴ த்³ருஷ்ட: ; நாபி க்ஷீரமித³ம் இதி ப்ரதீதி:, இஹ து தது³ப⁴யம் த்³ருஶ்யதே । கிஞ்ச ரஜதரூபேண சேத் பரிணதா ஶுக்தி:, க்ஷீரமிவ த³தி⁴ரூபேண, ததா³ தோ³ஷாபக³மே(அ)பி ததை²வ அவதிஷ்டே²த । நநு கமலமுகுலவிகாஸபரிணாமஹேதோ: ஸாவித்ரஸ்ய தேஜஸ: ஸ்தி²திஹேதுத்வமபி த்³ருஷ்டம், தத³பக³மே புந: முகுலீபா⁴வத³ர்ஶநாத் , ததா² இஹாபி ஸ்யாத் , ந ; ததா² ஸதி தத்³வதே³வ பூர்வாவஸ்தா²பரிணாமபு³த்³தி⁴: ஸ்யாத் , ந பா³த⁴ப்ரதீதி: ஸ்யாத் । அத² புந: து³ஷ்டகாரணஜந்யாயா: ப்ரதீதேரேவ ரஜதோத்பாத³: இதி மந்யேத, ஏதத³பி ந ஸம்யகி³வ ; கத²ம் ? யஸ்யா: ப்ரதீதே: தது³த்பாத³: தஸ்யாஸ்தாவத் ந தத் ஆலம்ப³நம் ; பூர்வோத்தரபா⁴வேந பி⁴ந்நகாலத்வாத் , ந ப்ரதீத்யந்தரஸ்ய ; புருஷாந்தரப்ரதீதேரபி தத்ப்ரஸங்கா³த் । நநு கிமிதி புருஷாந்தரப்ரதீதேரபி தத்ப்ரஸங்க³: ? து³ஷ்டஸாமக்³ரீஜந்மநோ ஹி ப்ரதீதே: தத் ஆலம்ப³நம் , மைவம் ; ப்ரதீத்யந்தரஸ்யாபி தத்³வித⁴ஸ்ய ரஜதாந்தரோத்பாத³நேநைவ உபயுக்தத்வாத் ப்ரத²மப்ரத்யயவத் । அத: அநுத்பந்நஸமமேவ ஸ்யாத் । ததே³வம் பாரிஶேஷ்யாத் ஸ்ம்ருதிப்ரமோஷ ஏவ அவதிஷ்டே²த ॥
அந்யாகாரஜ்ஞாநமந்யாலம்ப³நம் வா வஸ்துநோ வஸ்த்வந்தராத்மநாவபா⁴ஸோ வா அந்யதா²க்²யாதிரிதி விகல்ப்ய ப்ரத²மம் தூ³ஷயதி -
நந்வேவம் ஸதி வைபரீத்யமிதி ।
ரஜஜ்ஞாநேதிரஜதஜ்ஞாநக³தரஜதாகாரஸ்ய ஶுக்திகா பி³ம்ப³பூ⁴தேத்யாலம்ப³நஶப்³த³ஸ்யைகோ(அ)ர்த²: । ரஜதஜாத்யாகாரஜ்ஞாநஸ்ய ஶுக்திவ்யக்தே: பர்யவஸாநபூ⁴மித்வமந்யோ(அ)ர்த²: । தது³ப⁴யம் யதா²ஜ்ஞாநமர்த²மப்⁴யுபக³ச்ச²தாம் வைபரீத்யமாபத்³யத இதி பா⁴வ: ।
ஜ்ஞாநக³தாகாரம் ப்ரதி பி³ம்ப³த்வம் பர்யவஸாநபூ⁴மித்வம் வா நாலம்ப³நத்வம், கிந்து ஜ்ஞாநப்ரயுக்தவ்யவஹாரவிஷயத்வம் ததா³லம்ப³நத்வமிதி சோத³யதி -
நநு ஶுக்தே: ஸ்வரூபேணாபீதி ।
அத்ர ஶுக்தித⁴ர்மிணோத⁴ர்மிணீ இதி ரஜதஜ்ஞாநாலம்ப³நம் ப⁴விதுமர்ஹதி, தஜ்ஜ்ஞாநப்ரயுக்தவ்யவஹாரவிஷயத்வாத் , ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யநுமாநமுக்தம் த்³ரஷ்டவ்யம் ।
த்³ரவ்யஜ்ஞாநாத்³ த்³ரவ்யே ஆதீ³யமாநே கு³ணோ(அ)ப்யாதீ³யதே, ததா²பி ந த்³ரவ்யஜ்ஞாநஸ்ய கு³ணாலம்ப³நத்வம் த்³ருஷ்டமித்யபி⁴ப்ராயேண சோத்³யமாநோசோத்³யமநாத்³ருத்ய ? த்³ருஶ்யவஸ்துநோ வஸ்த்வந்தராத்மநாவபா⁴ஸோ(அ)ந்யதா²க்²யாதிரிதி பக்ஷம் விகல்ப்ய தூ³ஷயதி -
அத² ததா²ரூபாவபா⁴ஸநமிதி ।
