பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

நநு கிமத்ர வதி³தவ்யம் , அஸம்பி⁴ந்நேத³ம்ரூப ஏவ அஹமித்யநுப⁴வ:, கத²ம் ? ப்ரமாத்ரு - ப்ரமேய - ப்ரமிதயஸ்தாவத³பரோக்ஷா:, ப்ரமேயம் கர்மத்வேநாபரோக்ஷம் , ப்ரமாத்ருப்ரமிதீ புநரபரோக்ஷே ஏவ கேவலம் , கர்மதயா ; ப்ரமிதிரநுப⁴வ: ஸ்வயம்ப்ரகாஶ: ப்ரமாணப²லம் , தத்³ப³லேந இதரத் ப்ரகாஶதே, ப்ரமாணம் து ப்ரமாத்ருவ்யாபார: ப²லலிங்கோ³ நித்யாநுமேய:தத்ரஅஹமித³ம் ஜாநாமீ’தி ப்ரமாதுர்ஜ்ஞாநவ்யாபார: கர்மவிஷய:, நாத்மவிஷய:, ஆத்மா து விஷயாநுப⁴வாதே³வ நிமித்தாத³ஹமிதி ப²லே விஷயே சாநுஸந்தீ⁴யதே

நநு கிமத்ர வதி³தவ்யம் , அஸம்பி⁴ந்நேத³ம்ரூப ஏவ அஹமித்யநுப⁴வ:, கத²ம் ? ப்ரமாத்ரு - ப்ரமேய - ப்ரமிதயஸ்தாவத³பரோக்ஷா:, ப்ரமேயம் கர்மத்வேநாபரோக்ஷம் , ப்ரமாத்ருப்ரமிதீ புநரபரோக்ஷே ஏவ கேவலம் , கர்மதயா ; ப்ரமிதிரநுப⁴வ: ஸ்வயம்ப்ரகாஶ: ப்ரமாணப²லம் , தத்³ப³லேந இதரத் ப்ரகாஶதே, ப்ரமாணம் து ப்ரமாத்ருவ்யாபார: ப²லலிங்கோ³ நித்யாநுமேய:தத்ரஅஹமித³ம் ஜாநாமீ’தி ப்ரமாதுர்ஜ்ஞாநவ்யாபார: கர்மவிஷய:, நாத்மவிஷய:, ஆத்மா து விஷயாநுப⁴வாதே³வ நிமித்தாத³ஹமிதி ப²லே விஷயே சாநுஸந்தீ⁴யதே

விஷயஸம்விதா³ஶ்ரய ஆத்மா, தத்ராஹமித³ம் ஜாநாமீதி ஸம்விதா³ஶ்ரயத்வேநாவபா⁴ஸமாநோ(அ)ஹங்கார: கத²மித³மம்ஶ: ஸ்யாதி³தி சோத³யதி -

நநு கிமத்ரேதி ।

அஹமித்யநுப⁴வ இதி ।

அஹமித்யநுபூ⁴யமாநாஹமாகார இத்யர்த²: ।

தே³ஹஸ்யாநாஶ்ரயதே³ஹஸ்யாநாஶ்ரயோயோவதி³திவத³நுப⁴வாநாஶ்ரயோ(அ)ப்யாஶ்ரயவத் அவபா⁴ஸதே । அதோ(அ)ஹமாகார: இத³மம்ஶ ஏவேதி சோத³யதி -

கத²மிதி ।

அஹங்காரஸ்யைவ முக்²யம் விஷயஸம்விதா³ஶ்ரயத்வமதஸ்தஸ்யைவாத்மத்வம் ; அயோவ்யதிரேகேண த³ஹநாஶ்ரய வஹ்நித³ர்ஶநவத் அந்யஸ்ய ஸம்விதா³ஶ்ரயஸ்யாத³ர்ஶநாத் அதோதோ(அ)த்ர இதிஅதோ(அ)த்ர நேத³ம் ரூபமிதி ஸாத⁴யிதும் ப்ராபா⁴கரஸ்ய ஸித்³தா⁴ந்தமுபந்யஸ்யதி -

ப்ரமாத்ரு - ப்ரமேய - ப்ரமிதய இத்யாதி³நா ।

தத்ராத்மநோ(அ)ந்த:கரணக³தசித்ப்ரதிபி³ம்பே³நாநுமேயதயா ஸித்³தி⁴: ஸாங்க்²யைருக்தா । விஷயஸ்ய ஸம்வேத³நக³தவிஷயாகாரப்ரதிபி³ம்பே³ந அநுமேயதயா ஸித்³தி⁴: பௌ³த்³தை⁴ருக்தா, ஜ்ஞாநஸ்ய ப²லாநுமேயதயா ஸித்³தி⁴: பா⁴ட்டைருக்தாபா⁴வேருக்தேதி, தாந் வ்யாவர்தயதி -

