நநு ரஜதே ஸம்வித் , ஸம்விதி³ ரஜதமிதி பரஸ்பராதி⁴ஷ்டா²நோ ப⁴விஷ்யதி, பீ³ஜாங்குராதி³வத் , நைதத் ஸாரம் ; ந தத்ர யதோ பீ³ஜாத் யோ(அ)ங்குர: தத ஏவ தத்³பீ³ஜம் , அபி து அங்குராந்தராத் , இஹ புந: யஸ்யாம் ஸம்விதி³ யத் ரஜதமவபா⁴ஸதே, தயோரேவேதரேதராத்⁴யாஸ:, ததோ து³ர்க⁴டமேதத் । பீ³ஜாங்குராதி³ஷ்வபி ந பீ³ஜாங்குராந்தரபரம்பராமாத்ரேண அபி⁴மதவஸ்துஸித்³தி⁴: ; ப்ரதீதிதோ வஸ்துதஶ்சாநிவ்ருத்தாகாங்க்ஷத்வாத் , ததா² ச ‘குத இத³மேவம்’ இதி பர்யநுயோகே³ ‘த்³ருஷ்டத்வாதே³வம்’ இதி தத்ர ஏவ தூ³ரம் வா பரிதா⁴வ்ய ஸ்தா²தவ்யம் ; அந்யதா² ஹேதுபரம்பராமேவாவலம்ப்³ய க்வசித³ப்யநவதிஷ்ட²மாநோ நாநவஸ்தா²தோ³ஷமதிவர்தேத । அபி ச ந க்வசிந்நிரவதி⁴கோ ‘ந’ இத்யேவ பா³தா⁴வக³மோ த்³ருஷ்ட:, யத்ராப்யநுமாநாதா³ப்தவசநாத்³வா ந ஸர்ப: இத்யேவாவக³ம:, தத்ராபி ‘கிம் புநரித³ம் ? ’ இத்யபேக்ஷாத³ர்ஶநாத் புரோ(அ)வஸ்தி²தம் வஸ்துமாத்ரமவதி⁴ர்வித்³யதே । ப்ரதா⁴நாதி³ஷ்வபி ஜக³த்காரணே த்ரிகு³ணத்வாதி³பா³த⁴: அதி⁴க³தாவதி⁴ரேவ । அத²வா ஸர்வலோகஸாக்ஷிகமேதத் கேஶோண்ட்³ரகாதா³வபி தத்³பா³தே⁴ தத³நுஷங்க³ ஏவ போ³தே⁴ பா³த்⁴யதே, ந போ³த⁴: । அத: தத³வதி⁴: ஸர்வஸ்ய பா³த⁴: ; தேந தந்மாத்ரஸ்ய பா³தா⁴பா⁴வாத் , ஸ்வதஶ்ச விஶேஷாநுபலப்³தே⁴: கூடஸ்தா²பரோக்ஷைகரஸசைதந்யாவதி⁴: ஸர்வஸ்ய பா³த⁴: । நாப்யத்⁴யஸ்தமப்யஸதே³வ ; ததா²த்வே ப்ரதிபா⁴ஸாயோகா³த் ॥
நநு ரஜதே ஸம்விதி³தி ।
ப்⁴ரமஸ்ய ஸாதி⁴ஷ்டா²நத்வே(அ)பி ந ஸத்யவஸ்துநோ(அ)தி⁴ஷ்டா²நத்வமிதி பா⁴வ: ।
அத்⁴யஸ்யமாநவ்யதிரேகேணாதி⁴ஷ்டா²நஸ்ய ஸித்³தி⁴ரபேக்ஷிதா, ஸாத⁴நஸித்³த⁴யேஸித்³த⁴யே த³ந்யோந்ய இதி அந்யோ(அ)ந்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வேநாந்யோ(அ)ந்யாதீ⁴நஸித்³தி⁴த்வ இதி தத்ராஹ –
பீ³ஜாங்குராதி³வதி³திதத்ர இதரேதராதி⁴ஷ்டா²நத்வே ஸதி இதரேதராபேக்ஷஸித்³த⁴த்வாத் ப³ஹ்வஸமஞ்ஜஸம் ஸ்யாதி³தி தத்ராஹ - பீ³ஜாங்குரவதி³தி விவரணே ।
