ನನು ‘ಅಹಮಿ’ತಿ ಯದಿ ದೇಹಸಮಾನಾಧಿಕರಣಃ ಪ್ರತ್ಯಯಃ, ನ ತರ್ಹಿ ತದ್ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಆತ್ಮಾ ಸಿಧ್ಯತಿ ; ಅನ್ಯಸ್ಯ ತಥಾಗ್ರಾಹಿಣಃ ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯಾಭಾವಾತ್ , ಆಗಮಾನುಮಾನಯೋರಪಿ ತದ್ವಿರೋಧೇ ಪ್ರಮಾಣತ್ವಾಯೋಗಾತ್ । ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾತ್ ತಸ್ಯ ನ ವಿರೋಧಃ ಇತಿ ಚೇತ್ , ಕುತಸ್ತರ್ಹಿ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಮ್ ? ಆಗಮಾದನುಮಾನಾದ್ವಾ ಅನ್ಯಥಾಽವಗಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ , ನೈತತ್ ; ಅನ್ಯೋಽನ್ಯಾಶ್ರಯತಾ ತಥಾ ಸ್ಯಾತ್ ಆಗಮಾನುಮಾನಯೋಃ ಪ್ರವೃತ್ತೌ ತನ್ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಂ ತನ್ಮಿಥ್ಯಾತ್ವೇ ತಯೋಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತಿ । ತಸ್ಮಾತ್ ದೇಹಾದಿವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಿಷಯ ಏವಾಯಮಹಂಕಾರಃ ಇತ್ಯಾತ್ಮವಾದಿಭಿರಭ್ಯುಪೇಯಮ್ ; ಅನ್ಯಥಾ ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿರಪ್ರಾಮಾಣಿಕೀ ಸ್ಯಾತ್ , ಅತೋ ಗೌಣೋ ಮನುಷ್ಯತ್ವಾಭಿಮಾನಃ । ಉಚ್ಯತೇ — ಯದ್ಯಪಿ ದೇಹಾದಿವ್ಯತಿರಿಕ್ತಭೋಕ್ತೃವಿಷಯ ಏವಾಯಮಹಂಕಾರಃ ; ತಥಾಪಿ ತಥಾ ಅನಧ್ಯವಸಾಯಾತ್ ತದ್ಧರ್ಮಾನಾತ್ಮನ್ಯಧ್ಯಸ್ಯತಿ । ದೃಶ್ಯತೇ ಹಿ ಸ್ವರೂಪೇಣಾವಭಾಸಮಾನೇಽಪಿ ವಸ್ತ್ವಂತರಭೇದಾನಧ್ಯವಸಾಯಾತ್ ತತ್ಸಂಭೇದೇನಾವಭಾಸಃ, ಯಥಾ ಏಕಸ್ಮಿನ್ನಪ್ಯಕಾರೇ ಹೃಸ್ವಾದಿಸಂಭೇದಃ ॥
ಆಹ ಗೌಣವಾದೀ -
ನನ್ವಹಮಿತಿ ।
ಯದೀತಿ ।
ಅಯೋ ದಹತೀತಿ ಅಯಸಿ ದಹತಿಪ್ರತ್ಯಯೇಽಪ್ಯಯೋವ್ಯತಿರಿಕ್ತದಾಹಕಸಿದ್ಧಿವತ್ ದೇಹೇ ಮನುಷ್ಯೋಽಹಮಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಯೇಽಪಿ ದೇಹವ್ಯತಿರಿಕ್ತಾತ್ಮಸಿದ್ಧಿಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಅಯಸೋ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟವಹ್ನಿದರ್ಶನವದ್ದೇಹಾನ್ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟಾತ್ಮಾಸಿದ್ಧೇಃ ದೇಹಸ್ಯಾಹಂಪ್ರತ್ಯಯವಿಷಯತ್ವಂ ಮುಖ್ಯಮಿತಿ ಪ್ರಸಜ್ಯೇತೇತಿ ಮತ್ವಾಹ -
ಅನ್ಯಸ್ಯ ತಥಾಗ್ರಾಹಿಣ ಇತಿ ।
ತದ್ವಿರೋಧ ಇತಿ ।
ಮನುಷ್ಯೋಽಹಮಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರೋಧ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತಥಾ ಸ್ಯಾದಿತಿ ।
ತಥಾ ಸತಿ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅಹಂಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯ ವ್ಯತಿರೇಕವಿಷಯತ್ವೇ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತೋ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಇತಿವತ್ ಅಹಂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಇತ್ಯುಕ್ತೇ ಪುನರುಕ್ತಿಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ವ್ಯಕ್ತಿರೇಕವಿಷಯತ್ವಮಹಂಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ –
ಅನ್ಯಥೇತಿ ।
ಕಿಮರ್ಥತೋ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಾತ್ಮವಿಷಯೋಽಹಂಪ್ರತ್ಯಯ ಉಚ್ಯತೇ, ಕಿಂ ವಾ ಪ್ರತಿಭಾಸತಃ, ಅರ್ಥತಶ್ಚೇತ್ ತದಧ್ಯಾಸಃ ಸಂಭವಾತ್ ಇತಿತದಧ್ಯಾಸಸಂಭವಾತ್ ನ ಗೌಣತ್ವಮಿತ್ಯಾಹ –
ಯದ್ಯಪೀತಿ ।
ತಥಾ ಅನಧ್ಯವಸಾಯಾದಿತಿ ।
ಅರ್ಥತೋ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಿಷಯತ್ವೇಽಪಿ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಇತಿ ವ್ಯತಿರೇಕಸ್ಯಾಸ್ಫುರಣಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತದ್ಧರ್ಮಾನಿತಿ ।
ಕೃಶಸ್ಥೂಲಾದಿಧರ್ಮವಿಶಿಷ್ಟದೇಹಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸ ಏವಾಯಮಕಾರ ಇತಿ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಯಾ ಸರ್ವಗತತ್ವಾದಿ ಸಿದ್ಧೇರ್ನಸ್ವತೋಽಹ್ರಸ್ವತ್ವಾದಿ । ಕಿಂತ್ವಧ್ಯಾಸಕಿಂತ್ವಧ್ಯಾ ಏವೇತಿ ಏವೇತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಆಹ –
ಯಥೈಕಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।