நநு ப²லநையமிகநைமித்திகப்ராயஶ்சித்தசோத³நா வர்தமாநஶரீரபாதாதூ³ர்த்⁴வகாலஸ்தா²யிநம் போ⁴க்தாரமந்தரேணாபி ப்ரமாணதாமஶ்நுவத ஏவ । யதா² சைததே³வம், ததா² — ‘ஏக ஆத்மந: ஶரீரே பா⁴வாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 3-3-53) இத்யதி⁴கரணாரம்பே⁴ த³ர்ஶயிஷ்யாம:, ஸத்யமேவம் ; ததா²பி ஸகலஶாஸ்த்ரபர்யாலோசநாபரிநிஷ்பந்நம் ப்ராமாணிகமர்த²மங்கீ³க்ருத்யாஹ பா⁴ஷ்யகார: । ததா² ச விதி⁴வ்ருத்தமீமாம்ஸாபா⁴ஷ்யகாரோ(அ)ப்யுத்ஸூத்ரமேவாத்மஸித்³தௌ⁴ பராக்ராந்தவாந் । தத் கஸ்ய ஹேதோ: ? ‘த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸே’தி கார்யார்த²விசாரம் ப்ரதிஜ்ஞாய தத³வக³மஸ்ய ப்ராமாண்யே அநபேக்ஷத்வம் காரணமநுஸரதா ஸூத்ரகாரேண விஶேஷாபா⁴வாத் ஸ்வரூபநிஷ்டா²நாமபி வாக்யாநாம் ப்ராமாண்யமநுஸ்ருதம் மந்யதே, ததா² ‘சோத³நா ஹி பூ⁴தம் ப⁴வந்தம் ப⁴விஷ்யந்தம் ஸூக்ஷ்மம் வ்யவஹிதம் விப்ரக்ருஷ்டமித்யேவம்ஜாதீயகமர்த²ம் ஶக்நோத்யவக³மயிதும்’ இதி வத³ந் சோத³நாஶேஷத்வேநாபி ஸ்வரூபாவக³மே(அ)நபேக்ஷத்வமவிஶிஷ்டமவக³ச்ச²தீத்யவக³ம்யதே । ஸ ச ஸ்வரூபாவக³ம: கஸ்மிந் கத²ம் வேதி த⁴ர்மமாத்ரவிசாரம் ப்ரதிஜ்ஞாய, தத்ரைவ ப்ரயதமாநேந ப⁴க³வதா ஜைமிநிநா ந மீமாம்ஸிதம் ; உபயோகா³பா⁴வாத் , ப⁴க³வாம்ஸ்து புநர்பா³த³ராயண: ப்ருத²க் விசாரம் ப்ரதிஜ்ஞாய வ்யசீசரத் ஸமந்வயலக்ஷணேந । தத்ர ச தே³ஹாந்தரோபபோ⁴க்³ய: ஸ்வர்க³: ஸ்தா²ஸ்யதி । தச்ச ஸர்வம் கார்யகரணஸங்கா⁴தாத³ந்யேந போ⁴க்த்ரா விநா ந ஸித்⁴யதி । தத்ஸித்³தி⁴ஶ்ச ந ஆக³மமாத்ராயத்தா ; ப்ரமாணாந்தரகோ³சரஸ்ய தத³பா⁴வே தத்³விரோதே⁴ வா ஶிலாப்லவநவாக்யவத³ப்ராமாண்யப்ரஸங்கா³த் । அதஸ்தத்ஸித்³தௌ⁴ பராக்ராந்தவாந் । தேந ஸத்யம் விநாபி தேந ஸித்⁴யேத் ப்ராமாண்யம் , அஸ்தி து தத் । தஸ்மிந் வித்³யமாநே ந தேந விநா ப்ரமாண்யம் ஸித்⁴யதி ப²லாதி³சோத³நாநாம் இதி மத்வா ஆஹ —
ஶாஸ்த்ரீயே து வ்யவஹாரே யத்³யபி வித்³யமாநே பு³த்³தி⁴பூர்வகாரீ நாவிதி³த்வாத்மந: பரலோகஸம்ப³ந்த⁴மதி⁴க்ரியதே இதி ॥