ரூப்யாக்²யவஸ்த்வந்தராத்மநாவபா⁴ஸநமித்யர்த²: । ததா²ரூபாவபா⁴ஸநம் ஶுக்தே: பாரமார்தி²கமுத நேத்யந்வய: ।
அஸத: க்²யாத்யயோகா³த் ஸத்ஸம்வித்திவிரோத⁴தோ(அ)நாஶ்வாஸாச்ச த்³விதீயவிகல்போ(அ)நுபபந்ந இதி மத்வா ஆஹ -
ஆஹோ இதி ।
விரோதி⁴ஶுக்த்யாத்மத்வஜ்ஞாநாத்³பா³த⁴ இத்யாஶங்க்ய இத³ம் ரஜதமிதி ரஜதாத்மத்வஜ்ஞாநே ஶுக்த்யாத்மத்வஸ்ய யதா² ந பா³த⁴: தத்³வத³பா³த⁴ இத்யாஹ -
நேயம் ஶுக்திரிதி ।
யதே²தி ।
அந்யதா² பரிணதே வஸ்துநி ஜ்ஞாநமந்யதா²க்²யாதிரிதி விகல்பவிகல்ப்யமநூத்³யமநூத்³ய தூ³ஷயதி -
அத² ஶுக்தேரேவேதி ।
விரோதி⁴ஶுக்த்யாத்மத்வஜ்ஞாநே நேத³ம் ரஜதமிதி பா³த⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய க்ஷீரஸ்ய த³தி⁴ரூபபரிணாமே புநர்விரோதி⁴க்ஷீராத்மத்வஜ்ஞாநம் யதா² ந ப⁴வதி ததா² விரோதி⁴ஶுக்த்யாத்மத்வஜ்ஞாநமபி ந ப⁴வேதி³த்யாஹ -
நாபி க்ஷீரமித³மிதீதி ।
ரஜதஸ்ய ஶுக்திபரிணாமத்வம் மாயாவாதி³நா த்வயா அங்கீ³க்ருதமித்யாஶங்க்ய அவித்³யாவிஶிஷ்டஶுக்திபரிணாமத்வாப்⁴யுபக³மாத் அவித்³யாபாயே ரூப்யம்மத்ராக்ஷேபக³ச்ச²தி இதி மத்பக்ஷே(அ)பக³ச்ச²தி, த்வத்பக்ஷே து ஶுக்திபரிணாமத்வமேவேதி நாபக³ச்சே²தி³தி மத்வா ஆஹ –
க்ஷீரமிவேதி ।
நால்பத்³வாரேண இதிநாலத்³வாரேண பத்³மத³லம் ப்ரவிஷ்டா ஜலபி³ந்த³வ:பத்³மாந் இதி பத்³மாநாம் முகுலீபா⁴வம் ஜநயந்தி, ஆதி³த்யகிரணேந பீதத்வாத் விரலபூ⁴தத்வாத் பி³ந்து³பி⁴ர்த³லாநாம் க³ட⁴தா இதிகா³ட⁴தாலக்ஷணவிகாஸோ ப⁴வதி । புநரபி த³லே அப்³பி³ந்தூ³நாமநுப்ரவேஶாத் த³லாநாம் பீநத்வஸத்வேந முகுலதா ப⁴வதி । அதோ விரோதி⁴முகுலபரிணாமாத்³விகாஸவிச்சே²த³:, நத்வாதி³த்யகிரணாபாயாதி³தி பரிஹாரம் ஹ்ருதி³ஸ்த²மநுக்த்வா பரிணாமே தூ³ஷணாந்தரமாஹ -
ததா² ஸதீதி ।
முகுலமேவ விகஸிதம் ப⁴வதீதி ப்ரதீதிவத் ஶுக்தீ ரூப்யம் ப⁴வதீதி ப்ரதீதி: ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।
ரஜதஸ்ய ஶுக்திபரிணாமத்வம் மா பூ⁴த் பு³த்³தி⁴பரிணாபரிணாமித்வமிதிமத்வம் ஸ்யாதி³த்யந்யதா²க்²யாதிவாதி³விஶேஷ: ஆத்மக்²யாதிவாதீ³ வா ஶங்கதே -
அத² புநரிதி ।
பி⁴ந்நகாலத்வாதி³தி ।
ஏககாலத்வாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
ப்ரதீத்யந்தரக³தோத்பாத³நவ்யாபாரஸ்ய ரஜதாந்தரோத்பத்தாவுபயுக்தத்வே(அ)பி போ³த⁴நவ்யாபாரேண பூர்வரஜதம் ப்ரதி போ³த⁴கமஸ்த்விதி - நேத்யாஹ –
ப்ரத²மப்ரத்யயவதி³தி ।
பக்ஷாந்தரம் நிராக்ருத்ய அக்²யாதிவாதீ³ ஸ்வபக்ஷமுபஸம்ஹரதி -
ததே³வமிதி ।