பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

நநு விஷயிணஶ்சிதா³த்மந: கத²ம் விஷயபா⁴வ: ? பராக்³பா⁴வேந இத³ந்தாஸமுல்லேக்²யோ ஹி விஷயோ நாம, ப⁴வதி தத்³வைபரீத்யேந ப்ரத்யக்³ரூபேணாநித³ம்ப்ரகாஶோ விஷயீ ; தத் கத²மேகஸ்ய நிரம்ஶஸ்ய விருத்³தா⁴ம்ஶத்³வயஸந்நிவேஶ: ? அத்ரோச்யதேஅஸ்மத்ப்ரத்யயத்வாபி⁴மதோ(அ)ஹங்கார: சேத³மநித³ம்ரூபவஸ்துக³ர்ப⁴: ஸர்வலோகஸாக்ஷிக:தமவஹிதசேதஸ்தயா நிபுணதரமபி⁴வீக்ஷ்ய ரூபகபரீக்ஷகவத் ஸ்வாநுப⁴வமப்ரச்சா²த³யந்தோ வத³ந்து ப⁴வந்த: பரீக்ஷகா:கிமுக்தலக்ஷண: ? வா ? இதி

நநு விஷயிணஶ்சிதா³த்மந: கத²ம் விஷயபா⁴வ: ? பராக்³பா⁴வேந இத³ந்தாஸமுல்லேக்²யோ ஹி விஷயோ நாம, ப⁴வதி தத்³வைபரீத்யேந ப்ரத்யக்³ரூபேணாநித³ம்ப்ரகாஶோ விஷயீ ; தத் கத²மேகஸ்ய நிரம்ஶஸ்ய விருத்³தா⁴ம்ஶத்³வயஸந்நிவேஶ: ? அத்ரோச்யதேஅஸ்மத்ப்ரத்யயத்வாபி⁴மதோ(அ)ஹங்கார: சேத³மநித³ம்ரூபவஸ்துக³ர்ப⁴: ஸர்வலோகஸாக்ஷிக:தமவஹிதசேதஸ்தயா நிபுணதரமபி⁴வீக்ஷ்ய ரூபகபரீக்ஷகவத் ஸ்வாநுப⁴வமப்ரச்சா²த³யந்தோ வத³ந்து ப⁴வந்த: பரீக்ஷகா:கிமுக்தலக்ஷண: ? வா ? இதி

நந்வஹங்காராத்⁴யாஸே தது³பாதி⁴கதயா ஆத்மந: பரிச்சி²ந்நதயா ஸ்பு²ரிதத்வம் , பரிச்சி²ந்நதயா ஸ்பு²ரிதத்வே அத்யஹங்கார இதிஅஹங்காரஸ்யாத்⁴யாஸ இதீதரேதராஶ்ரயத்வம் ஸ்யாதி³தி, தந்ந, பூர்வகல்பநாஹங்காரஸம்ஸ்காராவச்சி²ந்நதயா ஸ்பு²ரிதே அத்³யதநாஹங்காராத்⁴யாஸ: அத்³யதநாஹங்காராவச்சி²ந்நதயா ஸ்பு²ரிதே தத்ஸம்ஸ்காராத்⁴யாஸ இத்யநாதி³த்வாத் । அஸ்மத்ப்ரத்யயஶப்³தே³நாத்மவிஷயம் ஜ்ஞாநமுக்தமிதி மந்வாநஶ்சோத³யதி -

நநு விஷயிணஶ்சிதா³த்மந: கத²ம் விஷயபா⁴வ இதி ।

விஷயித்வாத் விஷயத்வம் ந ஸம்ப⁴வதி । சித்வாச்ச ஜடே³ வித்³யமாநவிஷயத்வம் ந ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।