ரஜதே தத்³விஷயஸம்வித்³ரஜதம் ச பூர்வஸ்யாம் ஸம்விதி³, ஸா ச ஸ்வவிஷயே, ஸ ச பூர்வஸ்யாம் ஸம்விதீ³தி ஸம்வித்³ரஜதயோரபி பீ³ஜாங்குரயோரிவ காரணபரம்பரா கல்ப்யேத்யாஶங்க்ய தத்ராப்யந்விதம்ருத்வகார்யாஸத்வாதே³ருபாதா³நத்வம் , பீ³ஜாதே³ஸ்து நிமித்ததா । அத: ஸம்வித்³ரஜதயோரபி நோபாதா³நகாரணகாரணத்வபரம்பரேதிபரம்பரேத்யாஹ -
பீ³ஜாங்குராதி³ஷ்வபீதி பீ³ஜாங்குராதி³பீதி ।
அபி⁴மதவஸ்துஸித்³தி⁴ரிதி ।
அநந்விதஸ்யோபாதா³நத்வே(அ)திப்ரஸங்கா³த் நோபாதா³நகாரணத்வஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।
ப்ரதீதிதோ வஸ்துதஶ்சேதி ।
அநந்விதயோரநயோ: கத²ம் கார்யகாரணதேத்யுக்தே பூர்வபீ³ஜாங்குரயோரிவேதி வக்தவ்யம் , தயோர்வா கத²மித்யுக்தே தத: பூர்வயோரிவேதி ஸத்தாநவஸ்தா²யா:, அநயோ: கார்யகாரணதா கத²ம் க³ம்யத இத்யுக்தே பூர்வபூர்வயோரிவேதி ப்ரதீத்யநவஸ்தா²யாஶ்ச ப்ரஸங்கா³தி³த்யர்த²: ।
ஸம்வித்³ரஜதயோரப்யதி⁴ஷ்டா²நாதி⁴ஷ்டே²யதயா நிமித்தநைமித்திகதேத்யாஶங்க்யாநயோர்பீ³ஜாங்குரயோ: கத²ம் நிமித்தநைமித்திகதேத்யுக்தே அஸ்மாத்³பீ³ஜாத³ஸ்யாங்குரஸ்ய ஜந்மத³ர்ஶநாத் தே³ஶகாலாந்தரஸ்த²பீ³ஜாங்குரயோரபி நிமித்தநைமித்திகதாகல்பநாத்³ருஷ்டிபரம்பரா இஹ து க்வாப்யத³ர்ஶநாத³ந்த⁴பரம்பரைவேதி ந நிமித்தநைமித்திகதாபீத்யாஹ -
ததா² ச குத இத³மேவமிதி ।
இத³மிதி ।
நிமித்த நைமித்திகத்வமித்யர்த²: ।
த்³ருஷ்டிபரம்பராம் த³ர்ஶயதி -
த்³ருஷ்டத்வாதே³வமிதி
அந்த⁴பரம்பராம் த³ர்ஶயதி -
நாநவஸ்தா²தோ³ஷமதிவர்தத இதி ।
ப்⁴ராந்திப்ரதிபந்நே யோம்(அ)ஶோ நிஷேதா⁴தி⁴கரணத்வேநாநிஷேத்⁴யோ ப⁴வதி தஸ்யாம்ஶஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வாத் பரத்ரேதி பத³மபேக்ஷ்யமித்யாஹ -
அபி சேத்யாதி³நா ।
நிரவதி⁴க இதி ।
இத³மிதி ।
நிஷேதா⁴தி⁴கரணாம்ஶமக்³ருஹீத்வேத்யர்த²: ।
அநுமாநாப்தவசநாப்⁴யாம் ஸர்பாபா⁴வவிஶிஷ்டமம்ஶாந்தரம் ந க்³ருஹ்யத இதி தத்ராஹ –
யத்ராபீதி ।
அத்ராநுமாநமிதி பாஷாணப்ரக்ஷேபாதி³நாப்யப்ரசலிதத்வலிங்க³ஜந்யஜ்ஞாநமுச்யதே ।
அவதி⁴ர்வித்³யத இதி ।
