நநு நாயம் விஷயாநுப⁴வநிமித்தோ(அ)ஹமுல்லேக²:, கிம் து அந்ய ஏவ ஆத்மமாத்ரவிஷய: ‘அஹமி’தி ப்ரத்யய: । தஸ்மிம்ஶ்ச த்³ரவ்யரூபத்வேநாத்மந: ப்ரமேயத்வம், ஜ்ஞாத்ருத்வேந ப்ரமாத்ருத்வமிதி, ப்ரமாத்ருப்ரமேயநிர்பா⁴ஸரூபத்வாத³ஹம்ப்ரத்யயஸ்ய க்³ராஹ்யக்³ராஹகரூப ஆத்மா । தஸ்மாதி³த³மநித³ம்ரூப: ; ப்ரமேயாம்ஶஸ்யேத³ம்ரூபத்வாத் , அநித³ம்ரூபத்வாத் ப்ரமாத்ரம்ஶஸ்ய ந சைதத்³யுக்தம் ; அநம்ஶத்வாத் , அபரிணாமித்வாச்சாத்மந:, ப்ரமேயஸ்ய சேத³ம்ரூபதயா பராக்³ரூபத்வாத³நாத்மத்வாத் । தஸ்மாந்நீலாதி³ஜ்ஞாநப²லமநுப⁴வ: ஸ்வயம்ப்ரகாஶமாநோ க்³ராஹ்யமித³ந்தயா, க்³ராஹகம் சாநித³ந்தயா(அ)வபா⁴ஸயதி, க்³ரஹணம் சாநுமாபயதீதி யுக்தம் , அதோ நேத³மம்ஶோ(அ)ஹங்காரோ யுஜ்யதே, உச்யதே — தத்ரேத³ம் ப⁴வாந் ப்ரஷ்டவ்ய:, கிமாத்மா சைதந்யப்ரகாஶோ(அ)நுப⁴வோ ஜட³ப்ரகாஶ: ? உத ஸோ(அ)பி சைதந்யப்ரகாஶ: ? அத²வா ஸ ஏவ சைதந்யப்ரகாஶ:, ஆத்மா ஜட³ஸ்வரூப: ? இதி । தத்ர ந தாவத்ப்ரத²ம: கல்ப: ; ஜட³ஸ்வரூபே ப்ரமாணப²லே விஶ்வஸ்யாநவபா⁴ஸப்ரஸங்கா³த் , மைவம் ; ப்ரமாதா சேதநஸ்தத்³ப³லேந ப்ரதீ³பேநேவ விஷயமித³ந்தயா, ஆத்மாநம் சாநித³ந்தயா சேதயதே, இதி ந விஶ்வஸ்யாநவபா⁴ஸப்ரஸங்க³:, தந்ந ; ஸ்வயஞ்சைதந்யஸ்வபா⁴வோ(அ)பி ஸந் விஷயப்ரமாணேநாசேதநேநாநுக்³ருஹீத: ப்ரகாஶத இதி, நைதத் ஸாது⁴ லக்ஷ்யதே । கிம் ச ப்ரமாணப²லேந சேத் ப்ரதீ³பேநேவ விஷயமாத்மாநம் ச சேதயதே, ததா³ சேதயதி க்ரியாநவஸ்தா²ப்ரஸங்க³: ॥
ஆத்மா கர்மத்வேநாவபா⁴ஸதே அவபா⁴ஸமாநத்வாத³நாத்மவதி³தி பா⁴ட்டஶ்சோத³யதி -
நநு நாயமிதி ।
அஹமுல்லேக²:, அஹமவபா⁴ஸ: । ஆத்மாவபா⁴ஸ இத்யர்த²: ।
ஏகஸ்யாநாத்மந: ஏகஸ்யாம் க்ரியாயாம் கர்த்ருத்வேந கு³ணபா⁴வ:, கர்மத்வேந ப்ராதா⁴ந்யம் ச அநுக்தமிதி தத்ராஹ –
தஸ்மிம்ஶ்சேதி ।
ஜ்ஞாத்ருத்வேந ப்ரமாத்ருத்வமிதி ।
ஜ்ஞாநக்ரியாஶக்திமதி³தி விஶேஷரூபேண ப்ரமாத்ருத்வமித்யர்த²: ।
கர்மதயா ஆத்மாவபா⁴ஸகத்வாத் ஆத்மவிஷயஜ்ஞாநமபி க⁴டஜ்ஞாநவதி³த³ம் ப்ரத்யய: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய ப்ரத²மம் ஜடா³காரமவலம்ப்³ய தத³வச்சி²ந்நஸத்³ரூபாத்மநி பர்யவஸாநாத் க⁴டாதி³ஜ்ஞாநஸ்யைவ இத³ம்ப்ரத்யயத்வம் , அஹமிதி ப்ரத்யயஸ்ய து ஆத்மா ஸாதா⁴ரணம் ஜ்ஞாத்ராகாரம் விஷயீக்ருத்ய பஶ்சாத்³க⁴டாதி³ஸாதா⁴ரணத்³ரவ்யாகாரே பர்யவஸாநாத³ஹம்ப்ரத்யயத்வமித்யாஹ –
ப்ரமாத்ருப்ரமேயநிர்பா⁴ஸரூபத்வாத³ஹம்ப்ரத்யயஸ்யேதி ।
அநம்ஶத்வாதி³தி ।
த்³ரவ்யரூபஸ்ய ஆத்மாநாத்மஸாதா⁴ரண்யாத் ஆத்மத்வாயோகா³த் , ஆத்மாஸாதா⁴ரணஸ்ய அஸாதா⁴ரஜ்ஞாத் இதிஜ்ஞாநரூபஸ்ய நிரம்ஶத்வாத் தத்ர ந கர்த்ருகர்மவ்யவஸ்தே²த்யர்த²: ।
