విషయానుభవాశ్రయతయా సుషుప్తావహఙ్కారస్య సిధ్యసమ్భవేఽపి ఉత్త్థితస్య పరామర్శసిద్ధ్యైపరామర్శసిద్ధే ఇతి సౌషుప్తికసుఖానుభవాశ్రయతయా అహఙ్కారః సిద్ధ ఇతి చోదయతి -

నన్వస్త్యేవేతి ।

సుషుప్తౌ సుఖానుభవాయ సుఖహేతువిషయానుభవోఽపి వక్తవ్య ఇతి నేత్యాహ –

నాత్మనోఽన్యస్యేతి ।

అస్తీతి ।

ఉత్థితస్య పరామర్శాఖ్యస్మరణరూపసుఖావమర్శః దుఃఖాభావనిమిత్త ఇతి । ।

ఉత్థితస్య దుఃఖాస్మరణేన అనుమితదుఃఖాభావే సుఖమహమస్వాప్సమితి వ్యపదేశ ఇత్యర్థః ।

సుఖశబ్దస్య ముఖ్యసుఖవిషయత్వమభ్యుపేయమితి శఙ్కతే ।

భామితికథమితి ।

స్వప్నే దుఃఖానుభవే సతి ఉత్థితస్య దుఃఖస్మృతిర్యథా జాయతే తద్వత్ సుషుప్తేఽపి దుఃఖానుభవే సతి ఉత్థితస్య దుఃఖస్మరణేన భవితవ్యమ్ । అతః స్మరణాభావేన దుఃఖాభావమనుమాయ తస్మిన్ సుఖవ్యపదేశ ఇతి మత్వాహ -

స్వప్నే తావదితి ।

తదభావాదితి ।

దుఃఖస్య తదనుభవస్య చాభావాదిత్యర్థః ।

సుప్తః సుఖమితి ।

సుఖం సుప్త ఇత్యన్వయః ।

విశేషత ఇతి ।

గానసుఖం పానసుఖమితి విశేషతః స్మర్యేతేత్యర్థః ।

సుషుప్తౌ న కిఞ్చిన్మయా చేతితమిత్యుత్థితస్య వ్యపదేశాత్ సుఖస్యానుభూతత్వం నాస్తీత్యాహ –

వ్యపదేశోఽపీతి ।

సుషుప్తౌ సుఖానుభవసద్భావే లిఙ్గమస్తి, ఉత్థితస్య ప్రసన్నేన్ద్రియత్వాదీతి తత్రాహ -

యత్పునః సుప్తోత్థితస్యేతి । ।

అనుభూతం చేత్ సుఖం స్మర్యేతేతి ।

భోజనసమనన్తరం పీనత్వాద్ భుక్తం మయేత్యనుమానం విహాయ సుఖం భుక్తమితి స్మరణమేవ యథా తథాత్రాపి స్మరణేనైవ భవితవ్యమితి భావః ।

సుషుప్తే భావరూపసుఖానుభవశ్చేత్రిక్తం దృశ్యతే సుఖస్య భూయస్త్వాల్పత్వవైషమ్యాదఙ్గలాఘవతదభావావనుపపద్యేతే । దుఃఖాభావమాత్రేత్వభావస్య స్వరూపవైషమ్యాభావాత్ కథం కస్యచిదఙ్గలాఘవం కస్యచిన్నేతి ఎతదుపపద్యత ఇతి చోదయతి -

యద్యేవమితి ।

వ్యాపారోపరమ ఇతి ।

వ్యాపారస్య పునరపి ఝటితి వ్యాపారోత్పాదకసంస్కారస్య చోపరమ ఇత్యర్థః । అనుమితదుఃఖాభావే ఉత్థితస్య సుఖమహమస్వాప్సమ్’ ఇతి వ్యపదేశ ఇత్యేతత్ పరమతమాశ్రిత్యోఆశ్రిత్యో......మితిక్తమితి ద్రష్టవ్యమ్ ।

మతమాగమయితవ్యమితి ।

ఆత్మా స్వయమ్ప్రకాశోఽహఙ్కారశ్చాత్మవ్యతిరిక్త ఇతి మతమాగమమూలం కర్తవ్యమిత్యర్థః ।