யயோரேகஸ்வலக்ஷணத்வம் தயோரைக்யம் த்³ருஷ்டமிதி வ்யாப்திமாஹ -

யதா² ப³ஹி:ஸ்தி²தோ தே³வத³த்த இதி ।

சா²யாதத்³வதோரேக ஸ்வலக்ஷணத்வாபா⁴வாந்நாநைகாந்திகதேதி பா⁴வ: ।

அர்தா²தி³தி ।

வஸ்த்வந்தரத்வாநுபபத்த்யேத்யர்த²: ।

த³ர்பணஸ்ய முகா²காரேண பரிணாமே ஸ்பர்ஶேந்த்³ரியேண நிம்நோந்நததயா க்³ருஹ்யேத, ந ததா² க்³ருஹ்யதே, இத்யாஶங்க்யாஹ -

க³ர்பி⁴த இதி ।

விருத்³த⁴பரிணாமித்வாதி³தி ।

முத்³ராயாமுந்நதம் ப்ரதிமுத்³ராயாம் நிம்நம் ப⁴வதி । முத்³ராயாம் நிம்நம் ப்ரதிமுத்³ராயாமுந்நதம் ப⁴வதி,

ந ததா² பி³ம்ப³ப்ரதிபி³ம்ப³யோரிதி ।

ப்ரதிமுத்³ரயா இதிப்ரதிமுத்³ராயாம் விருத்³த⁴பரிணாமித்வமித்யர்த²: ।

ஸம்ஶ்லேஷாபா⁴வாதி³தி ।

க்³ரீவாஸ்த²முகே²ந த³ர்பணஸ்ய ஸம்ஶ்லேஷாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

தத³பாயே(அ)பீதி ।

பி³ம்பா³ஸாந்நித்⁴யாக்²யநிமித்தாபாயே(அ)பீத்யர்த²: ।

ஹஸ்தஸம்யோகா³க்²யநிமித்தாபாயே ப்ரஸரணாக்²யகார்யாபா⁴வோ த்³ருஷ்ட: புந: ஸம்வேஷ்டநத³ர்ஶநாதி³தி । நேத்யாஹ -

ந க²லு ஸம்வேஷ்டித இதி ।

தத்க்ஷணமேவ ஸம்வேஷ்டத இதி, அத: ப்ரஸாரணமபக³ச்ச²தீதி பா⁴வ: ।

ஸம்ஸ்காராத்³விருத்³த⁴ஸம்வேஷ்டநகார்யோத³யாத் பூர்வப்ரஸாரணகார்யவிநாஶ:, ந நிமித்தாபாயாதி³த்யாஹ –

யதஶ்சிரகாலஸம்வேஷ்டநேதி ।

வேஷ்டநஸம்ஸ்காரக்ஷயபர்யந்தமநுவ்ருத்தப்ரஸாரணநிமித்தாபக³மே(அ)பி விரோதி⁴ஸம்வேஷ்டநாநுத³யே ப்ரஸாரணம் நாபக³ச்ச²தி । அதோ விரோதி⁴கார்யோத³யாதே³வ ப்ரஸாரணநாஶ இதி நிர்ணய இத்யாஹ -

ததா² ச யாவத்ஸம்ஸ்காரக்ஷயமிதி ।

தர்ஹீஹாபி ஸமதலத்வஸம்ஸ்காராத் ஸமதலத்வாக்²யவிரோதி⁴கார்யோத³யே ப்ரதிபி³ம்பா³பாய: ஸ்யாத் இத்யாஶங்க்ய உத்பந்நமாத்ரேஉத்பந்நமாத்ரத்வ இதி த³ர்பணே உத்பத்தேரூர்த்⁴வம் ஸதா³ முக²ஸந்நிதே⁴: ஸமதலத்வஸம்ஸ்காராபா⁴வாதே³வ ஸமதலத்வபரிணாமாயோகா³த் தத்ர ப்ரதிபி³ம்பா³பாயோ பி³ம்பா³பாயாதே³வ ஸ்யாத் , தந்ந யுக்தம் பரிணாமபக்ஷ இத்யாஹ -

