நநு ஸர்வமேவேத³மஸதி³தி ப⁴வதோ மதம் । க ஏவமாஹ ? அநிர்வசநீயாநாத்³யவித்³யாத்மகமித்யுத்³கோ⁴ஷிதமஸ்மாபி⁴: । அத² புநர்வித்³யோத³யே அவித்³யாயா நிருபாக்²யதாமங்கீ³க்ருத்யாஸத்த்வமுச்யேத, காமமபி⁴தீ⁴யதாம் । ததா² ச பா³த⁴கஜ்ஞாநம் ‘நேத³ம் ரஜதம்’ இதி விஶிஷ்டதே³ஶகாலஸம்ப³த்³த⁴ம் ரஜதம் விலோபயதே³வோதே³தி, ந தே³ஶாந்தரஸம்ப³ந்த⁴மாபாத³யதி ; ததா²(அ)நவக³மாத் । ததா² ச தூ³ரவர்திநீம் ரஜ்ஜும் ஸர்பம் மந்யமாநஸ்ய நிகடவர்திநா(அ)(அ)ப்தேந ‘நாயம் ஸர்ப:’ இத்யுக்தே ஸர்பாபா⁴வமாத்ரம் ப்ரதிபத்³யதே, ந தஸ்ய தே³ஶாந்தரவர்தித்வம் ; தத்ப்ரதிபத்தாவஸாமர்த்²யாத் வாக்யஸ்ய । நார்தா²பத்த்யா ; இஹ ப⁴க்³நக⁴டாபா⁴வவத் தாவந்மாத்ரேணாபி தத்ஸித்³தே⁴: । யத்ராபி ஸர்பபா³த⁴பூர்வகோ ரஜ்ஜுவிதி⁴ரக்ஷஜந்ய: தாத்³ருஶவாக்யஜந்யோ வா, தத்ராபி ஸ ஏவ ந்யாய: ; ததா²(அ)நவக³மாத் , ததே³வம் ந க்வசிந்நிரதி⁴ஷ்டா²நோ(அ)த்⁴யாஸ: ? தஸ்மாத் ஸாதூ⁴க்தம் பரத்ர இதி ॥ யத்³யேவம் ‘பரத்ர பூர்வத்³ருஷ்டாவபா⁴ஸ:’ இத்யேதாவத³ஸ்து லக்ஷணம், ததா²வித⁴ஸ்ய ஸ்ம்ருதிரூபத்வாவ்யபி⁴சாராத் , ஸத்யம் ; அர்த²லப்⁴யஸ்ய ஸ்ம்ருதித்வமேவ ஸ்யாத் , ந ஸ்ம்ருதிரூபத்வம் । ந ச ஸ்ம்ருதிவிஷயஸ்யாத்⁴யாஸத்வமித்யுக்தம் । யத்³யேவமேதாவத³ஸ்து லக்ஷணம் பரத்ர ஸ்ம்ருதி ரூபாவபா⁴ஸ: இதி, தத்ர பரத்ரேத்யுக்தே அர்த²லப்⁴யஸ்ய பராவபா⁴ஸஸ்ய ஸ்ம்ருதிரூபத்வம் விஶேஷணம், ந ஹி பரஸ்யாஸம்ப்ரயுக்தஸ்ய பூர்வத்³ருஷ்டத்வாபா⁴வே ஸ்ம்ருதிரூபத்வஸம்ப⁴வ:, ஸத்யம் ; விஸ்பஷ்டார்த²ம் பூர்வத்³ருஷ்டக்³ரஹணமிதி யதா²ந்யாஸமேவ லக்ஷணமஸ்து ।
ததா² ச லோகே அநுப⁴வ:
இத்யுதா³ஹரணத்³வயேந லௌகிகஸித்³த⁴மேவேத³மத்⁴யாஸஸ்ய ஸ்வரூபம் லக்ஷிதம், கிமத்ர யுக்த்யா ? இதி கத²யதி —
ஶுக்திகா ஹி ரஜதவத³வபா⁴ஸதே இதி ॥
அத்⁴யஸ்தமித³ம் ஸர்வமஸதே³வேதி தே(அ)பி மதம் இதி சோத³யதி -
நந்விதி ।
ஸத்³விலக்ஷணமித்யுக்தத்வாத³ர்தா²ஸத்வமுக்தமித்யாஶங்க்யாஸத்³விலக்ஷணத்வமப்யுக்தமித்யாஹ -
அநிர்வசநீயாவித்³யாத்மகமிதி இதி ।
ப்ராக் அநிர்வசநீயத்வே(அ)பி பா³தா⁴தூ³ர்த்⁴வம் ரூப்யாதே³: ஶூந்யத்வமாஶங்க்ய ததி³ஷ்டமேவ க⁴டாதீ³நாமபி ஸமாநத்வாதி³த்யாஹ -
அத² புநரிதி ।
ஸர்வஸ்ய நாஶாதூ³ர்த்⁴வம் ஶூந்யத்வே(அ)பி ப்⁴ரமக்³ருஹீதஸ்ய பா³தா⁴தூ³ர்த்⁴வம் ஶூந்யதாப்⁴யுபக³மோ ந யுக்தோ(அ)ந்யத்ர ஸத்வாதி³த்யாஶங்க்ய ந தாவத்³பா³த⁴கஜ்ஞாநாத³ந்யத்ர ஸத்வஸித்³தி⁴ரித்யாஹ -
ததா² சேதி ।
ததா²நவக³மாதி³தி ।
முக²ம் த³ர்பணஸ்த²ம் ந ப⁴வதி, கிந்து க்³ரீவாஸ்த²மிதிவத் ரஜதமித³ம் ந ப⁴வதி கிந்து தே³ஶாந்தரே பு³த்³தௌ⁴வேத்யநவக³மாதி³த்யர்த²: ।