ஶாஸ்த்ரீயே த்விதி பா⁴ஷ்யேணாத்³ருஷ்டார்த²ப்ரவ்ருத்தாப்ரவ்ருத்ததா³வாத்மந இதிவாத்மநோ தே³ஹாத்³வ்யதிரிக்தத்வஜ்ஞாநமப்⁴யநுஜாநாதி । அப்⁴யநுஜ்ஞாமாக்ஷிபதி -
நநு ப²லநையமிகேதி ।
தத்ர
ப²லசோத³நேதி ।
பஶுகாமோ யஜேத, ஸ்வர்க³காமோ யஜேதேத்யாதி³சோத³நேத்யர்த²: ।
நையமிகசோத³நேதி ।
யாவஜ்ஜீவம் ஜுஹோதீத்யாதி³சோத³நேத்யர்த²: ।
நைமித்திகசோத³நேதி ।
க்³ருஹதா³ஹவாந் யஜேதேத்யாதி³ சோத³நேத்யர்த²: । ஸ்வர்க³ஶப்³தா³ர்த²ஸ்ய ஸுக²த்வாத் அஸ்மிந் ஜந்மநி லப்³து⁴ம் ஶக்யத்வாதி³திபா⁴வ: ।
யதா² ச ஏததே³வமிதி ।
வ்யதிரிக்தாத்மா நாஸ்தீத்யேதத்³ ‘ஏக ஆத்மந: ஶரீரே பா⁴வாத்ப்³ர0ஸூ0 3 - 3 - 53’ இதி பூர்வபக்ஷஸூத்ரே ப்ரத³ர்ஶயிஷ்யாம இத்யர்த²: ।
ஸத்யம் , மந்த்ரார்த²வாதா³தீ³நாம் ப்ராமாண்யமநங்கீ³குர்வதாம் மீமாம்ஸகாநாம் ந விதி⁴ப்ராமாண்யார்த²ம் தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மாபேக்ஷா । பா⁴ஷ்யகாரஸ்து மந்த்ரார்த²வாதா³தீ³நாம் ப்ரமாணாந்தரேணாஸித்³தே⁴(அ)விருத்³தே⁴ சார்தே² ப்ராமாண்யமங்கீ³க்ருத்ய தத்³ப³லேந ப்ராப்தஸ்ய தே³ஶாந்தரே காலாந்தரே தே³ஹாந்தரேணோபபோ⁴க்³யஸ்ய ஸ்வர்கா³க்²யப²லஸ்ய ஸாத⁴நயாக³விதீ⁴நாம் ப்ராமாண்யார்த²ம் தே³ஹவ்யதிரிக்த ஆத்மாபேக்ஷ்யத இதி தமப்⁴யநுஜாநாதீத்யாஹ -
ஸத்யமேவம் , ததா²பீதி ।
விதி⁴நிர்ணயார்த²ம் ப்ரவ்ருத்த: ஶாப³ரபா⁴ஷ்யகார: வ்யதிரிக்தாத்மாநம் ஸாத⁴யதி । அத: விதி⁴ப்ராமாண்யாய வ்யதிரிக்தாத்மாபேக்ஷா இத்யாஶங்க்ய ததா² ஸதி ஸூத்ரேணாபி ப⁴விதவ்யம் , தத³பா⁴வாத் ந விதி⁴ப்ராமாண்யாத் தஸ்மிந் ப்ரமாணாபேக்ஷயா வ்யதிரிக்தத்வாஸாத⁴நமித்யாஹ -
ததா² ச விதி⁴வ்ருத்தேதி ।
விதௌ⁴ ப்ரவ்ருத்தா மீமாம்ஸா, விதி⁴வ்ருத்தவிஷயா மீமாம்ஸா, விதி⁴வ்ருத்தமீமாம்ஸேதி வா நிர்வாஹ: ।
விதி⁴ப்ராமாண்யாநபேக்ஷிதஸ்யாஸூத்ரிதஸ்ய ச பா⁴ஷ்யகாரேண ப்ரதிபாத³நமயுக்தமித்யாக்ஷிபதி -
தத்கஸ்ய ஹேதோரிதி ।
கஸ்ய ஹேதோ: கஸ்மாத்³தே⁴தோரித்யர்த²: ।
