ప్రతీకమాదాయ వ్యాచష్టే —

యదిదమితి ।

యదిదం వ్యాకృతం జగత్సర్వం మృత్యోరన్నమితి యోజనా ।

తస్య తదన్నత్వం సాధయతి —

సర్వమితి ।

మృత్యోరన్నత్వసంభావనాయాం శ్రుత్యన్తరం సంవాదయతి —

సర్వమితి ।

మృత్యోర్మృత్యుమధికృత్య ప్రశ్నస్య కరటదన్తనిరూపణవదప్రయోజనత్వమాశఙ్క్యాఽఽహ —

అయమితి ।

సత్యేవ గ్రహాతిగ్రహలక్షణే మృత్యౌ మోక్షో భవిఽష్యతీతి చేన్నేత్యాహ —

గ్రహేతి ।

అస్తు తర్హి గ్రహాతిగ్రహనాశే ముక్తిరిత్యత ఆహ —

స యదీతి ।

న చ మృత్యోర్మృత్యురస్త్యనవస్థానాదిత్యుక్తమితి భావః । పక్షేఽనవస్థానాత్పక్షే చాముక్తేరిత్యతః శబ్దార్థః ।

అస్తిపక్షం పరిగృహ్ణాతి —

అస్తి తావదితి ।

మృత్యోర్మృత్యుర్బ్రహ్మాత్మసాక్షాత్కారో వివక్షితస్తస్యాప్యన్యో మృత్యురస్తి చేదనవస్థా నాస్తి చేత్తద్ధేత్వజ్ఞానస్యాపి స్థితేరముక్తిరితి శఙ్కతే —

నన్వితి ।

తత్రాస్తిపక్షం పరిగృహ్య పరిహరతి —

నానవస్థేతి ।

యథోక్తస్య మృత్యోః స్వపరవిరోధిత్వాన్న కిఞ్చిదవద్యమిత్యర్థః ।

ఉక్తం పక్షం ప్రశ్నద్వారా ప్రమాణారూఢం కరోతి —

కథమితి ।

దృష్టత్వం స్పష్టయతి —

అగ్నిస్తావదితి ।

దృష్టత్వఫలమాచష్టే —

గృహాణేతి ।

తస్య కార్యం కథయతి —

తేనేతి ।

అప పునర్మృత్యుం జయతీత్యస్య పాతనికాం కరోతి —

తస్మిన్నితి ।

ఉక్తమేవ వ్యక్తీకరోతి —

బన్ధనం హీతి ।

ప్రసాధితం మృత్యోరపి మృత్యురస్తీతి ప్రదర్శనేనేతి శేషః ।

మోక్షోపపత్తౌ ఫలితమాహ —

అత ఇతి ।

పురుషప్రయాసః శమాదిపూర్వకశ్రవణాదిః ।

తత్ఫలస్య జ్ఞానస్య ఫలం దర్శయన్వాక్యం యోజయతి —

అత ఇతి ।

జ్ఞానం పఞ్చమ్యర్థః ॥౧౦ ॥