ப்ரத்யக்ஷபா³த⁴ஸ்ய தே³ஶாந்தரே ரூப்யாதி³ஸத்வபோ³த⁴கத்வஶங்காயாமபி வாக்யஜந்யபா³த⁴கஜ்ஞாநஸ்ய போ³த⁴கத்வஶங்காபி நாஸ்தி, தே³ஶாந்தரீயஸத்வவாசிஶப்³தா³பா⁴வாதி³த்யாஹ -
ததா² ச தூ³ரவர்திநீமிதி ।
மா பூ⁴த்³பா³த⁴கஜ்ஞாநாத³ந்யத்ர ஸத்வாவக³ம:, கிந்த்விஹ நிஷேதா⁴ந்யதா²நுபபத்த்யா அந்யத்ர ஸத்வஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்ய வ்யபி⁴சாரமாஹ –
நார்தா²பத்த்யேதி ।
ப்ரதீதிஸித்³த்⁴யர்த²ம் புரோதே³ஶே அந்யத்ர வா ரூப்யஸ்ய ந ஸத்தாபேக்ஷா, அத்ரைவாவித்³யாவிலாஸஸத்³பா⁴வமாத்ரேண ப்ரதீதிஸித்³தே⁴ரித்யாஹ -
தந்மாத்ரேணேதிதாவந்மாத்ரேணாபி தத்ஸித்³தே⁴ரிதி ।
யதா³ நாயம் ஸர்ப இத்யபா⁴வமாத்ரப்ரதிபத்திரபி ந தே³ஶாந்தரே ஸர்பத்வம் க³மயதி ததா³ ரஜ்ஜுரியமித்யதி⁴ஷ்டா²நே பர்யவஸிதா ப்ரதிபத்தி: தே³ஶாந்தரே ஸத்வம் ந போ³த⁴யதீதி கிமு வக்தவ்யம் இத்யாஹ –
யத்ராபீதி ।
பூர்வத்³ருஷ்டாவபா⁴ஸ இதி பா⁴ஷ்யேண பூர்வத³ர்ஶநஸம்பே⁴த³ம் விநா பூர்வத்³ருஷ்டஸ்ய ஸம்ஸ்காரநிர்மிததயா பூர்வத்³ருஷ்டஸஜாதீயஸ்ய ரூப்யாதே³ரவபா⁴ஸ இத்யுக்தே தஸ்ய ஸ்ம்ருதிரூபத்வமுக்தம் ப⁴வத்யத: ஸ்ம்ருதிரூப இதி ப்ருத²ங் ந வக்தவ்யமித்யாஹ –
ததா²வித⁴ஸ்யேதி ।
அர்த²லப்⁴யஸ்ய ஸ்ம்ருதித்வமேவ ஸ்யாத் இத்யர்த²லப்⁴யஸ்ய ஸ்ம்ருதிரூபஸ்ய விகலஸ்ம்ருதித்வஶங்கா ஸ்யாத் । பூர்வாநுப⁴வஸம்பி⁴ந்நவிஷயத்வாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
ஸ்ம்ருதித்வமஸ்த்விதி, நேத்யாஹ -
ந ச ஸ்ம்ருதிவிஷயஸ்யேதி ।
பரத்ரேதி ।
ஸம்ப்ரயுக்தஸ்யாபி⁴தா⁴நாத³ர்தா²தா³க³தம் பரஸ்யேதி பத³மஸம்ப்ரயுக்தமபி⁴த⁴த்த இத்யாஹ –
அஸம்ப்ரயுக்தஸ்யேதி ।
பூர்வத்³ருஷ்டத்வாபா⁴வ இதி ।
பூர்வத்³ருஷ்டார்த²ஸம்ஸ்காரஜந்யதயா பூர்வத்³ருஷ்டஸஜாதீயார்த²த்வாபா⁴வ இத்யர்த²: ।
விஸ்பஷ்டார்த² இதி ।
ஸம்ஸ்காரஜந்யத்வமேவ ஸ்ம்ருதிரூபஶப்³தோ³க்தஸ்ம்ருத்யா ஸாத்³ருஶ்யம் ந பூர்வாநுப⁴வஸம்பே⁴த³ இதி ஸ்பஷ்டீகரணார்த²மித்யர்த²: ।
லோகஸித்³த⁴மேவேத³மிதி ।
யல்லக்ஷிதம் ஸத்யமித்²யாவஸ்துஸம்பே⁴தா³த்மகமித³மத்⁴யாஸரூபம் தல்லோகஸித்³த⁴மேவ ஸத்யமித்²யாவஸ்து ஸம்பே⁴த³ரூபமித்யத்ர ந யுக்த்யபேக்ஷேத்யர்த²: ।
யுக்திரிதி ।
ஸத்யஸ்ய வஸ்துநோ மித்²யாவஸ்து ஸம்பே⁴தா³வபா⁴ஸோ(அ)த்⁴யாஸ:, அந்யதா² ஶுக்லோ க⁴ட இத்யாதி³ஜ்ஞாநேஷ்வபி ப்⁴ரமத்வப்ரஸங்கா³தி³த்யேஷோஇத்யேவோச்யதே ? ச்யதே ।
ததா² ச லோகேத்யாதி³லோகேநுப⁴வ இத்யாதி³ பா⁴ஷ்யஸ்ய - பா⁴ஷ்யஸ்ய தாத்பர்யமுக்த்வா ததே³கதே³ஶமாக்ஷேபஸமாதா⁴நாயோபாத³த்தே -
ஶுக்திகா ரஜதவத³வபா⁴ஸத இதி ।