த⁴ர்மவிசாரம் ப்ரதிஜ்ஞாய தஸ்மிந் ப்ரமாணாபேக்ஷாயாம் சோத³நாம் ப்ரமாணத்வேநோசோபந்யஸ்யேதிபந்யஸ்ய கத²ம் சோத³நாயா: ப்ராமாண்யமித்யபேக்ஷாயாம் தத்³விதி⁴வாக்யம் ப்ரமாணம் பா³த³ராயணஸ்ய அநபேக்ஷத்வாதி³தி மந்த்ராதீ³நாமபி ஸாதா⁴ரணஹேதுப்ரயோகா³த் , ஸூத்ரகாரேண மந்த்ராதீ³நாமபி ப்ராமண்யமநுஸ்ருதம் மந்வாநோ பா⁴ஷ்யகாரஸ்தத் ப்ராமாண்யநிமித்தஸ்வர்கா³தி³ப²லபோ⁴க்த்ருத்வேந தே³ஹவ்யதிரிக்த ஆத்மாபி ஸூத்ரகாரேணாநுமத இதி க்ருத்வா வ்யதிரிக்தாத்மாநம் ஸாத⁴யதி இத்யதோ ந நிர்மூலம் வ்யதிரிக்தாத்மஸாத⁴நமித்யாஹ -
த⁴ர்மஜிஜ்ஞாஸேதி கார்யார்த²விசாரமிதி ।
விஶேஷாபா⁴வாதி³தி ।
அபௌருஷேயத்வேந வக்த்ருஜ்ஞாநாத்³யநபேக்ஷத்வே க்ருத்ஸ்நவேத³வாக்யார்தா²நாம் விஶேஷாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
ஸ்வரூபநிஷ்டா²நாமிதி ।
ஸித்³தா⁴ர்த²நிஷ்டா²நாமித்யர்த²: ।
ஸூத்ரேண மந்த்ராதி³ப்ராமாண்யஸ்ய ஸூத்ரிதத்வாத் தத்³ப³லப்ராப்தஸ்வர்கா³தி³போ⁴க்த்ராத்மாநம் ஸாத⁴யதி, ந விதி⁴ப்ராமாண்யாய அபேக்ஷிதத்வாதா³த்மாநம் ஸாத⁴யதீதி கத²ம் நிர்ணய இத்யாஶங்க்ய பா⁴ஷ்யகாரேணாபி மந்த்ராதி³ப்ராமாண்யஸ்யேஷ்டத்வாத் நிர்ணய இத்யாஹ -
ததா² ‘சோத³நா ஹீ’தி ।
சோத³நாஶேஷத்வேநாபி இதி ।
சோத³நாஸந்நிதி⁴படி²தார்த²வாதா³தீ³நாம் சோத³நாஶேஷத்வாத் ஶேஷக³தபூ⁴தாத்³யர்த²ப்ரதிபாத³கத்வம் ஶேஷிண்யுபசரதி பா⁴ஷ்யகார இதி பா⁴வ: ।
அவக³ச்ச²தி இதி ।
க³ம்யத இதி ।
பா⁴ஷ்யகாரோ(அ)வக³ச்ச²தீத்யஸ்மாபி⁴ர்க³ம்யத இத்யர்த²: ।
மந்த்ராதி³ப்ராமாண்யஸூசநத்³வாரேண வ்யதிரிக்தாத்மாபி அநுமதஶ்சேத் தத்ப்ரதிபாத³கஸமந்வயவிசாரோ(அ)பி ஸூசநீய இதி, நேத்யாஹ -
ஸ ச ஸ்வரூபாவக³ம இதி ।
ஆத்மப்ரதிபாத³கவாக்யமித்யர்த²: ।
கஸ்மிந்நிதி ।
வேதா³ந்தாநாம் சோத³நாஶேஷபூ⁴தாத்மநி ப்ராமாண்யம் ஸ்வதந்த்ராத்மநி வேத்யர்த²: ।
கத²ம் வேதி ।
ஏகரஸார்த²ப்ரதிபாத³கத்வம் ஸம்ஸ்ருஷ்டார்த²ப்ரதிபாத³கத்வம் வேத்யர்த²: ।
உபயோகா³பா⁴வாதி³தி ।
த⁴ர்மஸ்ய வ்யதிரிக்தாத்மநி அபேக்ஷாபா⁴வாத் ப²லஸ்யைவ தத³பேக்ஷத்வாத் । ப²லே ச ஜைமிநே:ஜயிமிநிந: இதி ப்ரயத்நாபா⁴வாத் வ்யதிரிக்தாத்மா ந மீமாம்ஸித இத்யர்த²: ।
ப²லமபி வ்யதிரிக்தாத்மாநமபேக்ஷதே சேத் தத்ராபி ப்ரயத்நோ யுக்தோ ஜைமிநேரிதி, நாந்யதா²ஸித்³த⁴த்வாதி³த்யாஹ -
