ನನು ಸತ್ಯೇವ ಬಿಂಬೈಕತಾವಗಮೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯ ತದ್ಗತೋ ವಿಚ್ಛೇದಾದಿಮಿಥ್ಯಾವಭಾಸಃ, ತಥಾ ಬ್ರಹ್ಮೈಕತಾವಗಮೇಽಪಿ ಜೀವಸ್ಯ ವಿಚ್ಛೇದಾದಿಮಿಥ್ಯಾವಭಾಸೋ ನ ನಿವರ್ತಿತುಮರ್ಹತಿ, ಉಚ್ಯತೇ — ದೇವದತ್ತಸ್ಯಾಚೇತನಾಂಶಸ್ಯೈವ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಾತ್ , ಸಚೇತನಾಂಶಸ್ಯೈವ ವಾ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಹೇತೋಃ ಶ್ಯಾಮಾದಿಧರ್ಮೇಣೇವ ಜಾಡ್ಯೇನಾಪ್ಯಾಸ್ಕಂದಿತತ್ವಾತ್ ನ ತತ್ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಂ ಬಿಂಬೈಕರೂಪತಾಮಾತ್ಮನೋ ಜಾನಾತಿ ; ಅಚೇತನತ್ವಾತ್ , ತಥಾ ಚಾನುಭವಃ ‘ನ ಬಿಂಬಚೇಷ್ಟಯಾ ವಿನಾ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಂ ಚೇಷ್ಟತೇ’ ಇತಿ । ಯಸ್ಯ ಹಿ ಭ್ರಾಂತಿರಾತ್ಮನಿ ಪರತ್ರ ವಾ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ, ತದ್ಗತೇನೈವ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೇನ ಸಾ ನಿವರ್ತತೇ, ಯಸ್ತು ಜಾನೀತೇ ದೇವದತ್ತಃ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯಾತ್ಮನೋಽಭಿನ್ನತ್ವಂ, ನ ಸ ತದ್ಗತೇನ ದೋಷೇಣ ಸಂಸ್ಪೃಶ್ಯತೇ, ನಾಪಿ ಜ್ಞಾನಮಾತ್ರಾತ್ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯ ನಿವೃತ್ತಿಃ ; ತದ್ಧೇತೋಃ ದರ್ಪಣಾದೇಃ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕತ್ವಾತ್ । ಜೀವಃ ಪುನಃ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಕಲ್ಪಃ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಶ್ಚಿದ್ರೂಪಃ ನಾಂತಃಕರಣಜಾಡ್ಯೇನಾಸ್ಕಂದಿತಃ । ಸ ಚಾಹಂಕರ್ತೃತ್ವಮಾತ್ಮನೋ ರೂಪಂ ಮನ್ಯತೇ, ನ ಬಿಂಬಕಲ್ಪಬ್ರಹ್ಮೈಕರೂಪತಾಮ್ ; ಅತೋ ಯುಕ್ತಸ್ತದ್ರೂಪಾವಗಮೇ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾಪಗಮಃ ॥
ಔಪಾಧಿಕಧರ್ಮಾಧ್ಯಾಸಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾದತತಜ್ಞಾನಾದನನಿವೃತ್ತೇರಿತಿನಿವೃತ್ತೇಃ ಏಕತ್ವಜ್ಞಾನೇನ ನಿವರ್ತತ ಇತಿ ಪರಿಹರ್ತುಂ ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮತಾಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಾದ್ದೇವದತ್ತಪ್ರತಿಬಿಂಬವದಿತಿ ಶಂಕಾಂ ಪ್ರಥಮಂ ಪರಿಹರತಿ -
ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ।
ಶರೀರಮೇವ ಚೇತನಮಿತಿ ಲೋಕಾಯತಃ, ತತ್ರಾಹ -
ಸಚೇತನಾಂಶಸ್ಯೈವ ವೇತಿ ।
ಪ್ರತಿಬಿಂಬಹೇತೋರಿತಿ ।
ದರ್ಪಣಸ್ಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಜಾಡ್ಯೇನಾಪ್ಯಾಸ್ಕಂದಿತತ್ವಾದಿತಿ ।
ಶರೀರಸ್ಯಾಚೇತನತ್ವಪಕ್ಷೇ ಸ್ವಾಯಜಾಡ್ಯೇನೇತಿಸ್ವೀಯಜಾಡ್ಯೇನ, ಚೇತನತ್ವಪಕ್ಷೇ ದರ್ಪಣಜಾಡ್ಯೇನಾಸ್ಕಂದಿತತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಚೇತನತ್ವಾದಿತ್ಯತ್ರ ಲೋಕಾಯತಪಕ್ಷೇ ಅಚೇತನಸಮತ್ವಾದಿತಿ ಯೋಜ್ಯಮ್ ।
ತಥಾ ಚಾನುಭವ ಇತಿ ।
ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯಾಪಿ ಚೇತನತ್ವೇ ಬಿಂಬಚೇಷ್ಟಾಂ ವಿನಾಪಿ ಕದಾಚಿತ್ ಬಿಂಬವಚ್ಚೇಷ್ಟೇತ ತದಭಾವಾತ್ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯಾಚೇತನತ್ವಮನುಭೂಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಬಿಂಬದೇವದತ್ತಸ್ಯೇವ ಬಿಂಬಭೂತಬ್ರಹ್ಮಣ ಏವ ಭ್ರಮನಿರಾಸಿತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಶಂಕಾಯಾಂ ಜೀವತ್ವಾಜ್ಞತ್ವಭ್ರಾಂತತ್ವಾಭಾವಾನ್ನ ಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯತ್ವಮಿತ್ಯಾಹ -
