నను అహమితి భోక్తృత్వం ప్రతిభాసతే, తదభావే కథం తథా ప్రతిభాసః ? నైతత్ సారమ్ ; సముత్కాలితోపాధివిశేషం చైతన్యమాత్రమస్మదర్థః, తతః సర్వదా అహమితి స్యాత్ , నైతచ్ఛక్యమ్ ; ఉపాధిపరామర్శేన చైతన్యమహమిత్యుల్లిఖ్యత ఇతి వక్తుమ్ ; తత్పరామర్శో హి తత్సిద్ధినిమిత్తః, న స్వరూపసిద్ధిహేతుః స్వమాహాత్మ్యేనైవ తు స్వరూపసిద్ధిః । తతశ్చ విషయోపరాగానుభవాత్మత్వశూన్యః స్వరూపతః అహమితి సుషుప్తేఽప్యవభాసేత ; దృశిరూపత్వావిశేషాత్ । భవత్యేవేతి చేత్ , న ; తథా సతి స్మర్యేత హ్యస్తన ఇవాహఙ్కారః । అవినాశినః సంస్కారాభావాత్ న స్మర్యతే ఇతి చేత్ , హ్యస్తనోఽపి న స్మర్యేత ॥
జాగ్రదవస్థాయామహమితి ప్రతీయమానం చిన్మాత్రమేవ । తత్సుషుప్తావప్యనుభూయత ఎవ । అతోఽహమితి ప్రతిపన్నే కిఞ్చిత్సుప్తావననుభూతం నాస్తీతి చోదయతి -
న త్వహమితి ।
భోక్తృత్వమితి ।
భోక్తృత్వశబ్దేన చిన్మాత్రముచ్యతే,
జాగ్రత్యహమితి ప్రతిపన్నచిన్మాత్రస్య సుషుప్తావవభాసేఽహమిత్యవభాసః స్యాత్ ఇత్యాశఙ్క్య నీలాదిసమ్బన్ధాఖ్యవిషయానుభవాభావాన్నాహమితి ప్రతిభాసప్రసఙ్గః సుషుప్త ఇత్యాహ -
తదభావే కథమితి ।
జాగ్రత్యహమితి ప్రతీతం చిన్మాత్రం చేత్ సుషుప్తావపి ప్రతీయమానమహమితి ప్రతీయాదిత్యాహ -
నైతత్ సారమితి ।
ఉపాధిపరామర్శ ఇతి ।
చైతన్యస్య నీలాదివిషయోపరాగే సతీత్యర్థః ।
తత్పరామర్శో హి తత్సిద్ధినిమిత్త ఇతి ।
నీలాద్యుపరాగో నీలాదిసిద్ధిహేతురిత్యర్థః ।
న స్వరూపసిద్ధయే హేతురితి ।
సిద్ధిహేతురిత్యర్థః ।
స్వమాహాత్మ్యేనైవ తు స్వరూపసిద్ధిరితి ।
స్వయమ్ప్రకాశతయా చిద్రూపాత్మసిద్ధిరిత్యర్థః ।
దృశిస్వరూపత్వావిశేషాదితి ।
సుషుప్తౌ ప్రతీతచిద్రూపస్య జాగ్రత్యహమితి ప్రతీతచిద్రూపస్య చేత్యర్థః ।
ఉత్త్థితస్యాహఉత్థితః స్యామితిమిత్యుత్పన్నా ప్రతీతిః సుషుప్తావనుభూతాహఙ్కారస్య స్మరణమితి నేత్యాహ -
హ్యస్తన ఇవేతి ।
పూర్వస్మిన్ దినే అహమిత్యభిమన్యమాన ఎవాసమితి స్మర్యమాణవదిత్యర్థః ।
అవినాశినః సంస్కారాభావాదితి ।
సంస్కారసాధకాత్మచైతన్యస్యావినాశాన్న సంస్కారజన్మేత్యర్థః ।