ஏவம் சிரகாலேதி ।

க்³ரீஷ்மகாலே விகாஸாவச்சே²த³காஹரபேக்ஷயா முகுலாவச்சே²த³கராத்ரேரல்பத்வாத் விகாஸஸம்ஸ்காரஸ்ய ப்ராசுர்யாத் தத³பி⁴ப⁴வேநால்பதர ஸம்ஸ்காராத்அல்பதரஸம்ஸ்காராத் இதிமுகுலஸம்ஸ்காராத் முகுலோத்பத்தியோகா³த் முகுலோத³யாத் விகாஸநாஶாயோகா³த் நிமித்தாபாயாதே³வ விநாஶ இத்யாஶங்க்ய, ஸத்யம் , ஸம்ஸ்காராந்முகுலாநுத³யே(அ)பி நாலத்³வாரேண பத்³மத³லாநுப்ரவேஶிஜலபி³ந்து³பி⁴: பார்தி²வாய இதிபார்தி²வாவயவஸங்கரை: முகுலோத³யாத் விகாஸநாஶ: ந நிமித்தாபாயாதி³த்யாஹ -

ய: புநரித்யாதி³நா ।

நிமித்தாபாய ஏவ விகாஸாபாயஸ்ய முகுலஸ்ய ச நிமித்தமிதி தத்ராஹ -

தது³பரம இதி ।

பார்தி²வாவயவஸ்ய பார்தி²வாவ்யாவயவ இதிவ்யாபாரோபரமே ஸதி நிமித்தாபாயே முகுலதாநுபலப்³தே⁴ரித்யர்த²: ।

தர்ஹி ஸம்ஸ்காராதிரிக்தஹேத்வந்தரேண ஸமதலத்வோத்பத்த்யா ப்ரதிபி³ம்பா³பக³ம: ந பி³ம்பா³பாயாதி³தி நேத்யாஹ -

நாத³ர்ஶே புநரிதி ।

காருகர்மாதி³ நாஸ்தீத்யர்த²: ।

மதீ³யமுக²மிதி ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞயைகத்வமவக³தமிதி நேத்யாஹ –

ஶுக்திரஜதஸ்யேதி ।

மதீ³யம் ரஜதமிதி த³ர்ஶநாதி³த்யர்த²: ।

பா³த⁴த³ர்ஶநாதி³தி ।

நேத³ம் ரஜதமிதி ரஜதஸ்வரூபபா³த⁴த³ர்ஶநாத் நாத்ர ரஜதம் கிந்து ததி³த³ம் ரஜதமிதி ஸத்யம் ரஜதேநேதிஸத்யரஜதேந ஏகத்வப்ரத்யக்ஷிஜ்ஞா(அ)பா⁴வாச்ச மித்²யாத்வமித்யர்த²: ।

நேஹ பா³தோ⁴ த்³ருஶ்யத இதி ।

நேத³ம் முக²மிதி ஸ்வரூபேண ந பா³த்⁴யதே । கிந்து நாத்ர முக²ம் யதீ³யமேவேதிமதீ³யமேவேதி ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயத இத்யர்த²: ।

த³ர்பணாபக³மே முக²ஸ்யாபக³மாத் முக²ம் நாஸ்தீதி முக²ஸ்ய ஸ்வரூபேண பா³தோ⁴ த்³ருஶ்யத இத்யாஶங்க்ய தத³ஸந்நிதௌ⁴ தந்நாஸ்தீதி ஜ்ஞாநேந தஸ்ய பா³த்⁴யத்வே த³ர்பணஸ்யாபி பா³த்⁴யத்வம் ஸ்யாதி³த்யாஹ –

புநரிதி ।