அபா⁴வவிஶிஷ்டவஸ்துமாத்ரம் க்³ருஹ்யதே, விஶேஷாகாங்க்ஷாத³ர்ஶநாதி³த்யர்த²: ।
ப்ரதா⁴நம் நாஸ்தீத்யாதௌ³ ந தத³பா⁴வவிஶிஷ்டவஸ்த்வந்தரம் க்³ருஹ்யதே, தேஷாமந்யத்ராநத்⁴யஸ்தத்வாதி³தி தத்ராஹ –
ப்ரதா⁴நாதி³ஷ்வபீதி ।
ஜக³த்காரணம் ஸ்வதந்த்ரம் த்ரிகு³ணமநேகம் பரிச்சி²ந்நம் ச ந ப⁴வதீதி பா³தா⁴த³வதி⁴ரஸ்தீத்யர்த²: ।
ஸர்வலோகஸாக்ஷிகமேததி³தி ।
ஸர்வலோகஸ்ய த்³ருஶ்யஸ்ய ஸாக்ஷ்யேவ ஸாக்ஷீ யஸ்ய ததே³தத் । த்ராத்யாதி³ இதிப்⁴ராந்த்யாதி³, ஸர்வலோகஸாக்ஷிசைதந்யே(அ)த்⁴யஸ்தம் நிஷேதா⁴வஸ்தா²யாம் சைதந்யாவதி⁴கம் சேத்யர்த²: ।
சைதந்யஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வே அவதி⁴த்வே ச ஸ்வீக்ருதே கிம் ப்ரயோஜநமித்யாஶங்க்ய நிரதி⁴ஷ்டா²நத்வேந நிரவதி⁴கத்வேந ச ஶங்கிதகேஶோண்ட்³ரகாதா³வப்யதி⁴ஷ்டா²நாவதி⁴ஸித்³தி⁴: ப்ரயோஜநமித்யாஹ –
கேஶோண்ட்³ரகாதா³வபீதி ।
ரூப்யாத்⁴யக்ஷஸ்ய ருப்யாத்⁴யாஸஸ்ய ? பா³த்⁴யத்வாத் தத்ஸாத⁴கஸாக்ஷிசைதந்யஸ்யாபி பா³த்⁴யத்வமிதி நேத்யாஹ -
தத்³பா³தே⁴ தத³நுஷங்க³ ஏவேதி ।
அதி⁴ஷ்டா²நத்வாத் ஸம்ப³ந்த⁴ ஏவ பா³த்⁴ய இதி பா⁴வ: ।
ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி -
தேந தந்மாத்ரஸ்யேதி ।
சிந்மாத்ரஸ்யேத்யர்த²: ।
ரூப்யஸ்மரணம் பா³த்⁴யம் பரிச்சி²ந்நத்வாத் ரூப்யவத் இத்யாஶங்க்ய ஸ்வதோ ந பே⁴த³ இத்யாஹ –
ஸ்வதஶ்சேதி ।
பா³த்⁴யஸம்ப³ந்த⁴ஸம்ப³ந்தி⁴த்வாத் ரூப்யவத் பா³த்⁴யமித்யாஶங்க்ய ஸம்ப³ந்தி⁴ரூபேண பரிணாமித்வாபா⁴வாத் ஸம்ப³ந்தி⁴த்வமஸித்³த⁴மித்யாஹ –
கூடஸ்தே²தி ।
கூடஸ்த²த்வே ஹேதுமாஹ –
அபரோக்ஷைகரஸேதி ।
ரூப்யஸ்ய ஶூந்யத்வம் நிரதி⁴ஷ்டா²நத்வம் ச ஶூந்யவாதீ³ மந்யதே, தத்ர ஸாதி⁴ஷ்டா²நத்வம் ப்ரஸாத்⁴ய ஶூந்யத்வம் நிராசஷ்டே -
நாப்யத்⁴யஸ்தமப்யஸதே³வேத்யாதி³நா ।
ப்ரதிபா⁴ஸாயோகா³தி³த்யத்ர ஸ்பஷ்டாவபா⁴ஸ: ப்ரதிபா⁴ஸ:, ரூப்யமிதி ப்ரவிவிப⁴க்தேதிப்ரவிப⁴க்தரூபேணாவபா⁴ஸ: ப்ரதிபா⁴ஸ இதி ச நிர்வசநம் த்³ரஷ்டவ்யம் । ரூப்யமிதி விப⁴க்தரூபேணாபரோக்ஷத்வேந ச ப்ரதீத்யயோகா³தி³த்யர்த²: ।