நநு மஹதே³ததி³ந்த்³ரஜாலம் யத் தர்காநுக்³ருஹீதாத் ப்ரமாணாத் யதா²யத²மஸாதா⁴ரணரூபயோரேவாவபா⁴ஸமாநயோரேகத்வாவக³மோ ந கௌ³ண இதி, பா³ட⁴ம் ; இந்த்³ரஜாலமேவைதத் , அவித்³யாக்ருதத்வாத் । ததா²ஹி — அஹம்ப்ரத்யயஸ்ய ஸ்வவிஷயப்ரதிஷ்டி²தஸ்யைவ ஸத: ததே³கப்ரதிஷ்டி²ததா ப்ரதிப³ந்த⁴க்ருத³நாத்³யவித்³யாக்ருதம் தே³ஹாதி³ப்ரதிஷ்டி²தத்வமபி த்³ருஷ்டம் ; அதோ தே³ஹாதி³விஷயத்வாவிரோதி⁴ஸ்வவிஷயப்ரதிஷ்ட²த்வமஹம்ப்ரத்யயஸ்ய । அதோ யுக்த்யா விஷயவிவேசநே(அ)பி ஸ்வவிஷயோபத³ர்ஶநேந தத்ப்ரதிஷ்ட²த்வமாத்ரம் க்ருதம் நாதி⁴கமாத³ர்ஶிதம் । ஸ்வவிஷயப்ரதிஷ்ட²த்வம் ச தே³ஹாதி³ஷு அஹம்மமாபி⁴மாநேந ந விருத்⁴யதே இத்யுக்தம் । அத: ந்யாயதோ விஷயவிவேசநாதூ³ர்த்⁴வமபி ந ப்ராக³வஸ்தா²தோ விஶிஷ்யதே அஹம்ப்ரத்யய: । தேந ந கதா³சித³பி ‘மநுஷ்யோ(அ)ஹமி’தி ப்ரத்யயோ கௌ³ண: । ததே³வம் ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ ஏவ ஸதோ ஜீவஸ்ய கார்யகரணஸங்கா⁴தவ்யதிரிக்ததாயா: ததா² அநவபா⁴ஸத³ர்ஶநாத் ’மநுஷ்யோ(அ)ஹமி’தி சாத்⁴யாஸோபலப்³தே⁴: ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வஸ்யாபி தத்ஸ்வரூபஸ்யாநவபா⁴ஸநம் பூர்வகாலகோடிரஹிதப்ரகாஶாச்சா²தி³ததமோநிமித்தம் ஶ்ருதி தத³ர்தா²பத்திஸமர்பிதம், தந்நிமித்தாஹங்காராத்⁴யாஸஶ்ச ஸம்பா⁴வ்யதே । அநாதி³த்வாச்ச பூர்வத்³ருஷ்டத்வம் ஸ்ம்ருதிரூபத்வம் ச । ப்ருத²க்³போ⁴க்த்ருவிஷயாநுப⁴வப²லாபா⁴வாத் போ⁴க்த்ருசைதந்யஸம்வலிதைகாநுப⁴வப²லத்வாச்ச பரத்ர பராவபா⁴ஸஸ்யாந்யோந்யஸம்பே⁴த³ஸ்ய வித்³யமாநத்வாத³த்⁴யாஸலக்ஷணவ்யாப்திரிஹாப்யுபபத்³யதே ॥
இந்த்³ரஜாலமேவைததி³தி ।
மநுஷ்யோ(அ)ஹமிதி ஜ்ஞாநமிந்த்³ரஜாலஶப்³தோ³தி³தப்⁴ரமரூபமேவ அவித்³யாக்ருதத்வாதி³த்யர்த²: ।
அஹம்ப்ரத்யயஸ்ய தே³ஹே முக்²யவ்ருத்த்யபா⁴வாத் தே³ஹஸ்யாநாத்மத்வமாபா⁴ஸவிஷயத்வஸ்ய வித்³யமாநத்வாத் ஸாமாநாதி⁴கரண்யவ்யவஹாரஸ்யாகௌ³ணத்வம் சேத்யாஹ –
ததா²ஹீத்யாதி³நா ।
அஹம்ப்ரத்யயஸ்ய தே³ஹவிஷயத்வாபா⁴வாத் தே³ஹஸ்யாநாத்மத்வமித்யாஹ -
ஸ்வவிஷயப்ரதிஷ்ட²ஸ்யைவப்ரதிஷ்டி²தஸ்யைவேதி பஞ்சபாதி³காயாம் ஸத இதி ।
அஹம்ப்ரத்யயஸ்ய ஸ்வவிஷயாத்மமாத்ரப்ரதிஷ்ட²த்வே மநுஷ்யோ(அ)ஹமிதி ஜ்ஞாநஸ்ய கௌ³ணத்வம் ப்ராப்தமிதி நேத்யாஹ -
தே³ஹாதி³ப்ரதிஷ்ட²த்வமபிப்ரதிஷ்டி²தத்வமிதி பஞ்சபாதி³காயாம் த்³ருஷ்டமிதி ।
தர்ஹி தே³ஹஸ்யாத்மத்வமித்யாஶங்க்ய தே³ஹவிஷயத்வமாபா⁴ஸ இத்யாஹ -