அபரிணாமித்வாதி³தி ।
ஜ்ஞாநரூபஸ்யமாத்ருகாயாம் ந ஸ்பஷ்டம் நிரவயவஸ்ய யுக³பத் ஜ்ஞாநத்³வயபரிணாமாயோகா³தி³த்யர்த²: ।
ப்ரமேயஸ்ய சேதி ।
க்³ராஹகரூபஸ்ய ஸம்விதா³ஶ்ரயத்வேந ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வேந ச ஸித்³த்⁴யநப்⁴யுபக³மாத³ஸித்³த⁴த்வாயோகா³ச்ச கர்மதயா ஸித்³தி⁴ர்வக்தவ்யா, ததா² ஸத்யநாத்மத்வமித்யர்த²: । நீலாதி³ஜ்ஞாநப²லமித்யத்ர ஜ்ஞாநஶப்³தே³ந ஜ்ஞாயதே(அ)நேநேதி வ்யுத்பத்த்யா சதுஷ்டயஸந்நிகர்ஷாக்²யஸாமக்³ர்யபி⁴தா⁴நமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
அஹங்காரஸ்ய அநாத்மத்வம் ஸாத⁴யிதுமாத்மந: ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வஸாத⁴நாய விகல்பயதி -
அத்ரேத³மிதி ।
உப⁴யஸ்யபி ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வே கல்பநாகௌ³ரவம் ப்ரஸஜ்யேத, தத்பரிஹாரார்த²ம் ஏக: ஸ்வயம்ப்ரகாஶ இதி பக்ஷமாஹ -
கிமாத்மா சைதந்யப்ரகாஶ இதி ।
அநுப⁴வஸ்ய ஜட³த்வே ஜக³த: ஆந்த்⁴யப்ரஸங்க³பரஹாரார்த²ம் பக்ஷாந்தரமாஹ -
உத ஸோ(அ)பி இதி ।
பஞ்சபாதி³காயாம் ந த்³ருஶ்யதேபுநரிதி ।
கல்பநாகௌ³ரவம் ப்ராப்தம் பரிஹர்தும் அந்யம் பக்ஷமாஹ -
அத²வா ஸ ஏவ சைதந்யப்ரகாஶ இதி ।
ஜ்ஞாபநவ்யவதா⁴நேந விஷயே ப்ரகாஶாதி³வ்யவஹாரநிமித்தசக்ஷுஷோ ஜட³த்வமஸ்து, அவ்யவதா⁴நேந விஷயே ப்ரகாஶாதி³வ்யவஹாரநிமித்தத்வாத் ப்ரமாணப²லஸ்ய ஸ்வயம் ப்ரகாஶத்வம் வக்தவ்யமந்யதா² விஶ்வஸ்யாநவபா⁴ஸ: ஸ்யாதி³த்யாஹ -
ஜட³ஸ்வரூபே இதி ப0பா0ஜட³ரூபே ப்ரமாணப²ல இதி ।
தத்³ப³லேநேதி ।
ஜடா³நுப⁴வப³லேநேத்யர்த²: ।
சித்ஸ்வபா⁴வஸ்யாத்மநோ ஜட³ரூபாநுப⁴வாபேக்ஷயா சேதயித்ருத்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ –
ப்ரதீ³பேநேவேதி ।
தந்ந, ஸ்வயம் சைதந்யேத்யாதே³ரயமர்த²:, சித்ஸ்வபா⁴வஸ்யாந்யாதீ⁴நதயா ப்ரகாஶமாநத்வம் ந ஸம்ப⁴வதி । விஷயப்ரமா(லக்ஷணாய)ப்ரவணேநாத்மந:ந ஸ்பஷ்டம் ப்ரகாஶமாநத்வம் ச ந ஸம்ப⁴வதி । சைதந்யஸ்யாசேதநேந ப்ரகாஶமாநத்வமபி ந ஸம்ப⁴வதி । சித்³ரூபாத்மநோ ஜடா³நுப⁴வநிமித்ததயா விஷயோபராகே³ ஸதி ஆத்மசைதந்யேந விஷயஸ்யாவபா⁴ஸமாநத்வம் விநா ஜடா³நுப⁴வாதே³வ அவபா⁴ஸமாநத்வம் ச ந ஸம்ப⁴வதி இதி ப்ரமாணப²லஸ்ய ப்ரதீ³பவஜ்ஜட³த்வாங்கீ³காராத் , தஸ்யாவ்யவதா⁴நேந விஷயே ப்ரகாஶத இதி வ்யவஹாரஹேதுத்வாபா⁴வாத் , தேந சேதயத இதி ஜந்யாநுப⁴வாந்தரம் வக்தவ்யம் । தஸ்யாபி ஜட³த்வாத் தேந சேதயத இத்யநுப⁴வாந்தரமித்யநவஸ்தே²த்யாஹ -
கிஞ்ச ப்ரமாணப²லேந சேதி³தி ।