ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ತದ್ಧೇದಂ ತರ್ಹ್ಯವ್ಯಾಕೃತಮಾಸೀತ್ತನ್ನಾಮರೂಪಾಭ್ಯಾಮೇವ ವ್ಯಾಕ್ರಿಯತಾಸೌನಾಮಾಯಮಿದಂರೂಪ ಇತಿ ತದಿದಮಪ್ಯೇತರ್ಹಿ ನಾಮರೂಪಾಭ್ಯಾಮೇವ ವ್ಯಾಕ್ರಿಯತೇಽಸೌನಾಮಾಯಮಿದಂರೂಪ ಇತಿ ಸ ಏಷ ಇಹ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ । ಆ ನಖಾಗ್ರೇಭ್ಯೋ ಯಥಾ ಕ್ಷುರಃ ಕ್ಷುರಧಾನೇಽವಹಿತಃ ಸ್ಯಾದ್ವಿಶ್ವಂಭರೋ ವಾ ವಿಶ್ವಂಭರಕುಲಾಯೇ ತಂ ನ ಪಶ್ಯಂತಿ । ಅಕೃತ್ಸ್ನೋ ಹಿ ಸ ಪ್ರಾಣನ್ನೇವ ಪ್ರಾಣೋ ನಾಮ ಭವತಿ । ವದನ್ವಾಕ್ಪಶ್ಯಂಶ್ಚಕ್ಷುಃ ಶೃಣ್ವಞ್ಶ್ರೋತ್ರಂ ಮನ್ವಾನೋ ಮನಸ್ತಾನ್ಯಸ್ಯೈತಾನಿ ಕರ್ಮನಾಮಾನ್ಯೇವ । ಸ ಯೋಽತ ಏಕೈಕಮುಪಾಸ್ತೇ ನ ಸ ವೇದಾಕೃತ್ಸ್ನೋ ಹ್ಯೇಷೋಽತ ಏಕೈಕೇನ ಭವತ್ಯಾತ್ಮೇತ್ಯೇವೋಪಾಸೀತಾತ್ರ ಹ್ಯೇತೇ ಸರ್ವ ಏಕಂ ಭವಂತಿ । ತದೇತತ್ಪದನೀಯಮಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಯದಯಮಾತ್ಮಾನೇನ ಹ್ಯೇತತ್ಸರ್ವಂ ವೇದ । ಯಥಾ ಹ ವೈ ಪದೇನಾನುವಿಂದೇದೇವಂ ಕೀರ್ತಿಂ ಶ್ಲೋಕಂ ವಿಂದತೇ ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥ ೭ ॥
ಅಪರೇ ವರ್ಣಯಂತಿ — ಉಪಾಸನೇನಾತ್ಮವಿಷಯಂ ವಿಶಿಷ್ಟಂ ವಿಜ್ಞಾನಾಂತರಂ ಭಾವಯೇತ್ ; ತೇನಾತ್ಮಾ ಜ್ಞಾಯತೇ ; ಅವಿದ್ಯಾನಿವರ್ತಕಂ ಚ ತದೇವ, ನಾತ್ಮವಿಷಯಂ ವೇದವಾಕ್ಯಜನಿತಂ ವಿಜ್ಞಾನಮಿತಿ । ಏತಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥೇ ವಚನಾನ್ಯಪಿ — ‘ವಿಜ್ಞಾಯ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಕುರ್ವೀತ’ (ಬೃ. ಉ. ೪ । ೪ । ೨೧) ‘ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಃ ಶ್ರೋತವ್ಯೋ ಮಂತವ್ಯೋ ನಿದಿಧ್ಯಾಸಿತವ್ಯಃ’ (ಬೃ. ಉ. ೨ । ೪ । ೫), (ಬೃ. ಉ. ೪ । ೫ । ೬) ‘ಸೋಽನ್ವೇಷ್ಟವ್ಯಃ ಸ ವಿಜಿಜ್ಞಾಸಿತವ್ಯಃ’ (ಛಾ. ಉ. ೮ । ೭ । ೧) ಇತ್ಯಾದೀನಿ ॥

ಆತ್ಮೋಪಾಸನಂ ವಿಧೇಯಮಿತಿ ಪಕ್ಷಮುಕ್ತ್ವಾ ಪಕ್ಷಾಂತರಮಾಹ —

ಅಪರ ಇತಿ ।

ತಸ್ಯಾನುಪಯೋಗಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ತೇನೇತಿ ।

ಶಾಬ್ದಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಸ್ಯಾಸಂಸ್ಪೃಷ್ಟಾಪರೋಕ್ಷಾತ್ಮವಿಷಯತ್ವಾಭಾವಮಿತಿಶಬ್ದೇನ ಹೇತೂಕರೋತಿ ।

ಜ್ಞಾನಾಂತರಂ ವೇದಾಂತೇಷು ವಿಧೇಯಮಿತ್ಯತ್ರ ಮಾನಮಾಹ —

ಏತಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।