பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

நநு அஸ்த்யேவ ஸுஷுப்தே அஹமநுப⁴வ:ஸுக²மஹமஸ்வாப்ஸமி’தி ; ஸுஷுப்தோத்தி²தஸ்ய ஸ்வாபஸுகா²நுப⁴வபராமர்ஶத³ர்ஶநாத் , நாத்மநோ(அ)ந்யஸ்ய தத்ராநுப⁴வ: ஸம்ப⁴வதி, ஸத்யமஸ்தி ; தத் ஸ்வாபே ஸுகா²நுப⁴வஸம்ஸ்காரஜம் ஸ்மரணம் , கிம் தர்ஹி ? ஸுகா²வமர்ஶோ து³:கா²பா⁴வநிமித்த:, கத²ம் ? ஸ்வப்நே தாவத³ஸ்த்யேவ து³:கா²நுப⁴வ:, ஸுஷுப்தே து தத³பா⁴வாத் ஸுக²வ்யபதே³ஶ:தத³பா⁴வஶ்ச கரணவ்யாபாரோபரமாத்யதி³ புந:‘ஸுப்த: ஸுக²ம்இதி தத்³விஷயம் ஸ்மரணம் ஸ்யாத் , ததா³ விஶேஷத: ஸ்மர்யேத, தத³ஸ்திவ்யபதே³ஶோ(அ)பிஸுக²ம் ஸுப்தே கிஞ்சிந்மயா சேதிதம்இதி ஹி த்³ருஶ்யதேயத் புந: ஸுப்தோத்தி²தஸ்ய அங்க³லாக⁴வேந்த்³ரியப்ரஸாதா³தி³நா ஸுகா²நுப⁴வோந்நயநமிதி, தத³ஸத் ; அநுபூ⁴தம் சேத் ஸுக²ம் ஸ்மர்யேத, தத்ர லிங்கே³ந ப்ரயோஜநம்யத்³யேவம், ஸுப்தோத்தி²தஸ்ய கத²ம் கஸ்யசித³ங்க³லாக⁴வம் கஸ்ய சிந்ந ? இதி ; உச்யதேஜாக³ரணே கார்யகரணாநி ஶ்ராம்யந்தி ; தத³பநுத்தயே வ்யாபாரோபரம: ஸ்வாப:தத்ர யதி³ ஸம்யக் வ்யாபாரோபரம:, ததா³ அங்கா³நி லகூ⁴நி, இதரதா² கு³ரூணீதிததே³வம் நாயம் நீலாதி³ப்ரத்யயாத³ந்ய ஏவாத்மவிஷயோ(அ)ஹம்ப்ரத்யய:, நாபி விஷயாநுப⁴வாதே³வாஹமுல்லேக²:தஸ்மாத் ப்³ரஹ்மவிதா³மேகபுண்ட³ரீகஸ்ய லோகாநுக்³ரஹைகரஸதயா ஸம்யக்³ஜ்ஞாநப்ரவர்தநப்ரயோஜநக்ருதஶரீரபரிக்³ரஹஸ்ய ப⁴க³வதோ பா⁴ஷ்யகாரஸ்ய மதமாக³மயிதவ்யம்

நநு அஸ்த்யேவ ஸுஷுப்தே அஹமநுப⁴வ:ஸுக²மஹமஸ்வாப்ஸமி’தி ; ஸுஷுப்தோத்தி²தஸ்ய ஸ்வாபஸுகா²நுப⁴வபராமர்ஶத³ர்ஶநாத் , நாத்மநோ(அ)ந்யஸ்ய தத்ராநுப⁴வ: ஸம்ப⁴வதி, ஸத்யமஸ்தி ; தத் ஸ்வாபே ஸுகா²நுப⁴வஸம்ஸ்காரஜம் ஸ்மரணம் , கிம் தர்ஹி ? ஸுகா²வமர்ஶோ து³:கா²பா⁴வநிமித்த:, கத²ம் ? ஸ்வப்நே தாவத³ஸ்த்யேவ து³:கா²நுப⁴வ:, ஸுஷுப்தே து தத³பா⁴வாத் ஸுக²வ்யபதே³ஶ:தத³பா⁴வஶ்ச கரணவ்யாபாரோபரமாத்யதி³ புந:‘ஸுப்த: ஸுக²ம்இதி தத்³விஷயம் ஸ்மரணம் ஸ்யாத் , ததா³ விஶேஷத: ஸ்மர்யேத, தத³ஸ்திவ்யபதே³ஶோ(அ)பிஸுக²ம் ஸுப்தே கிஞ்சிந்மயா சேதிதம்இதி ஹி த்³ருஶ்யதேயத் புந: ஸுப்தோத்தி²தஸ்ய அங்க³லாக⁴வேந்த்³ரியப்ரஸாதா³தி³நா ஸுகா²நுப⁴வோந்நயநமிதி, தத³ஸத் ; அநுபூ⁴தம் சேத் ஸுக²ம் ஸ்மர்யேத, தத்ர லிங்கே³ந ப்ரயோஜநம்யத்³யேவம், ஸுப்தோத்தி²தஸ்ய கத²ம் கஸ்யசித³ங்க³லாக⁴வம் கஸ்ய சிந்ந ? இதி ; உச்யதேஜாக³ரணே கார்யகரணாநி ஶ்ராம்யந்தி ; தத³பநுத்தயே வ்யாபாரோபரம: ஸ்வாப:தத்ர யதி³ ஸம்யக் வ்யாபாரோபரம:, ததா³ அங்கா³நி லகூ⁴நி, இதரதா² கு³ரூணீதிததே³வம் நாயம் நீலாதி³ப்ரத்யயாத³ந்ய ஏவாத்மவிஷயோ(அ)ஹம்ப்ரத்யய:, நாபி விஷயாநுப⁴வாதே³வாஹமுல்லேக²:தஸ்மாத் ப்³ரஹ்மவிதா³மேகபுண்ட³ரீகஸ்ய லோகாநுக்³ரஹைகரஸதயா ஸம்யக்³ஜ்ஞாநப்ரவர்தநப்ரயோஜநக்ருதஶரீரபரிக்³ரஹஸ்ய ப⁴க³வதோ பா⁴ஷ்யகாரஸ்ய மதமாக³மயிதவ்யம்

