ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யத்ஸப்தாந்நாநி மேத⁴யா தபஸாஜநயத்பிதேதி மேத⁴யா ஹி தபஸாஜநயத்பிதா । ஏகமஸ்ய ஸாதா⁴ரணமிதீத³மேவாஸ்ய தத்ஸாதா⁴ரணமந்நம் யதி³த³மத்³யதே । ஸ ய ஏதது³பாஸ்தே ந ஸ பாப்மநோ வ்யாவர்ததே மிஶ்ரம் ஹ்யேதத் । த்³வே தே³வாநபா⁴ஜயதி³தி ஹுதம் ச ப்ரஹுதம் ச தஸ்மாத்³தே³வேப்⁴யோ ஜுஹ்வதி ச ப்ர ச ஜுஹ்வத்யதோ² ஆஹுர்த³ர்ஶபூர்ணமாஸாவிதி தஸ்மாந்நேஷ்டியாஜுக: ஸ்யாத் । பஶுப்⁴ய ஏகம் ப்ராயச்ச²தி³தி தத்பய: । பயோ ஹ்யேவாக்³ரே மநுஷ்யாஶ்ச பஶவஶ்சோபஜீவந்தி தஸ்மாத்குமாரம் ஜாதம் க்⁴ருதம் வை வாக்³ரே ப்ரதிலேஹயந்தி ஸ்தநம் வாநுதா⁴பயந்த்யத² வத்ஸம் ஜாதமாஹுரத்ருணாத³ இதி । தஸ்மிந்ஸர்வம் ப்ரதிஷ்டி²தம் யச்ச ப்ராணிதி யச்ச நேதி பயஸி ஹீத³ம் ஸர்வம் ப்ரதிஷ்டி²தம் யச்ச ப்ராணிதி யச்ச ந । தத்³யதி³த³மாஹு: ஸம்வத்ஸரம் பயஸா ஜுஹ்வத³ப புநர்ம்ருத்யும் ஜயதீதி ந ததா² வித்³யாத்³யத³ஹரேவ ஜுஹோதி தத³ஹ: புநர்ம்ருத்யுமபஜயத்யேவம் வித்³வாந்ஸர்வம் ஹி தே³வேப்⁴யோ(அ)ந்நாத்³யம் ப்ரயச்ச²தி । கஸ்மாத்தாநி ந க்ஷீயந்தே(அ)த்³யமாநாநி ஸர்வதே³தி புருஷோ வா அக்ஷிதி: ஸ ஹீத³மந்நம் புந: புநர்ஜநயதே । யோ வைதாமக்ஷிதிம் வேதே³தி புருஷோ வா அக்ஷிதி: ஸ ஹீத³மந்நம் தி⁴யா தி⁴யா ஜநயதே கர்மபி⁴ர்யத்³தை⁴தந்ந குர்யாத்க்ஷீயேத ஹ ஸோ(அ)ந்நமத்தி ப்ரதீகேநேதி முக²ம் ப்ரதீகம் முகே²நேத்யேதத் । ஸ தே³வாநபிக³ச்ச²தி ஸ ஊர்ஜமுபஜீவதீதி ப்ரஶம்ஸா ॥ 2 ॥
தத்ர அந்நாநாம் விபா⁴கே³ந விநியோக³ உச்யதே — ஏகமஸ்ய ஸாதா⁴ரணமிதி மந்த்ரபத³ம் ; தஸ்ய வ்யாக்²யாநம் — இத³மேவாஸ்ய தத்ஸாதா⁴ரணமந்நமித்யுக்தம் ; போ⁴க்த்ருஸமுதா³யஸ்ய ; கிம் தத் ? யதி³த³மத்³யதே பு⁴ஜ்யதே ஸர்வை: ப்ராணிபி⁴ரஹந்யஹநி, தத் ஸாதா⁴ரணம் ஸர்வபோ⁴க்த்ரர்த²மகல்பயத்பிதா ஸ்ருஷ்ட்வா அந்நம் । ஸ ய ஏதத்ஸாதா⁴ரணம் ஸர்வப்ராணப்⁴ருத்ஸ்தி²திகரம் பு⁴ஜ்யமாநமந்நமுபாஸ்தே — தத்பரோ ப⁴வதீத்யர்த²: — உபாஸநம் ஹி நாம தாத்பர்யம் த்³ருஷ்டம் லோகே ‘கு³ருமுபாஸ்தே’ ‘ராஜாநமுபாஸ்தே’ இத்யாதௌ³ — தஸ்மாத் ஶரீரஸ்தி²த்யர்தா²ந்நோபபோ⁴க³ப்ரதா⁴ந: நாத்³ருஷ்டார்த²கர்மப்ரதா⁴ந இத்யர்த²: ; ஸ ஏவம்பூ⁴தோ ந பாப்மநோ(அ)த⁴ர்மாத் வ்யாவர்ததே — ந விமுச்யத இத்யேதத் । ததா² ச மந்த்ரவர்ண: — ‘மோக⁴மந்நம் விந்த³தே’ (ரு. 10 । 97 । 6) இத்யாதி³: ; ஸ்ம்ருதிரபி —’நாத்மார்த²ம் பாசயேத³ந்நம்’ ‘அப்ரதா³யைப்⁴யோ யோ பு⁴ங்க்தே ஸ்தேந ஏவ ஸ:’ (ப⁴. கீ³. 3 । 13) ‘அந்நாதே³ ப்⁴ரூணஹா மார்ஷ்டி’ (மநு. 8 । 137) இத்யாதி³: । கஸ்மாத்புந: பாப்மநோ ந வ்யாவர்ததே ? மிஶ்ரம் ஹ்யேதத் — ஸர்வேஷாம் ஹி ஸ்வம் தத் அப்ரவிப⁴க்தம் யத்ப்ராணிபி⁴ர்பு⁴ஜ்யதே, ஸர்வபோ⁴ஜ்யத்வாதே³வ யோ முகே² ப்ரக்ஷிப்யமாணோ(அ)பி க்³ராஸ: பரஸ்ய பீடா³கரோ த்³ருஶ்யதே — மமேத³ம் ஸ்யாதி³தி ஹி ஸர்வேஷாம் தத்ராஶா ப்ரதிப³த்³தா⁴ ; தஸ்மாத் ந பரமபீட³யித்வா க்³ரஸிதுமபி ஶக்யதே । ‘து³ஷ்க்ருதம் ஹி மநுஷ்யாணாம்’ ( ? ) இத்யாதி³ஸ்மரணாச்ச ॥