ப்ரமாத்ரு - ப்ரமேய - ப்ரமிதய இதி ।

விஜ்ஞாநாபே⁴தா³த்³விஷயஸ்யாபரோக்ஷாவபா⁴ஸம் விஜ்ஞாநவாத்³யபி⁴மதம் வ்யாவர்தயதி -

ப்ரமேயம் கர்மத்வேநேதி ।

ஆத்மநோ மாநஸப்ரத்யக்ஷகர்மதயா அபரோக்ஷத்வம் வார்திககார - ந்யாய - வைஶேஷிகாபி⁴மதம் , ப்ரமிதிஸ்த்வாத்மநி க³தாஸம்யுக்தஸமவாயநிமித்தஜ்ஞாநாந்தராத³பரோக்ஷேதி ந்யாயவைஶேஷிகௌ, ப்ரமேயக³தா ப்ரமிதி: ஸம்யுக்ததாதா³த்ம்யாத் ஜ்ஞாநாந்தராத் அபரோக்ஷேதி வார்திககாரீயா: தாந் வ்யாவர்தயதி -

ப்ரமாத்ருப்ரமிதீ புநரிதி ।

ஆத்மப்ரமித்யோ: ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வே கௌ³ரவாதா³த்மைவ ஸ்வயம்ப்ரகாஶ இதி நேத்யாஹ -

ப்ரமிதி:, ஸ்வயம்ப்ரகாஶ இதி ।

ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வே ஹேதுமாஹ –

ப்ரமாணப²லமிதி ।

ப்ரமாணப²லத்வாதி³த்யர்த²: ।

ப்ரமிதேர்விஷயஸ்த²த்வாதே³வ ஜட³த்வாந்ந ஸ்வப்ரகாஶத்வமித்யாஶங்க்ய ஆத்மஸ்தா²நுப⁴வ ஏவ ப்ரமிதிரித்யாஹ -

ப்ரமிதிரநுப⁴வ இதி ।

ஆத்மஸ்த²ரூபேண அநுப⁴வ இதி ।

விஷயஸ்ய விஷயஸ்பஷ்டரூபேணேதிஸ்பஷ்டரூபேண ப்ரமிதிரிதி அநுப⁴வ ஏவ த்³விதோ⁴ச்யத இத்யபி⁴ப்ராய: ।

அத: ஹாநோபாதா³நோபேக்ஷா: ப்ரமாணப²லமிதி பக்ஷம் வ்யாவர்த்ய ப²லஸ்வரூபமாஹ -

ப்ரமிதிரநுப⁴வ இதி ।

இதரத்ப்ரகாஶத இதி ।

ப்ரமாதாநுப⁴வாஶ்ரயத்வேந ப்ரகாஶத இத்யர்த²: ।

ஸம்வேத³நமேவார்தா²காரமிதி ரூபேண ப்ரமாணமர்தோ²பலப்³தி⁴ரிதி ரூபேண ததே³வப²லமிதி ஸௌக³தமதம்ஸௌக³தமந்த இதி வ்யாவர்தயதி -

ப்ரமாணம் து ப்ரமாத்ருவ்யாபார இதி ।

அர்தே²ந்த்³ரியமந - ஆத்மநாம் ஸம்யோகா³க்²யசதுஷ்டயஸந்நிகர்ஷ இத்யர்த²: ।

ப்ரமிதிஹேதோ: (ப்ரமாக்²ய) ப்ரமாத்ருவ்யாபாரஸ்ய ப்ரமாத்ருப்ரமிதிப்ரமேயகோடிஷு நிவேஶாபா⁴வாத³ஸித்³தி⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய ப்ரமிதிலிங்கே³நாநுமேயதயா ஸித்³தி⁴ரித்யாஹ -

ப²லலிங்கோ³ நித்யாநுமேய இதி ।

அஹமித³ம் ஜாநாமீத்யத்ர அநாத்மவிஷயாநுப⁴வாதிரிக்தமாத்மவிஷயமபி ஜ்ஞாநமஸ்தீதி நேத்யாஹ -

தத்ராஹம் இத³ம் ஜாநாமீதி ।

ஆத்மா த்விதி ।

அஹமித³மநுப⁴வாமீதி விஷயப²லஸம்ப³ந்தி⁴த்வேந ஆத்மநோ(அ)வபா⁴ஸமாநத்வம் விஷயாநுப⁴வாஶ்ரயத்வப³லாந்நாத்மவிஷயஜ்ஞாநவ்யாபாராதி³த்யர்த²: ।