ಅಥ ಕೋಽಯಂ ತರ್ಕೋ ನಾಮ ? ಯುಕ್ತಿಃ । ನನು ಪರ್ಯಾಯ ಏಷಃ ? ಸ್ವರೂಪಮಭಿಧೀಯತಾಮ್ । ಇದಮುಚ್ಯತೇ — ಪ್ರಮಾಣಶಕ್ತಿವಿಷಯತತ್ಸಂಭವಪರಿಚ್ಛೇದಾತ್ಮಾ ಪ್ರತ್ಯಯಃ । ನನು ಏವಂ ತರ್ಕಸಾಪೇಕ್ಷಂ ಸ್ವಮರ್ಥಂ ಸಾಧಯತೋಽನಪೇಕ್ಷತ್ವಹಾನೇರಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್ , ನ ಸ್ಯಾತ್ ; ಸ್ವಮಹಿಮ್ನೈವ ವಿಷಯಾಧ್ಯವಸಾಯಹೇತುತ್ವಾತ್ , ಕ್ವ ತರ್ಹಿ ತರ್ಕಸ್ಯೋಪಯೋಗಃ ? ವಿಷಯಾಸಂಭವಾಶಂಕಾಯಾಂ ತಥಾ ಅನುಭವಫಲಾನುತ್ಪತ್ತೌ ತತ್ಸಂಭವಪ್ರದರ್ಶನಮುಖೇನ ಫಲಪ್ರತಿಬಂಧವಿಗಮೇ । ತಥಾ ಚ ತತ್ತ್ವಮಸಿವಾಕ್ಯೇ ತ್ವಂಪದಾರ್ಥೋ ಜೀವಃ ತತ್ಪದಾರ್ಥಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪತಾಮಾತ್ಮನೋಽಸಂಭಾವಯನ್ ವಿಪರೀತಂ ಚ ರೂಪಂ ಮನ್ವಾನಃ ಸಮುತ್ಪನ್ನೇಽಪಿ ಜ್ಞಾನೇ ತಾವತ್ ನಾಧ್ಯವಸ್ಯತಿ, ಯಾವತ್ತರ್ಕೇಣ ವಿರೋಧಮಪನೀಯ ತದ್ರೂಪತಾಮಾತ್ಮನೋ ನ ಸಂಭಾವಯತಿ । ಅತಃ ಪ್ರಾಕ್ ವಿದ್ಯಾ ಉದಿತಾಪಿ ವಾಕ್ಯಾತ್ ಅನವಾಪ್ತೇವ ಭವತಿ । ಅವಾಪ್ತಿಪ್ರಕಾರಶ್ಚ ವೇದಾಂತೇಷ್ವೇವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ಸಾಕ್ಷಾದನುಭವಫಲೋದ್ದೇಶೇನ । ತೇನೋಚ್ಯತೇ —

ವಿದ್ಯಾಪ್ರತಿಪತ್ತಯೇ ಇತಿ ॥

ನನು ಆತ್ಮೈಕತ್ವವಿದ್ಯಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿಃ ನಾನರ್ಥಹೇತುಪ್ರಹಾಣಾಯ ಪ್ರಭವತಿ ; ತಥಾಹಿ — ಜೀವಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಸಂಘಾತಾದನ್ಯತ್ವಪ್ರತಿಪತ್ತೇಃ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪತಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿಃ ನ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ ; ಉಭಯತ್ರಾಪ್ಯಹಂಕಾರಗ್ರಂಥೇಃ ಮನುಷ್ಯಾಭಿಮಾನಪರ್ಯಂತಸ್ಯಾವಿಕಲಮನುವರ್ತಮಾನತ್ವಾತ್ , ಉಚ್ಯತೇ — ಭವತು ತತ್ರಾವಿದ್ಯಾಯಾ ಅನಿವರ್ತಿತತ್ವಾತ್ ತತ್ , ಇಹ ಪುನರಪಸಾರಿತಾವಿದ್ಯಾದೋಷಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮುದಯಮಾಸಾದಯತ್ ಕಥಂ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಂ ಭೋಕ್ತ್ರಾದಿಗ್ರಂಥಿಪ್ರವಾಹಂ ನಾಪನಯತಿ ? ನ ಹಿ ಜೀವಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಾವಗಮಃ ತದ್ವಿಷಯಾನವಗಮಮಬಾಧಮಾನಃ ಉದೇತಿ ॥