மந்த்ரப்³ராஹ்மணயோ: ஶ்ருத்யர்தா²ப்⁴யாமர்த²முக்த்வா ஸமநந்தரக்³ரந்த²மவதாரயதி —

தத்ரேதி ।

ஸப்தவிதே⁴(அ)ந்நே ஸ்ருஷ்டே ஸதீதி யாவத் ।

வ்யாக்²யாநமேவ விவ்ருணோதி —

அஸ்யேத்யாதி³நா ।

ஸாதா⁴ரணமந்நமஸாதா⁴ரணீகுர்வதோ தோ³ஷம் த³ர்ஶதி —

ஸ ய இதி ।

தத்பரோ ப⁴வதீத்யுக்தம் விவ்ருணோதி —

உபாஸநம் ஹீதி ।

ப்³ராஹ்மணோக்தே(அ)ர்தே² மந்த்ரம் ப்ரமாணதி —

ததா² சேதி ।

மோக⁴ம் விப²லம் தே³வாத்³யநுபபோ⁴க்³யமந்நம் யதி³ ஜ்ஞாநது³ர்ப³லோ லப⁴தே ததா³ ஸ வத⁴ ஏவ தஸ்யேதி ஸாதா⁴ரணமந்நஸ்யாஸாதா⁴ரணீகரணம் நிந்தி³தமித்யர்த²: தத்ரைவ ஸ்ம்ருதீருதா³ஹரதி —

ஸ்ம்ருதிரபீதி ।

‘ந வ்ருதா² கா⁴தயேத்பஶும் । ந சைக: ஸ்வயமஶ்நீயாத்³விதி⁴வர்ஜம் ந நிர்வபேத்’ இதி பாத³த்ரயம் த்³ரஷ்டவ்யம் । ‘இஷ்டாந்போ⁴கா³ந்ஹி வோ தே³வா தா³ஸ்யந்தே யஜ்ஞபா⁴விதா: । தைர்த³த்தாந்’(ப⁴. கீ³. 3 । 12) இதி ஶேஷ: । ‘அந்நேந அபி⁴ஶம்ஸதி । ஸ்தேந: ப்ரமுக்தோ ராஜநி யாவந்நாந்ருதஸம்கர:’(ஆ.த⁴.ஸூ.) இத்யுத்தரம் பாத³த்ரயம் । தத்ரா(அ)(அ)த்³யபாத³ஸ்யார்தோ² ப்⁴ரூணஹா ஶ்ரேஷ்ட²ப்³ராஹ்மணகா⁴தக: । யதா²(அ)(அ)ஹு: –
‘வரிஷ்ட²ப்³ரஹ்மஹா சைவ ப்⁴ரூணஹேத்யபி⁴தீ⁴யதே’ இதி ।
ஸ்வஸ்யாந்நப⁴க்ஷகே ஸ்வபாபம் மார்ஷ்டி ஶோத⁴யதீத்யந்நதா³து: பாபக்ஷயோக்தேரிதரஸ்யாஸாதா⁴ரணீக்ருத்ய பு⁴ஞ்ஜாநஸ்ய பாபிதேதி ।
“அத³த்த்வா து ய ஏதேப்⁴ய: பூர்வம் பு⁴ங்க்தே(அ)விசக்ஷண: । ஸ பு⁴ஞ்ஜாநோ ந ஜாநாதி ஶ்வக்³ருர்த்⁴ரைர்ஜக்³தி⁴மாத்மந: ॥”(ம.ஸ்ம்ரு. 3 । 115) இத்யாதி³வாக்யமாதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகம் ஹேதுமவதார்ய வ்யாகரோதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ஸர்வபோ⁴ஜ்யத்வம் ஸாத⁴யதி —

யோ முக² இதி ।

பரஸ்ய ஶ்வாமார்ஜாராதே³ரிதி யாவத் ।

பீடா³கரத்வே ஹேதுமாஹ —

மமேத³மிதி ।

ப்ராகு³க்தத்³ருஷ்டிப²லமாசஷ்டே —

தஸ்மாதி³தி ।

ஸாதா⁴ரணமந்நஸாதா⁴ரணீகுர்வாணஸ்ய பாபாநிர்வ்ருத்திரித்யத்ர ஹேத்வந்தரமாஹ —

து³ஷ்க்ருதம் ஹீதி ।

யதா³ ஹி மநுஷ்யாணாம் து³ஷ்க்ருதமந்நமாஶ்ரித்ய திஷ்ட²தி ததா³ ததா³ஸாதா⁴ரணீகுர்வதோ மஹத்தரம் பாபம் ப⁴வதீத்யர்த²: ।