उक्तोत्क्रान्तिकाले या सत्सम्पत्तिस्तत्स्वरूपं निरूपयति -
तदाऽपीतेरिति ।
उदाहरणवाक्यस्यार्थोक्तिपूर्वकमधिकरणस्य विषयं दर्शयति -
तेज इति ।
बीजभावावशेषां सत्सम्पत्तिं सिद्धवत्कृत्य विदुषोऽप्युत्क्रान्तिरुक्ता, सम्प्रति सम्पत्तेरुभयथादृष्टेरात्यन्तिकी सत्सम्पत्तिरनात्यन्तिकी वेति संशयमाह -
कीदृशीति ।
उत्क्रान्तिकालीनसत्सम्पत्तेः श्रुतायाः सावशेषत्वसाधनात्पादादिसङ्गतिः । पूर्वपक्षे देहादुत्क्रान्तस्यापुनरावृत्तिः ।
सिद्धान्ते तस्यापि ज्ञानहीनस्य पुनरावृत्तिरिति विवक्षित्वा पू्र्वपक्षयति -
तत्रेति ।
पूर्वोक्तातत्प्रकृतित्वहेतोरभावादिति हेतुमाह -
तत्प्रकृतित्वेति ।
उपपत्तिमेव दर्शयति -
सर्वस्येति ।
विमता तत्सम्पत्तिरात्यान्तिक्यन्तकालीनसत्सम्पत्तित्वाद्ब्रह्मविदः सत्संपत्तिवदित्युपसंहरति -
तस्मादिति ।
सिद्धान्तसूत्रमादाय व्याकृर्वन्नुक्तानुमानस्य श्रुतिविरोधमाह -
एवमिति ।
उत्क्रान्तिकालीनसत्सम्पत्तेरात्यन्तिकत्वे दोषान्तरमाह -
अन्यथेति ।
इष्टापत्तिमाशङ्क्य देहान्तरभोगाय कर्मविध्यनुपपत्तिरित्यनुमानस्य बाधकान्तरमाह -
तत्रेति ।
ज्ञानविध्यनुपपत्त्यापि बाधितमनुमानमिति मत्वा ब्रूते -
विद्येति ।
युक्तितोऽपि बाधितं तदित्याह -
मिथ्येति ।
निदाननाशातिरेकेण निदानिनाशो नात्यन्तिको युक्त इत्यर्थः ।
यत्तु तत्प्रकृतित्वोपपत्तेरिति, तत्राह -
तस्मादिति ।
श्रुतार्थापत्तियुक्तिविरोधस्तच्छब्दार्थः ॥ ८ ॥