ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அஸ்தமித ஆதி³த்யே யாஜ்ஞவல்க்ய சந்த்³ரமஸ்யஸ்தமிதே ஶாந்தே(அ)க்³நௌ கிஞ்ஜ்யோதிரேவாயம் புருஷ இதி வாகே³வாஸ்ய ஜ்யோதிர்ப⁴வதீதி வாசைவாயம் ஜ்யோதிஷாஸ்தே பல்யயதே கர்ம குருதே விபல்யேதீதி தஸ்மாத்³வை ஸம்ராட³பி யத்ர ஸ்வ: பாணிர்ந விநிர்ஜ்ஞாயதே(அ)த² யத்ர வாகு³ச்சரத்யுபைவ தத்ர ந்யேதீத்யேவமேவைதத்³யாஜ்ஞவல்க்ய ॥ 5 ॥
ஶாந்தே(அ)க்³நௌ வாக் ஜ்யோதி: ; வாகி³தி ஶப்³த³: பரிக்³ருஹ்யதே ; ஶப்³தே³ந விஷயேண ஶ்ரோத்ரமிந்த்³ரியம் தீ³ப்யதே ; ஶ்ரோத்ரேந்த்³ரியே ஸம்ப்ரதீ³ப்தே, மநஸி விவேக உபஜாயதே ; தேந மநஸா பா³ஹ்யாம் சேஷ்டாம் ப்ரதிபத்³யதே — ‘மநஸா ஹ்யேவ பஶ்யதி மநஸா ஶ்ருணோதி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 3) இதி ப்³ராஹ்மணம் । கத²ம் புந: வாக்³ஜ்யோதிரிதி, வாசோ ஜ்யோதிஷ்ட்வமப்ரஸித்³த⁴மித்யத ஆஹ — தஸ்மாத்³வை ஸம்ராட் , யஸ்மாத் வாசா ஜ்யோதிஷா அநுக்³ருஹீதோ(அ)யம் புருஷோ வ்யவஹரதி, தஸ்மாத் ப்ரஸித்³த⁴மேதத்³வாசோ ஜ்யோதிஷ்ட்வம் ; கத²ம் ? அபி — யத்ர யஸ்மிந்காலே ப்ராவ்ருஷி ப்ராயேண மேகா⁴ந்த⁴காரே ஸர்வஜ்யோதி:ப்ரத்யஸ்தமயே ஸ்வோ(அ)பி பாணி: ஹஸ்த: ந விஸ்பஷ்டம் நிர்ஜ்ஞாயதே — அத² தஸ்மிந்காலே ஸர்வசேஷ்டாநிரோதே⁴ ப்ராப்தே பா³ஹ்யஜ்யோதிஷோ(அ)பா⁴வாத் யத்ர வாகு³ச்சரதி, ஶ்வா வா ப⁴ஷதி, க³ர்த³போ⁴ வா ரௌதி, உபைவ தத்ர ந்யேதி — தேந ஶப்³தே³ந ஜ்யோதிஷா ஶ்ரோத்ரமநஸோர்நைரந்தர்யம் ப⁴வதி, தேந ஜ்யோதிஷ்கார்யத்வம் வாக் ப்ரதிபத்³யதே, தேந வாசா ஜ்யோதிஷா உபந்யேத்யேவ உபக³ச்ச²த்யேவ தத்ர ஸந்நிஹிதோ ப⁴வதீத்யர்த²: ; தத்ர ச கர்ம குருதே, விபல்யேதி । தத்ர வாக்³ஜ்யோதிஷோ க்³ரஹணம் க³ந்தா⁴தீ³நாமுபலக்ஷணார்த²ம் ; க³ந்தா⁴தி³பி⁴ரபி ஹி க்⁴ராணாதி³ஷ்வநுக்³ருஹீதேஷு ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்த்யாத³யோ ப⁴வந்தி ; தேந தைரப்யநுக்³ரஹோ ப⁴வதி கார்யகரணஸங்கா⁴தஸ்ய । ஏவமேவைதத்³யாஜ்ஞவல்க்ய ॥

இந்த்³ரியம் வ்யாவர்தயதி —

வாகி³தீதி ।

ஶப்³த³ஸ்ய ஜ்யோதிஷ்ட்வம் ஸ்பஷ்டயிதும் பாதநிகாம் கரோதி —

ஶப்³தே³நேதி ।

தத்³தீ³பநகார்யமாஹ —

ஶ்ரோத்ரேதி ।

மநஸி விஷயாகாரபரிணாமே ஸதி கிம் ஸ்யாத்ததா³ஹ —

தேநேதி ।

தத்ர ப்ரமாணமாஹ —

மநஸா ஹீதி ।

ஏவம் பாதநிகாம் க்ருத்வா வாசோ ஜ்யோதிஷ்ட்வஸாத⁴நார்த²ம் ப்ருச்ச²தி —

கத²மிதி ।

கா புநரத்ராநுபபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வாச இதி ।

தத்ராந்தரவாக்யமுத்தரத்வேநோத்தா²ப்ய வ்யாகரோதி —

அத ஆஹேத்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³த⁴மேவா(அ)(அ)காங்க்ஷாபூர்வகம் ஸ்பு²டயதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

உபைவேத்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

தேந ஶப்³தே³நேதி ।

ஜ்யோதிஷ்கார்யத்வம் தஜ்ஜந்யவ்யவஹாரரூபகார்யவத்த்வமிதி யாவத் । தத்ர வாக்³ஜ்யோதிஷ இத்யத்ர சதுர்த²பர்யாய: ஸப்தம்யர்த²: ।

கிமிதி க³ந்தா⁴த³ய: ஶப்³தே³நோபலக்ஷ்யந்தே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

க³ந்தா⁴தி³பி⁴ரிதி ।

ப்ரஶ்நாந்தரமுத்தா²பயதி —

ஏவமேவேதி ।

ததா²(அ)பி ஸ்வப்நாதௌ³ தஸ்ய ப்ரவ்ருத்தித³ர்ஶநாத்தத்காரணீபூ⁴தம் ஜ்யோதிர்வக்தவ்யமிதி ஶேஷ: ॥5॥