ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்ததா³த்மாநமேவாவேத் । அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி । தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்தத்³யோ யோ தே³வாநாம் ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வத்தத²ர்ஷீணாம் ததா² மநுஷ்யாணாம் தத்³தை⁴தத்பஶ்யந்ருஷிர்வாமதே³வ: ப்ரதிபேதே³(அ)ஹம் மநுரப⁴வம் ஸூர்யஶ்சேதி । ததி³த³மப்யேதர்ஹி ய ஏவம் வேதா³ஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஸ இத³ம் ஸர்வம் ப⁴வதி தஸ்ய ஹ ந தே³வாஶ்சநாபூ⁴த்யா ஈஶதே । ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³ யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாம் । யதா² ஹ வை ப³ஹவ: பஶவோ மநுஷ்யம் பு⁴ஞ்ஜ்யுரேவமேகைக: புருஷோ தே³வாந்பு⁴நக்த்யேகஸ்மிந்நேவ பஶாவாதீ³யமாநே(அ)ப்ரியம் ப⁴வதி கிமு ப³ஹுஷு தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் யதே³தந்மநுஷ்யா வித்³யு: ॥ 10 ॥
ப்³ரஹ்மவித்³யாப²லப்ராப்தௌ விக்⁴நகரணே தே³வாத³ய ஈஶத இதி கா ஶங்கேதி — உச்யதே — தே³வாதீ³ந்ப்ரதி ருணவத்த்வாந்மர்த்யாநாம் ; ‘ப்³ரஹ்மசர்யேண ருஷிப்⁴யோ யஜ்ஞேந தே³வேப்⁴ய: ப்ரஜயா பித்ருப்⁴ய:’ (தை. ஸம். 6 । 3 । 10) இதி ஹி ஜாயமாநமேவ ருணவந்தம் புருஷம் த³ர்ஶயதி ஶ்ருதி: ; பஶுநித³ர்ஶநாச்ச ‘அதோ² அயம் வா...’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 16) இத்யாதி³லோகஶ்ருதேஶ்ச ஆத்மநோ வ்ருத்திபரிபிபாலயிஷயா அத⁴மர்ணாநிவ தே³வா: பரதந்த்ராந்மநுஷ்யாந்ப்ரதி அம்ருதத்வப்ராப்திம் ப்ரதி விக்⁴நம் குர்யுரிதி ந்யாய்யைவைஷா ஶங்கா । ஸ்வபஶூந் ஸ்வஶரீராணீவ ச ரக்ஷந்தி தே³வா: ; மஹத்தராம் ஹி வ்ருத்திம் கர்மாதீ⁴நாம் த³ர்ஶயிஷ்யதி தே³வாதீ³நாம் ப³ஹுபஶுஸமதயைகைகஸ்ய புருஷஸ்ய ; ‘தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் யதே³தந்மநுஷ்யா வித்³யு:’ இதி ஹி வக்ஷ்யதி, ‘யதா² ஹ வை ஸ்வாய லோகாயாரிஷ்டிமிச்சே²தே³வம் ஹைவம்விதே³ ஸர்வாணி பூ⁴தாந்யரிஷ்டிமிச்ச²ந்தி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 16) இதி ச ; ப்³ரஹ்மவித்த்வே பாரார்த்²யநிவ்ருத்தே: ந ஸ்வலோகத்வம் பஶுத்வம் சேத்யபி⁴ப்ராயோ அப்ரியாரிஷ்டிவசநாப்⁴யாமவக³ம்யதே ; தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மவிதோ³ ப்³ரஹ்மவித்³யாப²லப்ராப்திம் ப்ரதி குர்யுரேவ விக்⁴நம் தே³வா: । ப்ரபா⁴வவந்தஶ்ச ஹி தே ॥

ஆப்ராப்தப்ரதிஷேதா⁴யோக³மபி⁴ப்ரேத்ய சோத³யதி —

ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ।

ஶங்காநிமித்தம் த³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

அத⁴மர்ணாநிவோத்தமர்ணா தே³வாத³யோ மர்த்யாந்ப்ரதி விக்⁴நம் குர்வந்தீதி ஶேஷ: ।

கத²ம் தே³வாதீ³ந்ப்ரதி மர்த்யாநாம்ருணித்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மசர்யேணேதி ।

யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாமிதி மநுஷ்யாணாம் பஶுஸாத்³ருஶ்யஶ்ரவணாச்ச தேஷாம் பாரதந்த்ர்யாத்³தே³வாத³யஸ்தாந்ப்ரதி விக்⁴நம் குர்வந்தீத்யாஹ —

பஶ்விதி ।

’அதோ² அயம் வா ஆத்மா ஸர்வேஷாம் லோக:’ இதி ச ஸர்வப்ராணிபோ⁴க்³யத்வஶ்ருதேஶ்ச ஸர்வே தத்³விக்⁴நகரா ப⁴வந்தீத்யாஹ —

அதோ² இதி ।

லோகஶ்ருத்யபி⁴ப்ரேதமர்த²ம் ப்ரகடயதி —

ஆத்மந இதி ।

யதா²(அ)த⁴மர்ணாந்ப்ரத்யுத்தமர்ணா விக்⁴நமாசரந்தி ததா² தே³வாத³ய: ஸ்வாஸ்தி²திபரிரக்ஷணார்த²ம் பரதந்த்ராந்கர்மிண: ப்ரத்யமதத்வப்ராப்திமுத்³தி³ஶ்ய விக்⁴நம் குர்வந்தீதி தேஷாம் தாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வஶங்கா ஸாவகாஶைவேத்யர்த²: ।

பஶுநித³ர்ஶநேந விவக்ஷிதமர்த²ம் விவ்ருணோதி —

ஸ்வபஶூநிதி ।

பஶுஸ்தா²நீயாநாம் மநுஷ்யாணாம் தே³வாதி³பீ⁴ ரக்ஷ்யத்வே ஹேதுமாஹ —

மஹத்தராமிதி ।

இதஶ்ச தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வமம்ருதத்வப்ராப்தௌ ஸம்பா⁴விதமித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ததஶ்ச தேஷாம் தாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வம் பா⁴தீத்யாஹ —

யதே²தி ।

ஸ்வலோகோ தே³ஹ: । ஏவம்வித்த்வம் ஸர்வபூ⁴தபோ⁴ஜ்யோ(அ)ஹமிதி கல்பநாவத்த்வம் । க்ரியாபதா³நுஷங்கா³ர்த²ஶ்சகார: ।

ப்³ரஹ்மவித்த்வே(அ)பி மநுஷ்யாணாம் தே³வாதி³பாரதந்த்ர்யாவிகா⁴தாத்கிமிதி தே விக்⁴நமாசரந்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மவித்த்வ இதி ।

தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வே ஶங்காமுபபாதி³தாமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ந கேவலமுக்தஹேதுப³லாதே³வ கிந்து ஸாமர்த்²யாச்சேத்யாஹ —

ப்ரபா⁴வவந்தஶ்சேதி ।