ப⁴க³வாந்ஸ்து புநரிதி ।
மோக்ஷப²லரூபம் ப்³ரஹ்ம தத்³போ⁴க்தாரம் அஸம்ஸார்யாத்மாநம் ச ப்ரதிபாத³யத்யாசார்ய: । ந ஸ்வர்க³ப²லம் தத³பேக்ஷிதஸம்ஸார்யாத்மாநம் ச ப்ரதிபாத³யப்ரதிபாத³யத்யாஶங்க்ய இதிதீத்யாஶங்க்ய விதி⁴ரஹிதவாக்யாநாம் ஸித்³தா⁴ர்தே² ப்ராமாண்யே ஸாதி⁴தே விதி⁴ரஹிதமந்த்ராதீ³நாமபி ப்ராமாண்யம் தத³ர்த²ஸ்வர்கா³தி³வத்ஸித்³த⁴ம் ஸ்யாதி³த்யாஹ -
தத்ர ச தே³ஹாந்தரோபபோ⁴க³யோக்³ய: ஸ்வர்க³: ஸ்தா²ஸ்யதீதி ।
ஸ்தீ²யதாம் நாம ஸ்வர்க³:, ஸ்வர்கா³க்²யலோக விஶேஷப்ராப்தயே தே³ஹவிலக்ஷண ஆத்மாபேக்ஷாதே³ஹவிலக்ஷாத்மந்யபேக்ஷா இதி நாஸ்தி, வர்தமாநஶரீரேணைவார்ஜுநாதீ³நாம் ஸ்வர்க³ப்ராப்தே: ஶ்ருதத்வாதி³த்யாஶங்க்ய, யத்³யபி லோகவிஶேஷப்ராப்தயே நாபேக்ஷா ததா²பி தத்ஸ்த²ஸ்யாந்யஸ்ய தே³ஹாந்தரப்ராப்தேரபி ஶ்ருதத்வாத் வர்தமாநதே³ஹேந ஸஹ தே³ஹாந்தரப்ராப்தேரஸம்ப⁴வாத் தது³பபத்த்யர்த²ம் தே³ஹவிலக்ஷண ஆத்மா ஸ்வீகர்தவ்ய இத்யாஹ -
தச்ச ஸர்வமிதி ।
ஸமந்வயஸாமர்த்²யாத் தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மஸித்³தே⁴ர்பா³த³ராயணஸ்யாத்⁴யாத்மவிசார: பிஷ்டபேஷணமிதி, நேத்யாஹ –
தத்ஸித்³தி⁴ஶ்சேதி ।
வ்யதிரிக்தாத்மந: ஸித்³த⁴வஸ்துத்வாதே³வ ப்ரமாணாந்தரயோக்³யஸ்ய ப்ரமாணாந்தரவிஷயத்வாபா⁴வே மநுஷ்யோ(அ)ஹமிதி தே³ஹஸ்யாத்மவிஷயப்ரமாணாந்தரவிரோதே⁴ சாப்ராமாண்யப்ரஸங்கா³த் ந கேவலமாக³மேந வ்யதிரிக்தாத்மந: ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।
தர்ஹ்யாக³மஸ்ய வ்யதிரிக்தாத்மந்யப்ராமாண்யமேவேதி நாத்மஸித்³தி⁴ரிதி நேத்யாஹ –
அதஸ்தத்ஸித்³தா⁴விதி ।
தேநேதி ।
விரோத⁴பரிஹாரப²லேந விசாரேணேத்யர்த²: ।
உக்தமர்த²ம் ஸங்க்ஷேபதோ த³ர்ஶயதி -
ஸத்யமித்யாதி³நா ।
விநாபி தேநேதி ।
மந்த்ராதி³ப்ராமாண்யஸ்வர்கா³ஸ்வர்கா³வநப்⁴யுபக³ச்ச²தாமிதித்³யநப்⁴யுபக³ச்ச²தாம் வ்யதிரிக்தாத்மநா விநாபி விதி⁴ப்ராமாண்யஸித்³தே⁴ரித்யர்த²: ।
அஸ்தி து தத் இதிஅஸ்தி து தத்³பூ⁴தய இதி ।
மந்த்ராதி³ப்ராமாண்யம் ஸ்வர்கா³தி³ர்வேத்யர்த²: ।
ந தேந விநேதி ।
வ்யதிரிக்தாத்மநா விநேத்யர்த²: ।