పఞ్చపాదికా
వక్తవ్యకాశికా
 

నను అహమితి భోక్తృత్వం ప్రతిభాసతే, తదభావే కథం తథా ప్రతిభాసః ? నైతత్ సారమ్ ; సముత్కాలితోపాధివిశేషం చైతన్యమాత్రమస్మదర్థః, తతః సర్వదా అహమితి స్యాత్ , నైతచ్ఛక్యమ్ ; ఉపాధిపరామర్శేన చైతన్యమహమిత్యుల్లిఖ్యత ఇతి వక్తుమ్ ; తత్పరామర్శో హి తత్సిద్ధినిమిత్తః, స్వరూపసిద్ధిహేతుః స్వమాహాత్మ్యేనైవ తు స్వరూపసిద్ధిఃతతశ్చ విషయోపరాగానుభవాత్మత్వశూన్యః స్వరూపతః అహమితి సుషుప్తేఽప్యవభాసేత ; దృశిరూపత్వావిశేషాత్భవత్యేవేతి చేత్ , ; తథా సతి స్మర్యేత హ్యస్తన ఇవాహఙ్కారఃఅవినాశినః సంస్కారాభావాత్ స్మర్యతే ఇతి చేత్ , హ్యస్తనోఽపి స్మర్యేత

నను అహమితి భోక్తృత్వం ప్రతిభాసతే, తదభావే కథం తథా ప్రతిభాసః ? నైతత్ సారమ్ ; సముత్కాలితోపాధివిశేషం చైతన్యమాత్రమస్మదర్థః, తతః సర్వదా అహమితి స్యాత్ , నైతచ్ఛక్యమ్ ; ఉపాధిపరామర్శేన చైతన్యమహమిత్యుల్లిఖ్యత ఇతి వక్తుమ్ ; తత్పరామర్శో హి తత్సిద్ధినిమిత్తః, స్వరూపసిద్ధిహేతుః స్వమాహాత్మ్యేనైవ తు స్వరూపసిద్ధిఃతతశ్చ విషయోపరాగానుభవాత్మత్వశూన్యః స్వరూపతః అహమితి సుషుప్తేఽప్యవభాసేత ; దృశిరూపత్వావిశేషాత్భవత్యేవేతి చేత్ , ; తథా సతి స్మర్యేత హ్యస్తన ఇవాహఙ్కారఃఅవినాశినః సంస్కారాభావాత్ స్మర్యతే ఇతి చేత్ , హ్యస్తనోఽపి స్మర్యేత

జాగ్రదవస్థాయామహమితి ప్రతీయమానం చిన్మాత్రమేవ । తత్సుషుప్తావప్యనుభూయత ఎవ । అతోఽహమితి ప్రతిపన్నే కిఞ్చిత్సుప్తావననుభూతం నాస్తీతి చోదయతి -

న త్వహమితి ।

భోక్తృత్వమితి ।

భోక్తృత్వశబ్దేన చిన్మాత్రముచ్యతే,

జాగ్రత్యహమితి ప్రతిపన్నచిన్మాత్రస్య సుషుప్తావవభాసేఽహమిత్యవభాసః స్యాత్ ఇత్యాశఙ్క్య నీలాదిసమ్బన్ధాఖ్యవిషయానుభవాభావాన్నాహమితి ప్రతిభాసప్రసఙ్గః సుషుప్త ఇత్యాహ -

తదభావే కథమితి ।

జాగ్రత్యహమితి ప్రతీతం చిన్మాత్రం చేత్ సుషుప్తావపి ప్రతీయమానమహమితి ప్రతీయాదిత్యాహ -

నైతత్ సారమితి ।

ఉపాధిపరామర్శ ఇతి ।

చైతన్యస్య నీలాదివిషయోపరాగే సతీత్యర్థః ।

తత్పరామర్శో హి తత్సిద్ధినిమిత్త ఇతి ।

నీలాద్యుపరాగో నీలాదిసిద్ధిహేతురిత్యర్థః ।

న స్వరూపసిద్ధయే హేతురితి ।

సిద్ధిహేతురిత్యర్థః ।

స్వమాహాత్మ్యేనైవ తు స్వరూపసిద్ధిరితి ।

స్వయమ్ప్రకాశతయా చిద్రూపాత్మసిద్ధిరిత్యర్థః ।

దృశిస్వరూపత్వావిశేషాదితి ।

సుషుప్తౌ ప్రతీతచిద్రూపస్య జాగ్రత్యహమితి ప్రతీతచిద్రూపస్య చేత్యర్థః ।

ఉత్త్థితస్యాహఉత్థితః స్యామితిమిత్యుత్పన్నా ప్రతీతిః సుషుప్తావనుభూతాహఙ్కారస్య స్మరణమితి నేత్యాహ -

హ్యస్తన ఇవేతి ।

పూర్వస్మిన్ దినే అహమిత్యభిమన్యమాన ఎవాసమితి స్మర్యమాణవదిత్యర్థః ।

అవినాశినః సంస్కారాభావాదితి ।

సంస్కారసాధకాత్మచైతన్యస్యావినాశాన్న సంస్కారజన్మేత్యర్థః ।