அநாத்³யவித்³யாக்ருதம் தே³ஹாதி³ப்ரதிஷ்ட²த்வமிதி - - - - - - - - - ।
ஆத்மைகநிஷ்ட²தாயாம் ப்ரதீயமாநாயாம் ந தே³ஹநிஷ்ட²தாப்ரதீதிஸம்ப⁴வ இத்யாஶங்க்ய ஆத்மைகநிஷ்ட²தாப்ரதீதிம் ப்ரதிப³த்⁴நாத்யவித்³யேத்யாஹ –
ததே³கப்ரதிஷ்டா²ப்ரதிஷ்டி²ததா இதி பஞ்சபாதி³பாதி³காயாம்ப்ரதிப³ந்த⁴க்ருதி³தி ।
யுக்திஜ்ஞாநஸந்நிதா⁴ப்யாஹம்ப்ரத்யயஸ்யாத்மமாத்ரநிஷ்ட²தைவ ந வ்யதிரேகஸாத⁴கத்வம் । அதோ மநுஷ்யோ(அ)ஹமித்யபரோக்ஷாத்⁴யாஸஸம்ப⁴வாந்ந கௌ³ணத்வமித்யாஹ -
அதோ யுக்த்யா விஷயவிவேசநே(அ)பீதி ।
ந விருத்³த்⁴யத இத்யுக்தமிதி ।
அவித்³யாயா அஹம்ப்ரத்யயஸ்யாத்மமாத்ரநிஷ்ட²தாப்ரதீதே: ப்ரதிப³த்⁴யத்வாந்நப்ரதிப³ந்த⁴த்வாதி³தி விருத்⁴யத இத்யுக்தமித்யர்த²: ।
ஆத்மநோ(அ)க்³ருஹீதவிஶேஷதயாதி⁴ஷ்டா²நத்வஸித்³தே⁴: பரத்ர பராவபா⁴ஸத்வமஹங்காராத்³யத்⁴யாஸஸ்ய ஸித்³த⁴ம் ப⁴வதீத்யாஹ -
ததே³வம் ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ இத்யாதி³நா ।
பூர்வகாலகோடிரஹிதேதி ।
அநாதீ³த்யர்த²: । ப்ரகாஶாச்சா²தி³ததமோநிமித்தமித்யந்தமர்தோ²பஸம்ஹார: । ஶ்ருதிதத³ர்தா²பத்திஸமர்பிதமிதி ப்ரமாணோபஸம்ஹார: ।
அதி⁴ஷ்டா²நயாதா²த்ம்யாக்³ராஹிப்ரமாணஸ்ய தோ³ஷஸம்ஸ்காராப்⁴யாமுபேதஸ்ய ப்⁴ரமகாரணத்வம் த்³ருஷ்டம் । இஹாப்யதி⁴ஷ்டா²நபூ⁴தாத்மதயா யாதா²த்ம்யப்³ரஹ்மரூபஸாத⁴க ப்³ரஹ்மாத்மசைதந்யே அவித்³யாப்ரஸாத⁴நாத் சைதந்யமவித்³யா சேதி காரணத்³வயம் ஸித்³த⁴ம் । இதா³நீம் பூர்வபூர்வாஹங்காராதி³நாஶஜந்யஸம்ஸ்காரஸ்யாவித்³யாஶ்ரயஸ்ய ஸம்ப⁴வாத் காரணத்ரிதயம் லப்⁴யத இத்யாஹ –
அநாதி³த்வாச்சேதி ।
காரணத்ரிதயஜந்யைகஜ்ஞாநவிஷயத்வமதி⁴ஷ்டா²நாரோப்யயோர்வக்தவ்யம் । ஆத்மநி தத³பா⁴வாந்நாத்⁴யாஸ இத்யாஶங்க்ய தத்ராப்யேகஸ்பு²ரணத்வமேவாதி⁴ஷ்டா²நாரோப்யபா⁴வே ப்ரயோஜகம் , ந து ஜந்யஜ்ஞாநவிஷயத்வமிஹாப்யஹங்காரஸ்பு²ரணாத³ந்யத்ஸ்பு²ரணமாத்மநோ நாஸ்தீத்யாஹ –
ப்ருத²க்³போ⁴க்த்ருவிஷயாநுப⁴வப²லாபா⁴வாதி³தி ।
அந்த:கரணஸ்பு²ரணாத் ப்ருத²க்ப²லத்வாபா⁴வேந சைதந்யஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நத்வம் । இஹ த்வாத்மாஹங்காரயோரேகஸ்பு²ரணத்வாத³தி⁴ஷ்டா²நாரோப்யபா⁴வோ யுக்த இத்யாஹ –
போ⁴க்த்ருசைதந்யஸம்வலிதேதி ।
ஸம்வலிதத்வேநேத்யர்த²: ।
பரத்ர பராவபா⁴ஸஸ்யேத்யுக்தே ஆதா⁴ராதே⁴யத்வம் ப்ராப்தம் வ்யாவர்தயதி -
அந்யோந்யஸம்பே⁴த³ஸ்யேதி ।