ಯಸ್ಯ ಹಿ ಭ್ರಾಂತಿರಿತಿ ।
ಆತ್ಮನೀತಿ ವಿಷಯಸಪ್ತಮೀ ; ದೇವದತ್ತೇ ಬಿಂಬತ್ವಭ್ರಾಂತತ್ವಯೋಃ ಸತೋಃ ಕಸ್ಮಾತ್ ಭ್ರಾಂತತ್ವಸ್ಯೈವ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯತ್ವೇ ಪ್ರಯೋಜಕತ್ವಮ್ ಉಚ್ಯತ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಭ್ರಾಂತರೂಪ್ಯಂ ಪ್ರತಿ ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ಬಿಂಬತ್ವಾಭಾವಾತ್ ತತ್ರ ಭ್ರಾಂತತ್ವಮೇವ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯತ್ವೇ ಪ್ರಯೋಜಕಂ ದೃಷ್ಟಂ, ತದ್ವದಿಹಾಪಿ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಮತ್ವಾಹ -
ಪರತ್ರ ವೇತಿ ।
ವಾಶಬ್ದ ಇವಾರ್ಥಃ । ಅತ್ರಾಪಿ ವಿಷಯಸಪ್ತಮೀ ।
ಸ್ವಸ್ಯ ಜೀವೈಕ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ನ ಜಾನಾತಿ ಚೇತ್ ಸರ್ವಜ್ಞತಾಹಾನಿಃ, ಜಾನಾತಿ ಚೇತ್ ಸ್ವಾತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂಸಾರಂ ಪಶ್ಯೇದಿತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -
ಯಸ್ತು ಜಾನೀತ ಇತಿ ।
ಕರ್ತೃತ್ವಾದೇರುಪಾಧಿಭೂತಾಹಂಕಾರಾದೇರಾವಿದ್ಯತ್ವಾತ್ಕರ್ಮಾನಪೇಕ್ಷಯಾ ಏಕತ್ವಜ್ಞಾನೇನೈವ ನಿರಾಸಸಿದ್ಧಿಃ । ಅನ್ಯತ್ರೋಪಾಧೇಃ ಸತ್ವಾದನಿವೃತ್ತಿರಿತಿ ವ್ಯವಹಿತಚೋದ್ಯಂ ಪರಿಹರತಿ -
ನಾಪಿ ಜ್ಞಾನಮಾತ್ರಾದಿತಿ ।
ಪ್ರತಿಬಿಂಬಸ್ಯೇತಿ ।
ಪ್ರತಿಬಿಂಬಭಾವಸ್ಯ ಔಪಾಧಿಕಧರ್ಮಸ್ಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಜೀವಃ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಂ ನ ಭವತಿ । ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವೇ ಸಂಪ್ರತಿಪನ್ನವದಚೇತನತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಚಿತ್ತ್ವಮಭ್ಯುಪಗಮ್ಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಾಭಾವಃ ಸಾಧ್ಯತೇ ? ಉತ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಮಭ್ಯುಪಗಮ್ಯ ಚಿತ್ತ್ವಾಭಾವಃ ಸಾಧ್ಯತೇ ಇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಾಭಾವಶ್ಚೇತ್ ಸಾಧ್ಯತೇ ತದಾ ‘ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿರೂಪೋ ಬಭೂವ’ಕಠೋ೦ಉ೦ ೨ - ೫ - ೯, ೧೦. ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿವಿರುದ್ಧಮನುಮಾನಮಿತ್ಯಾಹ -
ಜೀವಃ ಪುನರಿತಿ ।
ತರ್ಹಿ ಜೀವೋಽಚೇತನಃ ಪ್ರತಿಬಿಂಬತ್ವಾತ್ ಸಂಪ್ರತಿಪನ್ನವದಿತಿ ಜಡತ್ವಂ ಸಾಧ್ಯತೇ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರುದ್ಧಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ಸರ್ವೇಷಾಂ ನ ಇತಿ ।
ಉಪಾಧಿಜಾಡ್ಯೇನಾತಿರಸ್ಕೃತಚೈತನ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಇತ್ಯಾಹ –
ನಾಂತಃಕರಣಜಾಡ್ಯೇನೇತಿ ।
ಚಿನ್ಮಾತ್ರತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮತ್ವಂ ನಾಮ ತದ್ರೂಪತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಚೇತ್ ಶ್ರವಣಾದಿವೈಯರ್ಥ್ಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ಸ ಚಾಹಮಿತಿ ।