இத³ந்தாஸமுல்லேக்²ய இதி ।

இத³மிதி ப்ரகாஶ்ய இத்யர்த²: ।

ப்ரகாஶ்யவைபரீத்யமாஹ -

ப்ரகாஶ இதி ।

ஏகஸ்யைவ கண்டூ³யநகர்மத்வம் கண்டூ³யநகர்த்ருத்வம் சேதி விருத்³த⁴ரூபத்³வயஸந்நிவேஶோ த்³ருஷ்ட: இத்யாஶங்க்யாஹ –

நிரம்ஶஸ்யேதி ।

அஸ்மத்ப்ரத்யயத்வாபி⁴மதோ(அ)ஹங்கார இதி ।

ஆத்மநோ வ்யஞ்ஜகதயா தஸ்ய பரிச்சி²ந்நதயா ஸ்பு²ரிதத்வே நிமித்தம் ஸ்ப²டிகமணிகல்பமாத்மந்யத்⁴யஸ்தத்³ரவ்யமஸ்மத்ப்ரத்யய: । ந த்வாத்மகர்மகஜ்ஞாநமித்யர்த²: ।

நந்வித³ம் ரஜதமிதிவத் அத்⁴யஸ்தத்வே அஹமித்யத்ராபி த்³வைரூப்யாவபா⁴ஸோ வக்தவ்ய இத்யத ஆஹ -

ஸ சேத³மநித³ம்ரூபவஸ்துக³ர்ப⁴ இதி ।

ஸ்வயம்ப்ரகாஶசைதந்யேநாஹங்காரக³தஜாட்³யதிரஸ்காராத் தஸ்மிந்நஹங்காரோ க³ர்பி⁴த: । அஹங்காரேண சைதந்யக³தஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வதிரஸ்காராத் சைதந்யமஹங்காரே க³ர்பி⁴தமித்யர்த²: ।

ஸர்வலோகஸாக்ஷிக இதி ।

ஸர்வலோகஸ்ய ப்ராணிஜாதஸ்ய ஸாக்ஷிக: । ஸ்வஸாக்ஷ்யாத்மநா ஸாக்ஷாத்க்ருதோ(அ)தோ த்³வைரூப்யே ஸாக்ஷிப்ரமாணமஸ்தீத்யர்த²: ।

அஹமிதி ப்ரதீயமாநம் இத³மநித³ம்ரூபத்வேந ந ஸாக்ஷாத்குர்ம: இத்யாஶங்க்ய அஹம் து³:கீ²தி து³:க²ரூபேண பரிணாம்யேகம் வஸ்து ததை³வ ஜிஹாஸிதது³:க²த⁴ர்மிதயா நித்யப்ரேமாஸ்பத³ஸுகா²த்மகமபரம் வஸ்து ச ப்ரதீயதே । தஸ்மாத்³வஸ்துத்³வயமவதா⁴நேந வீக்ஷ்ய வத³ந்த்வித்யாஹ –

தமவஹிதசேதஸ்தயேதி ।

அஹம் ஜாநாமீதி ஜ்ஞாநரூபேண பரிணாமிதயா ஜ்ஞாநாத் த்³ரஷ்ட்டத்வாக்²யத்³ரஷ்ட்ருத்வாய இதிபரிணாமிசித்³ரூபதயா ச வஸ்துத்³வயமஸ்தீத்யவலோக்ய வத³ந்த்வித்யாஹ -

நிபுணநிபுணதரமபி⁴வீக்ஷ்யேதி பஞ்சபாதி³காமபி⁴வீக்ஷ்யேதி ।

அஹமித³ம் ஜாநாமீத்யத்ராஹங்காரே பு³த்³தௌ⁴ போ³த்⁴யே ச யுக³பத் த்ரிதயஸாத⁴கத்வாநுப⁴வாத்மநா அநுஸ்யூதசைதந்யமஹமிதி வ்யாவ்ருத்தரூபம் சேதி வா மதே தத³ப்யவலோக்ய வத³ந்த்வித்யாஹ –

நிபுணதரமபி⁴வீக்ஷ்யேதி ।