விஷயாநுப⁴வாஶ்ரயதயா ஸுஷுப்தாவஹங்காரஸ்ய ஸித்⁴யஸம்ப⁴வே(அ)பி உத்த்தி²தஸ்ய பராமர்ஶஸித்³த்⁴யைபராமர்ஶஸித்³தே⁴ இதி ஸௌஷுப்திகஸுகா²நுப⁴வாஶ்ரயதயா அஹங்கார: ஸித்³த⁴ இதி சோத³யதி -

நந்வஸ்த்யேவேதி ।

ஸுஷுப்தௌ ஸுகா²நுப⁴வாய ஸுக²ஹேதுவிஷயாநுப⁴வோ(அ)பி வக்தவ்ய இதி நேத்யாஹ –

நாத்மநோ(அ)ந்யஸ்யேதி ।

அஸ்தீதி ।

உத்தி²தஸ்ய பராமர்ஶாக்²யஸ்மரணரூபஸுகா²வமர்ஶ: து³:கா²பா⁴வநிமித்த இதி । ।

உத்தி²தஸ்ய து³:கா²ஸ்மரணேந அநுமிதது³:கா²பா⁴வே ஸுக²மஹமஸ்வாப்ஸமிதி வ்யபதே³ஶ இத்யர்த²: ।

ஸுக²ஶப்³த³ஸ்ய முக்²யஸுக²விஷயத்வமப்⁴யுபேயமிதி ஶங்கதே ।

பா⁴மிதிகத²மிதி ।

ஸ்வப்நே து³:கா²நுப⁴வே ஸதி உத்தி²தஸ்ய து³:க²ஸ்ம்ருதிர்யதா² ஜாயதே தத்³வத் ஸுஷுப்தே(அ)பி து³:கா²நுப⁴வே ஸதி உத்தி²தஸ்ய து³:க²ஸ்மரணேந ப⁴விதவ்யம் । அத: ஸ்மரணாபா⁴வேந து³:கா²பா⁴வமநுமாய தஸ்மிந் ஸுக²வ்யபதே³ஶ இதி மத்வாஹ -

ஸ்வப்நே தாவதி³தி ।

தத³பா⁴வாதி³தி ।

து³:க²ஸ்ய தத³நுப⁴வஸ்ய சாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

ஸுப்த: ஸுக²மிதி ।

ஸுக²ம் ஸுப்த இத்யந்வய: ।

விஶேஷத இதி ।

கா³நஸுக²ம் பாநஸுக²மிதி விஶேஷத: ஸ்மர்யேதேத்யர்த²: ।

ஸுஷுப்தௌ ந கிஞ்சிந்மயா சேதிதமித்யுத்தி²தஸ்ய வ்யபதே³ஶாத் ஸுக²ஸ்யாநுபூ⁴தத்வம் நாஸ்தீத்யாஹ –

வ்யபதே³ஶோ(அ)பீதி ।

ஸுஷுப்தௌ ஸுகா²நுப⁴வஸத்³பா⁴வே லிங்க³மஸ்தி, உத்தி²தஸ்ய ப்ரஸந்நேந்த்³ரியத்வாதீ³தி தத்ராஹ -

யத்புந: ஸுப்தோத்தி²தஸ்யேதி । ।

அநுபூ⁴தம் சேத் ஸுக²ம் ஸ்மர்யேதேதி ।

போ⁴ஜநஸமநந்தரம் பீநத்வாத்³ பு⁴க்தம் மயேத்யநுமாநம் விஹாய ஸுக²ம் பு⁴க்தமிதி ஸ்மரணமேவ யதா² ததா²த்ராபி ஸ்மரணேநைவ ப⁴விதவ்யமிதி பா⁴வ: ।

ஸுஷுப்தே பா⁴வரூபஸுகா²நுப⁴வஶ்சேத்ரிக்தம் த்³ருஶ்யதே ஸுக²ஸ்ய பூ⁴யஸ்த்வால்பத்வவைஷம்யாத³ங்க³லாக⁴வதத³பா⁴வாவநுபபத்³யேதே । து³:கா²பா⁴வமாத்ரேத்வபா⁴வஸ்ய ஸ்வரூபவைஷம்யாபா⁴வாத் கத²ம் கஸ்யசித³ங்க³லாக⁴வம் கஸ்யசிந்நேதி ஏதது³பபத்³யத இதி சோத³யதி -

யத்³யேவமிதி ।

வ்யாபாரோபரம இதி ।

வ்யாபாரஸ்ய புநரபி ஜ²டிதி வ்யாபாரோத்பாத³கஸம்ஸ்காரஸ்ய சோபரம இத்யர்த²: । அநுமிதது³:கா²பா⁴வே உத்தி²தஸ்ய ஸுக²மஹமஸ்வாப்ஸம்’ இதி வ்யபதே³ஶ இத்யேதத் பரமதமாஶ்ரித்யோஆஶ்ரித்யோ......மிதிக்தமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

மதமாக³மயிதவ்யமிதி ।

ஆத்மா ஸ்வயம்ப்ரகாஶோ(அ)ஹங்காரஶ்சாத்மவ்யதிரிக்த இதி மதமாக³மமூலம் கர்தவ்யமித்யர்த²: ।