పఞ్చపాదికా
వక్తవ్యకాశికా
 

నను సర్వే వేదాన్తా విద్యార్థమేవారభ్యన్తే, తదేకదేశః క్రమముక్తిఫలాయ ఐశ్వర్యాయ అభ్యుదయార్థం కర్మసమృద్ధయే చోపాసనాని వివిధాన్యుపదిశన్ ఉపలభ్యతేసత్యమ్ ; ఉపాసనాకర్మ తు బ్రహ్మ, తచ్చ అపాకృతాశేషప్రపఞ్చం జీవస్య నిజం రూపమితి నిరూపయితుమ్ అఖిలప్రపఞ్చజన్మాదిహేతుతయా ప్రథమం సర్వాత్మకం సర్వజ్ఞం సర్వశక్తి బ్రహ్మ లక్షితమ్అస్యాం చావస్థాయామనపాకృత్యైవ బ్రహ్మణి ప్రపఞ్చం తేన తేన ప్రపఞ్చేనోపధీయమానం బ్రహ్మ తస్మై తస్మై ఫలాయోపాస్యత్వేన విధీయతే, దర్శపూర్ణమాసార్థాప్ప్రణయనమివ గోదోహనోపరక్తం పశుభ్యః ; తస్మాత్ తదర్థోపజీవిత్వాదితరస్య

ఆత్మైకత్వవిద్యాప్రతిపత్తయే సర్వే వేదాన్తా ఆరభ్యన్త

ఇతి విరుధ్యతే

నను సర్వే వేదాన్తా విద్యార్థమేవారభ్యన్తే, తదేకదేశః క్రమముక్తిఫలాయ ఐశ్వర్యాయ అభ్యుదయార్థం కర్మసమృద్ధయే చోపాసనాని వివిధాన్యుపదిశన్ ఉపలభ్యతేసత్యమ్ ; ఉపాసనాకర్మ తు బ్రహ్మ, తచ్చ అపాకృతాశేషప్రపఞ్చం జీవస్య నిజం రూపమితి నిరూపయితుమ్ అఖిలప్రపఞ్చజన్మాదిహేతుతయా ప్రథమం సర్వాత్మకం సర్వజ్ఞం సర్వశక్తి బ్రహ్మ లక్షితమ్అస్యాం చావస్థాయామనపాకృత్యైవ బ్రహ్మణి ప్రపఞ్చం తేన తేన ప్రపఞ్చేనోపధీయమానం బ్రహ్మ తస్మై తస్మై ఫలాయోపాస్యత్వేన విధీయతే, దర్శపూర్ణమాసార్థాప్ప్రణయనమివ గోదోహనోపరక్తం పశుభ్యః ; తస్మాత్ తదర్థోపజీవిత్వాదితరస్య

ఆత్మైకత్వవిద్యాప్రతిపత్తయే సర్వే వేదాన్తా ఆరభ్యన్త

ఇతి విరుధ్యతే

నిష్ప్రపఞ్చబ్రహ్మప్రతిపత్త్యుపాయతయా తదఙ్గభూతసప్రపఞ్చబ్రహ్మవిషయత్వాత్ ఉపాసనావాక్యస్య పరమాఙ్గినిష్ప్రపఞ్చబ్రహ్మశేషత్వమస్తీత్యాహ -

సత్యమ్ , ఉపాసనాకర్మఉపాసనాకర్మత్వమితిత్వితి ।

నిష్ప్రపఞ్చబ్రహ్మ ప్రతి కథం సప్రపఞ్చస్యాఙ్గత్వమితి ఆశఙ్క్య అధ్యారోపాపవాదన్యాయేనోపయోగాత్ అఙ్గత్వమిత్యాహ –

తత్రాపాకృతేతితచ్చాపాకృతేతి ।

నిరాసార్థముపదిష్టసప్రపఞ్చరూపమాశ్రిత్య కథముపాసనం విధీయత ఇత్యాశఙ్క్య ఫలవిశేషసిద్ధేః తదర్థినం మన్దాధికారిణం ప్రతి విధానమిత్యాహ -

అస్యాం చేతి ।

ఉపధీయమానం ఉపాధిరుపాధిరూపాణి ఇతిఉపాధినాశ్రియమాణం గమ్యమానం వ్యాప్తమిత్యర్థః ।

అన్యాఙ్గస్యోపాసితస్య కథం పృథక్ఫలహేతుత్వమితి తత్రాహ –

దర్శపూర్ణమాసేతి ।

అతో వేదాన్తానాం మహాతాత్పర్యం పరబ్రహ్మణ్యేవ ఇత్యుపసంహరతి -

తస్మాత్తదర్థోపజీవిత్వాదితి ।