பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

த்³விதீயே கல்பே ஆத்மாபி ஸ்வயமேவ ப்ரகாஶேத, கிமிதி விஷயாநுப⁴வமபேக்ஷேத ? அத² சைதந்யஸ்வபா⁴வத்வே(அ)பி நாத்மா ஸ்வயம்ப்ரகாஶ:, விஶேஷே ஹேதுர்வாச்ய: ஹி சைதந்யஸ்வபா⁴வ: ஸந் ஸ்வயம் பரோக்ஷோ(அ)ந்யதோ(அ)பரோக்ஷ இதி யுஜ்யதேகிம் ஸமத்வாந்நேதரேதராபேக்ஷத்வம் ப்ரகாஶநே ப்ரதீ³பயோரிவத்ருதீயே(அ)பி கல்பே அநிச்ச²தோ(அ)ப்யாத்மைவ சிதி ப்ரகாஶ ஆபத்³யதே, தத³திரிக்தததா²வித⁴ப²லஸத்³பா⁴வே ப்ரமாணமஸ்திகத²ம் ? ப்ரமாணஜந்யஶ்சேத³நுப⁴வ:, ததா² ஸதி ஸ்வக³தேந விஶேஷேண ப்ரதிவிஷயம் ப்ருத²க் ப்ருத²க³வபா⁴ஸேத, ஸர்வாநுப⁴வாநுக³தம் கோ³த்வவத³நுப⁴வத்வமபரமீக்ஷ்யேத நீலாநுப⁴வ: பீதாநுப⁴வ:’, இதி விஷயவிஶேஷபராமர்ஶஶூந்ய: ஸ்வக³தோ விஶேஷோ லக்ஷ்யதே

த்³விதீயே கல்பே ஆத்மாபி ஸ்வயமேவ ப்ரகாஶேத, கிமிதி விஷயாநுப⁴வமபேக்ஷேத ? அத² சைதந்யஸ்வபா⁴வத்வே(அ)பி நாத்மா ஸ்வயம்ப்ரகாஶ:, விஶேஷே ஹேதுர்வாச்ய: ஹி சைதந்யஸ்வபா⁴வ: ஸந் ஸ்வயம் பரோக்ஷோ(அ)ந்யதோ(அ)பரோக்ஷ இதி யுஜ்யதேகிம் ஸமத்வாந்நேதரேதராபேக்ஷத்வம் ப்ரகாஶநே ப்ரதீ³பயோரிவத்ருதீயே(அ)பி கல்பே அநிச்ச²தோ(அ)ப்யாத்மைவ சிதி ப்ரகாஶ ஆபத்³யதே, தத³திரிக்தததா²வித⁴ப²லஸத்³பா⁴வே ப்ரமாணமஸ்திகத²ம் ? ப்ரமாணஜந்யஶ்சேத³நுப⁴வ:, ததா² ஸதி ஸ்வக³தேந விஶேஷேண ப்ரதிவிஷயம் ப்ருத²க் ப்ருத²க³வபா⁴ஸேத, ஸர்வாநுப⁴வாநுக³தம் கோ³த்வவத³நுப⁴வத்வமபரமீக்ஷ்யேத நீலாநுப⁴வ: பீதாநுப⁴வ:’, இதி விஷயவிஶேஷபராமர்ஶஶூந்ய: ஸ்வக³தோ விஶேஷோ லக்ஷ்யதே

விஶேஷஹேதுர்வாச்ய இதி ।

ஆத்மாநுப⁴வயோ: சித்³ரூபத்வாவிஶேஷே(அ)பி ஆத்மந: ஸ்வயம்ப்ரகாஶத்வே விஶேஷஹேதுர்வாச்ய ஏவ, ந கதா³சித³ப்யுக்தோ ப⁴வதீத்யர்த²: ।

க⁴டாபரோக்ஷ்யவதா³த்மாபரோக்ஷ்யமபி ஜ்ஞாநாதீ⁴நமிதி, நேத்யாஹ -

ந ஹி சைதந்யஸ்வபா⁴வ: ஸந்நிதி ।

ப்ரதீ³பஸ்ய ஸ்வோத்பத்த்யர்த²ம் ப்ரதீ³பாந்தராபேக்ஷா வித்³யத இத்யாஶங்க்ய விஶிநஷ்டி -

ப்ரகாஶந இதி ।

அநுப⁴வஸ்ய க்ரியாத்வத்³ரவ்யத்வயோரஸம்ப⁴வாத் கு³ணத்வே வக்தவ்யே ஸவித்ருப்ரகாஶவத்தஸ்ய ஸ்வத⁴ர்ம்யாத்மத்வம் ஸத்தாயாமவ்யபி⁴சாராத் ஆத்மஸ்வரூபதைவேத்யாத்மைவ சித்³ரூபப்ரகாஶ: ஸ்யாதி³த்யாஹ –

அநிச்ச²தோ(அ)பீதி ।

ஆத்மநோ(அ)ந்யத் காதா³சித்கத்³ரவ்யமநுப⁴வ இதி நேத்யாஹ -

ந தத³திரிக்தேதி ।

ஜந்யாநுப⁴வஸ்யாஜந்யாத்மாதிரிக்தத்வமஸ்தீதி ஶங்கதே -

கத²மிதி ।

அநுப⁴வஸ்ய ஸ்வதோ பே⁴தா³பா⁴வேந தே³ஶகாலாநவச்சே²தா³தா³த்மஸ்வரூபதைவ ந ஜந்யத்வமித்யுபபாத³யதி -

ப்ரமாணஜந்யஶ்சேதி³த்யாதி³நா ।

அநுப⁴வபே⁴தே³ ஸதி தேஷ்வநுப⁴வ இத்யேகஶப்³த³ப்ரயோக³ஹேதுத்வேந அநுப⁴வத்வம் நாம ஸாமாந்யம் வக்தவ்யம் । தச்ச ஸாமாந்யம் கிம் ஜட³ம் சித்ஸ்வபா⁴வம் வா, ஜட³ம் சேந்நாநுப⁴வக³தம் ஸ்யாத் சைதந்யம் சேத் அநுப⁴வஸ்வரூபத்வாதே³வ நாநுப⁴வக³தத்வம் । அத: ஸாமாந்யாபா⁴வாச்ச நாநுப⁴வபே⁴த³ இத்யேகாத்மைகாநுப⁴வஏகாத்மைக்யாநுப⁴வ ? இத்ய இத்யாஹேதிஇத்யாஹ -

ஸர்வாநுப⁴வாநுக³தம் சேதி ।